Morgunblaðið - 30.04.1992, Blaðsíða 5

B 5
MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/ATVINNULÍF FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1992
Morgunblaðið/Emilía
BRAUÐGERÐIN —- Brauðgerð Mjólkursamsölunnar flutti í
lok sl. árs í nýtt húsnæði á Lynghálsi. Alls mun húsnæðið ásamt
tækjabúnaði innanhúss hafa kostað um 300 milljónir króna en sam-
keppnisaðilar fyrirtækisins segja offjárfestingu innan brauðgerðar í
landinu nú þegar umtalsverða.
um samvinnufélög sögðu að ef til
standi að slíta samvinnufélagi þá
ætti fyrst að borga allar skuldir en
það sem eftir væri ætti að varð-
veita í sjóði í vörslu viðkomandi
sveitafélags. Þessi regla var sett á
vegna þess að þegar samvinnufé-
lagshreyfingin fór að skjóta rótum
nutu samvinnufélögin ýmissa for-
réttinda fram yfir önnur rekstrar-
form, t.d. í formi skattfrelsis. Menn
töldu eðlilegt að félagsmennirnir
fengju ekki að stinga í eigin vasa
ágóðanum af rekstrinum. Því sögðu
lögin að geyma bæri sjóðinn þangað
til nýtt samvinnufélag væri stofnað
innan sveitafélagsins og þá rynni
sjóðurinn í hið nýja félag. Fyriver-
andi félagsmenn fengu því ekki
greiddan út „sinn“ hlut eftir slit
félagsins.
Hin nýju lög um samvinnufélög,
nr. 22/1991, sem gildi tóku um síð-
ustu áramót, kveða hins vegar á
um að þegar samvinnufélagi sé slit-
ið eigi að greiða upp skuldir en
afgangurinn renni til skráðra félaga
á þeim tímapunkti þegar samvinnu-
félaginu er slitið. Því má túlka lög-
in þannig að ef að Mjólkursamsöl-
unni yrði slitið núna rynni eigið fé
MS, um 2,4 milljarðar, til þeirra 4
aðildarfélaga sem að henni standa.
Eigendur aðildarfélaganna eru aft-
ur á móti u.þ.b. 1.000 bændur sem
eru á söluvæði MS. Yrði aðildarfé-
lögunum einnig slitið þá yrði niður-
staðan sú að hinir 2,4 milljarðar
færu til kúabænda á Suður- og
Vesturlandi.
Nú er unnið að nýjum samþykkt-
um hjá Mjólkursamsölunni þar sem
m.a. á að kveða skýrar á um aðild
að samsölunni, staða bænda gagn-
vart MS yrði því skýrari í samþykkt-
um félagsins en hún hefur verið.
Nefndir og skýrslur en
engar breytingar
Nefndir á vegum Landbúnaðar-
ráðuneytisins hafa verið starfandi
undanfarin ár og reglulega eru efn-
ismiklar skýrslur lagðar fyrir ráð-
herra um skipulag mjólkuriðnaðar-
ins. Nú eru starfandi 15 mjólkurbú
á landinu. „Landbúnaðarráðuneytið
hefur staðið sig ömurlega. Þegar
Steingrímur J. Sigfússon fékk
rauðu skýrsluna í hendurnar setti
hann nýja nefnd á laggirnar til að
meta hana. Niðurstaða þeirrar
nefndar var gula skýrslan. Halldór
Blöndal gerði það hins vegar að
verkefni sjömannanefndar að skoða
bæði rauðu og gulu skýrsluna og
leggja fyrir enn eina skýrsluna,"
sagði einn viðmælandi Morgun-
blaðsins.
Niðurstöður þessara nefnda eru
yfirleitt þær sömu. Fyrst og fremst
er lagt til að leggja þurfí niður
rekstrareiningar innan iðnaðarins
þar sem vinnslugetan sé langt um-
fram þá eftirspurn sem er hérlendis
og mun verða í fyrirsjáanlegri fram-
tíð. Þá mun innflutningur á mjólk-
urafurðum likíega einnig leiða til
samdráttar í mjólkurframleiðslunni.
„Það má alltaf deila um hversu
vel fyrirtæki eru rekin. Hins vegar
er ljóst að miðað við aðstæður hef-
ur Mjólkursamsalan staðið sig mjög
vel,“ sagði einn viðmælandi sem
starfar innan mjólkuriðnaðarins.
„Framkvæmdir hafa verið vel
ígrundaðar áður en út í þær hefur
verið farið, t.a.m. hafa fjárhags-
áætlanir staðist nokkuð vel. Til að
meta þetta er hægt að taka önnur
fyrirtæki í sömu grein til saman-
burðar. T.d. hefur KEA alls ekki
staðið jafn vel að sinni uppbyggingu
og MS. Það hefur heldur ekki kom-
ið af sjálfur sér að brauð- og ísgerð
hafí staðið sig jafn vel og raun ber
vitni. Ef við einhvern á að sakast
þá er mun auðveldara að gagnrýna
Landbúnaðarráðuneytið en samsöl-
una. Menn í ráðuneytinu hafa ein-
angrast og sterkir hagsmunahópar,
Fyrirtæki
Hagnaður af rekstri
KÞ 1,6 milljónirkr.
Húsavík.
KAUPFÉLAG Þingeyinga hélt 110. aðalfund sinn fyrir skömmu og
kom þar fram að heildarvelta alls rekstrar félagsins á síðastliðnu ári
var um 1.740 millj. króna og rekstrarhagnaður um 1,6 milljónir. Rekst-
ur félagsins var með svipuðum hætti og undanfarið, þó með nokkrum
breytingum. Mjólkursamlagið keypti Efnagerðina Sanitas frá Reykja-
vík og hóf starfsemi hennar á Húsavík. Aukið var samstarf við MBH-
Baulu hf. í Hafnarfirði.
líkt og t.d. Félag kúabænda hafa
haft mikil völd.“
Rökin sem mæltu með einkaleyfi
Mjólkursamsölunnar fyrir nærri sex
áratugum standast ekki núna.
Neytendum ætti að vera treystandi
til að velja við hvaða mjólkurfram-
leiðendur þeir hafa viðskipti. Þó að
vafalaust megi gagnrýna rekstur
fyrirtækisins og mjólkuriðnaðinn í
heild sinni er varla við starfsmenn
samsölunnar að sakast. Stjórnmála-
menn, sem verið hefur fjarstýrt af
bændum og hagsmunasamstökum
þeirra, sömdu lögin og hafa fylgst
með starfsemi og vexti MS. Mjólk-
ursamsalan hefur í þeim skilningi
einungis hagað seglum eftir þeim
vindum sem ríkisstjórnir hafa blásið
um markað íslenskra mjólkuraf-
urða. Svo virðist sem Mjólkursam-
salan hafí búist við að breytingar
yrðu gerðar á uppbyggingu mjólku-
riðnaðarins í landinu. Hún hefur
sífellt verið að búa sig undir meira
frelsi og aukna samkepnni, reynt
að tryggja sitt veldi áður en til
baráttunnar kæmi. Það hefur hún
fengið að gera óáreitt og er síðan
gagnrýnd fyrir að gera. I meðfylgj-
andi viðtali segir forstjóri samsöl-
unnar forsvarsmenn hennar
hlynnta aukinni samkeppni og hag-
ræðingu. Því má spytja eftir hveiju
verið sé að bíða?
Hætt var rekstri útibús á Kópa-
skeri, en það hafði ávallt verið rekið
með halla. Arsverk hjá félaginu voru
171 en 165 árið áður og greidd laun
voru samtals 201 millj. króna.
Starfsemi félagsins er mjög fjöl-
breytt en stærstu þættir hennar eru
verslun og framleiðsla landbúnaðar-
vara. Rekstrartekjur af verslun urðu
905 millj. og höfðu aukist um 3,4%.
Rekstur brauðgerðar gekk vel, en
rekstur kjötiðju var ekki eins hag-
stæður. Verulegur samdráttur varð
í starfsemi fóðurstöðvar í kjölfar
fækkunar loðdýrabúa. Umsetning
sláturhúss og tengdrar starfsemi fór
minnkandi, vegna samdráttar í
sauðfjárbúskap. Velta sláturgerðar
jókst og afkoma góð. Rekstur mjólk-
ursamlagsins varð óhagstæður.
í skýrslu kaupfélagsstjórans,
Hreiðars Karlssonar, segir meðal
annars: „Ársreikningurinn sýnir að
félagið hefur styrkst nokkuð á árinu
og eiginfjárhlutfall batnaði lítið eitt,
þótt veltuijárhlutfall hafí slaknað.
Fjármunamyndun hins samantekna
reksturs var rúmlega 54 milljónir
króna. Þannig má sjá, að starf fé-
lagsins er á réttri braut, þótt við
hefðum viljað skrefín stærri.
Ekki er hægt að vænta mikillar
grósku í sjávarútvegi landsmanna á
næstu mánuðum og samdráttur er
fyrirsjáanlegur í landbúnaði. Við
þurfum að mæta þessum aðstæðum
eins og öðrum sem að okkur berast.
Þar verður að leggja áherslu á full-
vinnslu afurða og frekari fram-
leiðslu, ásamt hámarksnýtingu allra
framleiðsluþátta. Þannig þarf að
taka á móti harðnandi samkeppni
með elju og bjartsýni, án þess þó
að slaka nokkurs staðar á festu eða
gát í rekstri okkar.“
- Fréttaritari
Hvað er það sem gerir BMW bíla áhugaverðari en aðra?
Þaðgeturveriðhagstættverð, lægri rekstarkostnaður, minna viðhald, háþróuð
tækni, fyrsta flokks þjónusta eða hámarks öryggi. Nýja BMW 3 línan sameinar
alla þessa kosti, en býður jafnframt upp á hinn "klassíska" stíl _ „
sem ávallt er að finna í BMW. BMW - bíll sem vekur athygli krtwitoi lOReymavm-simi esesss
Engum
líkur
NY BMW 3 LINA
BLIK AF FRAMTÍÐINNI
Verð frá kr
VIKULEGIR
FLUTNINGAR
VIKULEGA
FRÁ MÍLANÓ
TIL ÍSLANDS
Allir vegir liggja til Rómar, var eitt
sinn sagt. En í dag er Mílanó ekki
síður miðpunktur verslunar í Evrópu.
Mílanó og aðrar borgir í Evrópu sem
ekki liggja að sjó, eru í viðtæku
flutninganeti Samskipa.
Örar siglingar og öflugt flutninganet
Samskipa tryggja þér þjónustu heim
að dyrum, fljótt og örugglega.
íVSAMSKIP
Transtur valkostur
Holtabakka við Holtavcg ■ 104 Rcykjavtk • Sími (91) 69 83 00