Morgunblaðið - 09.04.1992, Page 24

24
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. APRÍL 1992
KOSNINGABARATTAN I BRETLANDI
Kröfur um að „rödd Lund-
úna“ fái betur notið sín
Lundúnum. Frá Ásgeiri Sverrissyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
ATHYGLI manna beinist nú mjög að kosningnnum hér í Lundúnum á
fimmtudag, en samkvæmt skoðanakönnunum njóta stóm flokkarnir
tveir, íhaldsflokkurinn og Verkamannaflokkurinn, hylli um 40% kjós-
enda hvor um sig. I kosningunum verður tekist á um hvort koma beri
á fót á ný borgarráði Lundúna sem íhaldsmenn leystu upp árið 1986
og Verkamannaflokkurinn vill að nú verði endurstofnað. Haft hefur
verið á orði að „rödd Lundúna" hafi ekki fengið að hljóma i bresku
þjóðlífi undanfarið.
í borg
göngu".
best líkt við „eyðimerkur-
Um 6,4 milljónir manna búa í
Lundúnum en samkvæmt núverandi
skipulagi er borginni skipt upp í 32
borgarhluta sem hver hefur sérstaka
stjóm. Fram tii ársins 1986 var starf-
rækt sérstakt borgarráð Lundúna
(Greater London Council) en það
leystu íhaldsmenn undir stjórn Marg-
aret Thatcher, fyrrum forsætisráð-
herra, upp með þeim rökum að það
væri öldungis óvirkt skriffinnsku-
bákn sem auk þess væri rándýrt í
rekstri.
Verkamannaflokkurinn vill nú að
borgarráð Lundúna verði endurreist.
Talsmenn flokksins segja að það sé
ótækt með öllu að höfuðborg Bret-
lands hafi ekki lýðræðislega kjörna
yfirstjórn. Reynslan sýni að full þörf
sé á því að slíkri stjóm verði komið
á fót, ástandið í Lundúnum hafi ver-
ið á hraðri niðurleið á undanfömum
ámm. Ef marka má skoðanakannir
er meirihluti Lundúnabúa sammála
þessu mati. I einni könnun kváðust
þrír af hveijum fímm borgarbúum
telja að lífskjör hefðu versnað í
stjómartíð íhaldsmanna. Atvinnu-
leysi hefur tvöfaldast í höfuðborginni
á undanfömum tveimur árum og ný
gjaldþrotamet hafa litið dagsins ljós.
íhaldsmenn hafa fyrir sitt leyti
lagt áherslu á nauðsyn þess að bæði
yfírvöld og einkageirinn sameinist
um átak til að kynna Lundúnir sem
menningar- og fjármálamiðstöð og
til þess að auka enn frekar ferða-
mannastraum til borgarinnar. Þeir
hafa aukinheldur heitið umbótum á
vettvangi umhverfís- og samgöngu-
mála en að tryggt verði að ríkis-
stjóminni verði á hveijum tíma gert
kleift að fylgjast náið með málefnum
höfuðborgarinnar.
John Major forsætisráðherra hefur
hins vegar hafnað því með öllu að
núverandi fyrirkomulag sé ólýðræð-
islegt og segir ekki koma til greina
að hverfa aftur til fortíðarinnar í
þessu efni. Það muni þýða auknar
álögur á almenning sem engum
árangri skili líkt og reynslan sanni.
Major sagði í viðtaii á dögunum að
ástæða væri til að ætla að kynning-
arátak myndi skila miklum árangri
og mestu skipti að ekki yrði seilst í
vasa almennings til að standa straum
af kostnaðinum. „Það þarf að kynna
borgina enn betur. Ég vil auka veg
og virðingu merkilegustu borgar
heims,“ sagði forsætisráðherrann.
Samkvæmt skoðanakönnunum
sem birtar hafa verið hér í borg njóta
stóru flokkarnir tveir hvor um sig
stuðnings 39% kjósenda. Komi þetta
á daginn mun Verkamannaflokkur-
inn vinna 14 sæti af íhaldsmönnum
í kosningunum í dag en Lundúnum
er skipt upp í 84 einmenningskjör-
dæmi. Fylgi fijálslyndra demókrata
hér er fremur lítið og sagði talsmað-
ur flokksins í samtali við Morgun-
blaðið að með tilliti til atkvæðaveiða
væri kosningabaráttu flokksins hér
Almenningur er samkvæmt könn-
unum hallur undir að komið verði á
lýðræðislega kjörinni yfírstjóm.
Margir telja hins vegar að breytingin
yrði óveruleg og öðrum er sama.
Þetta á ekki síst við um þá sem búa
í Suðurhverfí, þar eru menn 'orðnir
svo leiðir á öllu tali um kosningar
og ástandið í höfuðborginni að hluti
hverfisins hefur verið lýstur „kosn-
ingaskjálftalaust svæði“. Allt tal um
kosningarnar er bannað og sérstakar
sveitir „kosningabana" eru kallaðar
út bijóti alvörugefnir og ábúðarfullir
einstáklingar settar reglur.
Reuter
Neil Kinnock ásamt eiginkonu sinni Glenys. Mikil áherslu hefur verið
lögð á það af skipuleggjendum kosningabaráttu Verkamannaflokksins
að reyna að bæta ímynd Kinnocks sem þótt hefur frekar slæm.
Áherslan lögð á sjónvarp
og „sviðsetningii“ atburða
Lundúnum. Frá Ásgeiri Sverrissyni, blaðamanni Morgunbiaðsins.
PADDY Ashdown, Ieiðtogi Frjálslynda demókrataflokksins, lýkur ræðu
sinni á kosningafundi í suðvesturhluta Bretlands. Samtímis fara reyk-
vélamar í gang og fremur ósannfærandi skoteldar taka flugið. Neil
Kinnock, leiðtogi Verkamannaflokksins, kemur til kosningafundar í
Sheffield í þyrlu og gengur inn á leikvanginn um leið og lúðrar eru
þeyttir og flóðljósin leika um sviðið. John Major forsætisráðherra kem-
ur sér fyrir á kolli á sviði í sjónvarpssal og spjallar við óbreyttan almúg-
Það fer ekki á milli mála, að fyrir-
komulag baráttunnar fyrir kosning-
arnar hér í Bretlandi hefur einkum
verið miðað við að ná til sjónvarpsá-
horfenda. Að sögn breskra frétta-
manna, sem Morgunblaðið hefur
rætt við í Lundúnum, hefur þessi
kosningabarátta einkum einkennst
af „sviðsetningu" atburða og aðstoð-
armenn og áróðursfræðingar hafa
gætt þess í hvívetna að ekki sé vikið
frá fyrirframákveðnu handriti. Verk-
amannaflokkurinn hefur einbeitt sér
að því að skapa þá mynd af Neil
Kinnock að þar fari maður grandvar
og sérlega hæfur og megináherslan
hefur verið lögð á, að leiðtoginn mis-
mæli sig ekki en hann hefur oftlega
fengið bágt fyrir það.
Kosningabarátta íhaldsflokksins
hefur miðast við að skapa þá ímynd
af John Major, að hann sé í senn
geðslegur maður og heiðarlegur og
með ríka ábyrgðartilfínningu. Kann-
anir sýna, að einmitt þetta einkennir
afstöðu almennings til forsætisráð-
herrans. Ymsum þykir sem hófleysis
hafí gætt í þessu efni, sú sjónvarps-
mynd hafi verið sköpuð af Major,
að hann sé maður skaplaus, sem
opinberi ekki tilfinningar sínar. Hann
sé í raun álíka spennandi og hinn
dæmigerði, breski áhugamaður um
járnbrautarlestir, sem einungis sýnir
smávægileg svipbrigði er athyglis-
vert eintak rennur hjá.
Líkt og íhaldsmenn hafa fijáls-
lyndir demókratar einkum lagt
áherslu á að koma leiðtoga flokks-
ins, Paddy Ashdown, á framfæri við
sjónvarpsáhorfendur. Ashdown er
maður kraftmikill og piýðilega
mælskur en hann þykir á hinn bóg-
inn ekki koma stefnu flokksins til
skila með nógu skilmerkilegum
hætti. Andstæðingar hans segja, að
það sé sökum þess, að skýra stefnu
sé ekki að fínna í herbúðum þeim.
„Amerísk" kosningabarátta
Því hefur verið haldið fram, að
fullyrðingar um að áhrif frá Banda-
ríkjunum hafi einkennt mjög kosn-
ingabaráttuna í Bretlandi fái ekki
staðist. Málefnin séu enn talin mikil-
vægari í Bretlandi en persónur og
leikendur auk þess sem eðlilegt sé
að treysta á áhrifamátt sjónvarps í
milljónaþjóðfélögum. Hins vegar
hlýtur hver sá, sem fylgst hefur með
kosningum í Bandaríkjunum, að taka
eftir því hve margt er líkt með þeim
og baráttunni hér í Bretlandi fyrir
þingkosningarnar nú. Þetta á við um
þær skrautsýningar, sem stóru kosn-
ingafundirnir eni orðnir, þá áherslu,
sem lögð er á að skapa ákveðna
„mynd“ af leiðtoganum í hugum
kjósenda auk þess sem breskir kosn-
ingastjórar hafa meðtekið þann boð-
skap frá Bandaríkjunum, að svo-
nefnd „neikvæð kosningabarátta"
skili árangri. Þá er sýnilega talið
sérlega mikilvægt að skapa freist-
andi tækifæri til myndatöku (sem
enskumælandi menn nefna á fræði-
máli ,,photo-opportunity“). í plaggi,
sem Morgunblaðið fékk í hendur og
lýsti ítarlega fyrirhuguðum ferðum
og gerðum Paddys Ashdowns dag
einn í vikunni, voru tvö slík tæki-
færi nefnd til sögunnar og þess get-
ið sérstaklega, að leiðtoginn myndi
heilsa upp á íbúa í Vauxhall, sem
byggju í annáluðu rakabæli. Þar yrði
myndataka leyfð. Síðar myndi hann
ræða við foreldra barna, sem sæktu
menntun sína til East Sheen-barna-
skólans við Upper Richmond Road.
Þar gæfist annað tækifæri til mynda-
töku. Hvort Ashdown myndi svara
spurningum fréttamanna yrði bara
að koma í ljós. Þau orð, sem leiðtog-
inn lét falla við þetta tækifæri, þóttu
almannt ekki marka þáttaskil í
breskri stjórnmálasögu og íbúar
rakabælisins reyndust ekki sérlega
mælskir.
Leitað til ímyndar- og
auglýsingafræðinga
Vitað er, að íhaldsmenn hafa á
undanförnun árum leitað eftir sam-
starfi við ímyndarfræðinga þá, sem
starfað hafa á vegum bandaríska
Repúblikanaflokksins, og haft er fyr-
ir satt, að Verkamannaflokkurinn
hafi snúið sér til auglýsingafræðinga
bandarískra demókrata. Um það
verður ekki deilt, að áhrifín eru aug-
ljós. Það er mál manna, að kosninga-
barátta fijálslyndra demókrata hafi
tekist sérlega vel og flokknum hafi
auðnast að vekja umtalsverðan
áhuga, bæði á persónu leiðtogans og
helsta stefnumálinu, sem er, að horf-
ið verði frá núverandi kosningafyrir-
komulagi og tekin verði upp hlutfalls-
kosning. Þetta þykir athyglisvert,
ekki síst í ijósi þess, að flokkurinn
kemur líklega aðeins til með að veija
tveimur milljónum sterlingspunda,
um 205 milljónum ÍSK., í kosninga-
baráttunni. Verkamannaflokkurinn
hefur varið fjórum sinnum hærri
upphæð til að kynna stefnu sína og
frambjóðendur og eftir því, sem
næst verður komist, mun reikningur
íhaldsflokksins hljóða upp á 20 millj-
ónir punda.
Margir hafa á hinn bóginn efa-
semdir um, að auglýsingar og ímynd-
afræðin skili tilætluðum árangri. Og
víst er, að erfítt er að meta hvort
7.000 veggspjöld af John Major í
hópi brosandi barna, 20 sekúndna
myndskeið af Paddy Ashdown að
gefa selum að éta og myndir af
Neil Kinnock í hópi vörpulegra kven-
frambjóðenda Verkamannaflokksins
hafi áhrif á það hvernig alþýða
manna kýs að veija atkvæði sínu
þegar í kjörklefann er komið.
Forkosningar í New York, Kansas, Minnesota og Wisconsin:
Clinton mjakast í átt að útnefningu
Boston. Frá Karli Blöndal, fréttaritara Morgunblaðsins.
WILLIAM Clinton, ríkisstjóri Arkansas, virðist hægt og bítandi ætla
að tryggja sér útnefningu Demókrataflokksins til framboðs í banda-
rísku forsetakosningunum í nóvember. Á þriðjudag sigraði hann í
forkosningum í fjórum ríkjum, New York, Kansas, Minnesota og
Wisconsin. Úrslit forkosninganna voru áfall fyrir helsta áskoranda
hans, Edmund Brown, fyrrum ríkisstjóra Kaliforníu, sem hefur háð
hatramma kosningabaráttu gegn Clinton. Mest kom á óvart frammi-
staða frambjóðanda, sem hefur dregið framboð sitt til baka, án þess
að aflýsa því, vegna fjárþurrðar. Paul Tsongas, fyrrum þingmaður
frá Massachusetts, náði öðru sæti í bæði New York og Kansas og
hyggst nú jafnvel gefa kóst á sér á ný.
Hörðust barátta var háð í New
York-ríki. New York er háborg
fjölmiðlunar og sviðsljósi fjölmiðl-
anna var miskunnarlaust beint að
Ciinton, sem lenti hvað eftir annað
í vandræðum. Clinton varð ber að
því að hafa leikið golf þar sem svört-
um er meinaður aðgangur, hann
viðurkenndi að hafa reykt marij-
úana, en kvaðst ekki hafa dregið
reykinn niður í lungu, og upp komst
að hann hafði verið kvaddur í her-
inn öndvert við yfírlýsingar sínar,
en komist undan. Þar sem fjölmiðl-
ar eru svona marg-
ir saman komnir
verður hávaði
þeirra meiri.
Dálkahöfundar
götublaðanna
rökkuðu hann nið-
ur og breiðsíður
þjóðarsálna út-
varpsstöðvanna
voru opnaðar á
hann án afláts. í þokkabót veittust
argir kjósendur að Clinton hvað
eftir annað og fyrir kom að fram-
bjóðandinn missti stjórn á skapi
sínu.
„Ég er mjög ánægður," sagði
Clinton eftir að úrslit voru kunn á
þriðjudagskvöld. „Þegar nóttin er
dimmust er sigurinn sætastur.“
Dagblaðið The Boston Globe líkti
Clinton við tuttugustu aldar Ódys-
seif. Hann kæmi sigursæll af víg-
vellinum, en orðstír hans hefði látið
á sjá.
Tíu dögum fyrir forkosningarnar
hafði Brown, sem ekki fór varhluta
. af fjölmiðlafárinu, tveggja prósent-
ustiga forskot á Clinton í New York.
Þegar upp var staðið hafði Clinton
fengið 41%^atkvæða í ríkinu. Tsong-
as kom næstur með 29% og Brown
fékk 26%. Clinton fékk meirihluta
atkvæða í Kansas, 51%. Þar fékk
Tsongas 15% fylgi, en Brown að-
eins 13%. Brown vegnaði best í
Wisconsin og Minnesota. í Wiscons-
in tapaði hann naumlega með 35%
atkvæða á móti 38% Clintons.
Tsongas fékk 22% atkvæða. í Min-
nesota hlaut Clinton 33% en Brown
32%.
Brown viðurkenndi á þriðjudags-
kvöld sigur Clintons, en sagði að
baráttu sinni væri ekki lokið. Brown
hefur hamrað á brestum bandarísks
þjóðfélags í kosningabaráttu sinni.
Um 70% aðspurðra kjósenda í New
York og Wisconsin segjast sammála
gagnrýni Browns, en það skilaði sér
ekki í atkvæðum. Talað er um að
Brown hafí tapað í New York vegna
þess að hann lýsti yfir því að hann
myndi gera Jesse Jackson að vara-
forsetaefni sínu. Jackson hefur ver-
ið sakaður um fordóma gagnvart
gyðingum. Með ákvörðun sinni tap-
aði Brown því atkvæðum gyðinga,
en tókst ekki að tryggja sér nema
helming atkvæða svartra.
Þrátt fyrir árangur Clintons í
forkosningunum eru leiðtogar dem-