Morgunblaðið - 15.07.1992, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. JÚLÍ 1992
Innlegg í umræður um nið-
urstöður rannsóknar á læsi
eftír Ólaf G.
Einarsson
Þann 2. júlí sl. voru birtar niður-
stöður úr alþjóðlegri rannsókn á
læsi í 27 löndum. Er sú rannsókn
samstarfsverkefni alþjóðlegra sam-
taka International Association for
Evulation of Educational Achieve-
ment, (IEA) um mat á árangri í
skólanámi. Hér á landi var könnun-
in unnin af Rannsóknastofnun upp-
eldis- og menntamála í samvinnu
við menntamálaráðuneytið og hafði
dr. Sigríður Valgeirsdóttir yfirum-
sjón með henni. Könnunin náði til
tveggja aldurshópa barna og ungl-
inga 9 og 14 ára. Viðfangsefni
bamanna var að lesa úr töflum,
kortum og línuritum, sögur og
ýmiss konar fræðsluefni.
Niðurstöður könnunarinnar hafa
verið gerðar að umræðuefni í fjöl-
miðlum undanfarið og ber túlkunum
á þeim ekki saman. Þannig má
ætla af sumum fréttum að íslend-
ingar séu best læsir allra þeirra
þjóða sem tóku þátt í könnuninni
en af öðrum fréttum að þeir séu
meðal þeirra lökustu í lestri.
Staðreyndir málsins eru hins veg-
ar þær að íslensk böm virðast í
flestum tilvikum vera rúmlega I
meðallagi þegar á heildina er litið.
Þannig standa íslensk böm vel að
vígi hvað varðar lestrarkunnáttu
þegar hún er borin saman við lestr-
arkunnáttu barna í löndum eins og
Venezuela, Zimbave eða Botsvana.
Það er hins vegar hvorki réttmætur
né sanngjam samanburður. Því síð-
ur að það sé eitthvað til þess að
hrópa húrra fyrir. Réttara er að
„Nú er unnið að því að
ganga frá lokaskýrslu
könnunarinnar um læsi
þar sem farið verður
dýpra ofan í íslensku
gögnin og leitað fyllri
skýringa. Sú úrvinnsla
mun væntanlega giæða
skilning á því hvar helst
þurfi að gera bragar-
bót.“
bera árangur íslenskra bama sam-
an við árangur jafnaldra þeirra á
Norðurlöndum. Þegar það er gert
má lesa eftirfarandi um frammi-
stöðu íslenskra bama úr niðurstöð-
um könnunarinnar.
Víkjum fyrst að árangri 9 ára
barna. Þar kemur fram að íslensk
börn fá 518 stig í lestri, þegar fjall-
að er um sögur, og eru þar í næst
neðsta sæti á Norðurlöndum.
Finnsk böm hlutu flest stig eða 568
stig. Sama gildir þegar lestur
fræðsluefnis er annars vegar, þar
eru íslensk böm í næst neðsta sæti
af Norðurlandaþjóðum með 517
stig. Finnsk böm eru þar einnig
efst með 569 stig. Þannig er varla
hægt að segja að árangur hinna
íslensku 9 ára barna sé viðunandi
í samanburði við 9 ára böm í hinum
ríkjum Norðurlanda.
Samanburður á árangri 14 ára
unglinga á íslandi við árangur jafn-
aldra þeirra á Norðurlöndum leiðir
í ljós að þeir eru nákvæmlega í
miðju þegar glímt var við sögur,
eða með 550 stig, sem er aðeins 9
stigum færra en finnskir jafnaldrar
þeirra sem fengu flest stig. Þegar
viðfangsefnið var ýmiss konar
fræðsluefni eru íslenskir unglingar
í efsta sæti, eru 7 stigum ofar en
finnskir jafnaldrar þeirra, sem eru
í öðru sæti. Þegar lesa á úr töflum,
kortum og línuritum eru íslenskir
14 ára unglingar í neðsta sæti, eða
tæplega 50 stigum neðar en fínnsk-
ir jafnaldrar þeirra, sem hlutu flest
stig í þessum þætti könnunarinnar.
Þannig má því segja að árangur
íslenskra 14 ára unglinga sé nokkuð
góður og er það vel. Undanskilið
er þó það viðfangsefni að lesa kort,
töflur og línurit þar sem lélegur
árangur þeirra hlýtur að vera okkur
áhyggjuefni.
Það eru einkum tvær ástæður
fyrir því að ég hef rakið þessar
niðurstöður. Önnur ástæðan er sú
að túlkun sumra fjölmiðla á niður-
stöðum hefur í hæsta máta verið
villandi. Hin er sú að brýnt er að
gera sér grein fyrir því hver munur-
inn er á árangri nemenda í hinum
ýmsu löndum ekki síst þegar aukið
samstarf þjóða er haft í huga.
Þegar leitað er skýringa á lestr-
arkunnáttu íslenskra barna beinist
athyglin að lestrarkennslu í grunn-
skólum. í Morgunblaðinu 5. júlí sl.
segir Guðrún Ebba Ólafsdóttir for-
maður Kennarafélags Reykjavíkur
að niðurstöður könnunarinnar bendi
til þess að lestrarkennslu sé ábóta-
vant. Bendir hún á að margir leið-
beinendur við kennslustörf hafi
aldrei lært að kenna lestur. Kristín
Ólafur G. Einarsson
H. Tryggvadóttir skólastjóri í Selás-
skóla segir í sama blaði að lestrar-
kennslu í Kennaraháskóla íslands
sé þannig háttað að einungis nem-
endur í fyrsta bekk kynnist aðferð-
um við lestrarkennslu. Þá segir
Kristín að þegar þeir komi til
kennslu biðjist þeir undan því að
kenna lestur. Hér eru vissulega at-
hyglisverðar ábendingar sem þarfn-
ast athugunar við.
Ýmislegt bendir til þess í niður-
stöðum þessarar könnunar að
árangur nemenda í lestri byggist
einnig á ýmsum þáttum öðrum en
lestrarkennslu innan skólakerfis og
utan. í niðurstöðum könnunarinnar
kemur m.a. fram að lengd skólaárs
tengdist ekki lestrarkunnáttu 9 ára
barna en hins vegar komu fram
veik tengsl milli lestrarkunnáttu 14
ára unglinga og lengd skólaárs,
þannig að þeir unglingar sem voru
lengur í skóla sýndu betri frammi-
stöðu. Það kom fram að hjá 9 ára
börnum næst ekki betri árangur
þar sem nemendur eru almennt
færri í bekkjardeildum og heldur
ekki þar sem kennarar kenna sömu
bekkjardeild í mörg ár. Þá kom
fram að það skiptir miklu máli
hversu greiðan aðgang börn og
unglingar hafa að lesefni. Þannig
er bent á það að í þeim löndum þar
sem nemendur fengu flest stig hafí
þeir greiðari aðgang að bókum á
heimilum sínum, í skólum og nálæg-
um bókasöfnum bæjar- eða sveitar-
félaga.
Ég hef stiklað á stóru um niður-
stöður alþjóðlegrar rannsóknar á
læsi. í ljósi aukinna alþjóðlegra
samskipta með auknum kröfum um
menntun gefur augaleið að tryggja
þarf íslenskum ungmennum þá und-
irstöðu menntunar að vera læs.
Lestrarkunnátta er vafalaust háð
mörgum þáttum innan skóla og
utan og orsakasamband flókið. Mik-
ilvægi faglegrar lestrarkennslu er
þó óvefengjanlegt. Kjölfestu fag-
legrar lestrarkennslu þarf að
treysta í kennaranámi á því leikur
enginn vafí.
Nú er unnið að því að ganga frá
lokaskýrslu könnunarinnar um læsi
þar sem farið verður dýpra ofan í
íslensku gögnin og leitað fyllri skýr-
inga. Sú úrvinnsla mun væntanlega
glæða skilning á því hvar helst
þurfí að gera bragarbót. Mikilvægt
er að hafa þær niðurstöður að leið-
arljósi við stefnumótun og endur-
bætur á lestrarkennslu og öðrum
þáttum sem stuðla mega að betri
árangri á þessu sviði.
Höfundur er
menntamálaráðherra.
i
Utsdlm hét / éag
Opnum kl. 12.00
KQAKKAQ
Kringlunni sími 681719
Sólrún
Bragadóttir
syngur í
Hafnarborg
NORRÆN sönglög verða á efnis-
skrá tónleika sem haldnir verða í
Menningarmiðstöðinni Hafnar-
borg í Hafnarfirði fimmtudaginn
16. júlí kl. 20.30.
Hjónin Sólrún Bragadóttir óperu-
söngkona og Þórarinn Stefánsson
píanóleikari flytja lög frá íslandi,
Finnlandi, Noregi, Svíþjóð og Dan-
mörku. Þau Sólrún og Þórarinn eru
búsett í Hannover í Þýskalandi þar
sem Sólrún er fastráðin við Óperuna
þar, auk þess sem hún syngur gesta-
sýningar m.a. í Dusseldorf, Mann-
heim og Miinchen. Hún kemur einn-
ig reglulega fram á tónleikum víðs-
vegar um Evrópu.
Þórarinn hóf píanónám sitt á Ak-
ureyri en lauk einleikaraprófi frá
Þórarinn Stefánsson og Sólrún
Bragadóttir.
Tónlistarskólanum í Reykjavík undir
handleiðslu Halldórs Haraldssonar.
Hann stundaði síðan framhaldsnám
í Hannover hjá prof. Eriku Haase.
Þórarinn kemur reglulega fram á
tónleikum bæði á íslandi og erlendis
og þá ýmist í samspili eða sem ein-
leikari.
Innilegar þakkir fœri ég öllum œttingjum og
vinum fyrir sýndan hlýhug og vináttu á 80 ára
afmœli mínu 22. júní sl.
Guðrún Jóelsdóttir,
Grindavík.
Innilegar þakkir fœri ég öllum œttingjum og
vinum, nœr og fjœr, fyrir heimsóknir, skeyti
og gjafir á 80 ára afmœli mínu 20. júní sl.
Guð blessi ykkur öll.
Guðrún Þorbjörnsdóttir,
Langeyrarvegi 13,
Hafnarfirði.