Morgunblaðið - 16.10.1992, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. OKTÓBER 1992
Nokkrar systranna hafa starfað á Landakoti allt fram á þennan dag
og nú eru þær tvær. Sinnir önnur næringarmálefnum en hin er
sjúkraliði á lyflækningadeild. Hér er systir Theresía með Guðrúnu
Guðmundsdóttur hjúkrunarfræðingi (t.v.) og Jóhönnu Rögnvaldsdótt-
ur sjúkraliða sem stendur hægra megin við sjúklinginn, Margréti
Viggósdóttur.
Morgunblaðið/Kristinn
Landakotsspítali 90 ára
Barnadeild Landakotsspítala
sinnir bráðavöktum og ýmsum
sérhæfðum verkefnum bama-
sjúkdóma. Hér liggja tvær stöllur
í strekk og bíða eftir að komast
heim, Eva Björk Kristinsdóttir
hægra megin og Elín Maríusdótt-
ir vinstra megin. Með þeim em
Sigra Þorgrímsdóttir sjúkraliði
(t.v.) og Ama Skúladóttir hjúkr-
unarfræðingur.
SAGA St. Jósefsspítala á Landakotshæð hófst árið 1902 með byggingu
spítalans og var fyrsti sjúklingurinn lagður inn í september það sama
ár. Fjórar St. Jósefssystur höfðu komið hingað þegar árið 1896 til
að sinna sjúkum og buðust þær fljótlega til að reisa fullkomið sjúkra-
hús. Ekki fengu þær lánafyrirgreiðslu yfirvalda en hófu byggfinguna
fyrir fé sem safnaðist í Frakklandi að frumkvæði Nonna, Jóns Sveins-
sonar. Var spítalinn vígður 16. október 1902 og komu alls 37 sjúkling-
ar á spítalann þetta fyrsta starfsár. Hér á eftir verður stiklað á stóm
í 90 ára sögu spítalans og m.a. birtir kaflar úr bók dr. Bjarna Jónsson-
ar yfirlæknis, Á Landakoti, sem veitti góðfúslegt leyfi sitt en leiðir
hans og systranna lágu saman í nærri hálfa öld.
Um fyrstu árin segir m.a. í bók inn hafa siglt lygnan sjó og er lítið
dr. Bjama Jónssonan um heimildir.
„Fyrstu þrjá tugina sýnist spítal- Segir fátt af friðartímum.
Hefir það raunar verið svo alla
tíð, sem systumar áttu spítalann og
ráku, að lítt var haldið til haga sögu-
legum gögnum. Það var líðandi
stund, sem skipti máli, og frekar
horft til framtíðar en fortíðar.
Allir voru ánægðir að hafa spítal-
ann, og hann varð fljótt svo ómiss-
andi hlutur og sjálfsagður í augum
bæjarbúa, að ekki þurfti um hann
að tala. Ekki var hann fjárhags-
baggi ríki eða bæ. Sjúklingar
greiddu sjálfir vistina, og þó einhver
vanhöld hafi vísast verið á greiðslun-
Ólafur Öm Arnarson yfirlæknir
Hér verður áfram rekinn
spítali af fullum krafti
„LANDAKOTSSPÍTALI hefur orðið að ganga í gegnum miklar
breytingar á þessu ári vegna niðurskurðar á fjárveitingum hins
opinbera. Mestu breytingaraar em þær að bráðavöktum á handlækn-
inga- og lyfiækningadeildum hefur verið hætt, rúmum fækkað úr
200 í 148. Jafnframt hefur orðið umtalsverð fækkun á starfsfólki
og ýmsar skipulagsbreytingar sem miða að auknum stöðugleika og
spítalinn mun hér eftir sem hingað til stefna markvisst að því að
veita sjúklingum bestu læknis- og þjúkrunarþjónustu sem völ er á,“
segir Olafur Örn Arnarson yfirlæknir Landakotsspítala í samtali
við blaðamann Morgunblaðsins.
„Starfsemi bamadeildar breytist
ekki, hún sinnir áfram bráðavökt-
um ásamt Landspítala og þar fer
líka fram ýmis sérhæfð starfsemi,
til dæmis meðferð bama með syk-
ursýki, þroskavandamál og öll böm
með augnsjúkdóma leggjast inn á
Landakot. Þá verður starfsemi
augndeildar óbreytt enda sinnir
hún öllu landinu og má segja að
deildin hafi verið miðstöð augn-
lækninga og rannsókna á íslandi
í 90 ár. Aðrar deildir eru síðan
röntgendeild þar sem fram fara
23 þúsund rannsóknir á ári, rann-
sóknadeild sem sinnir um 500 þús-
und rannsóknum árlega fyrir
Landakot og fleiri spítala, gjör-
gæsludeild, svæfingadeild, hjúkr-
unardeild, dagdeild, skurðstofur,
sjúkraþjálfun, göngudeildir og
apótek.“
- í hveiju em breytingamar á
handlækningadeild fólgnar?
„Á handlækningadeild koma
flestir sjúklingar nú af biðlistum
en áður var hlutfall bráðasjúklinga
allt upp í 80%. Þegar deild sinnir
bráðamóttöku er aðeins að litlu
leyti hægt að sinna biðlistasjúkl-
ingum eða valaðgerðum því vakt-
imar hafa forgang. Nú getum við
hins vegar skipulagt starfið betur.
Við getum látið sjúklinga vita með
góðum fyrirvara hvenær þeir eiga
pláss, við getum undirbúið þá og
okkur betur með því að fram-
kvæma allar rannsóknir fyrirfram
og hafa allar upplýsingar við hönd-
ina þegar til sjálfrar aðgerðarinnar
kemur.
Legutíminn styttist og við náum
meiri afköstum. Sem dæmi má
nefna að fyrstu 9 mánuði þessa
árs kom 1.121 sjúklingur á hand-
lækningadeildina en á sama tíma
í fyrra og árið 1990 voru þeir rúm-
lega 900. Hlutfall bráðasjúklinga
hefur einnig snúist við, fyrri árin
voru þeir hátt í 800 en í ár 322
og valsjúklingar í ár eru 799 á
móti 202 í fyrra og 166 árið 1990.
Deildin ræður yfir 30 til 35 rúmum
og tekur einnig við sjúklingum af
augndeild og bamadeild eftir því
sem á þarf að halda.“
- Hafa þessar breytingar mikil
fagleg áhrif?
„Þær hafa vissulega þau áhrif
að fjölbreytnin minnkar og gildir
það um báðar deildir. Beinaskurð-
læknar fá ekki lengur beinbrot og
skurðlæknarnir ekki vandamál
vegna kviðverkja, hjartasjúkling-
um fækkar mjög enda komu þeir
flestir inn á vöktunum svo dæmi
séu tekin. Það er auðvitað viss
galli að missa þessa fjölbreytni en
ég held þó að kostimir séu fleiri.
Hér verður áfram rekinn spítali
Morgunblaðið/Kristinn
Ólafur Öm Arnarson yfirlækn-
ir Landakotsspítala.
af fullum krafti og er heildarfjöldi
sjúklinga síst minni. Landakot er
því alls ekki steindauður spítali
eins og margir virðast halda. Það
er hins vegar búið að fara illa með
okkur og það er auðvitað ekki
auðvelt að skera niður rekstur um
450 milljónir króna. Það hefur
kostað átök og sviptingar og ekk-
ert gamanmál að standa frammi
fyrir því að fækka starfsmönnum
um hátt í 200.
En stefnumörkun okkar er skýr:
Við ætlum að vera í fremstu röð
sjúkrahúsa hvað varðar starfsfólk,
tæknivæðingu og húsakost og
veita sjúklingum bestu læknis- og
hjúkrunarþjónustu og aðra aðstoð
sem kostur er á hverjum tírna,"
segir Ólafur Örn Amarson að lok-
um og vitnar þar til stefnumörkun-
ar St. Jósefsspítala, Landakoti.
um hefir það ekki riðið fjárhag spít-
alans á slig. Systurnar unnu sjálfar
mest að því, sem vinna þurfti, og
til búdrýginda höfðu þær matjurða-
garða norðan spítalans."
Kennsluspítali í 90 ár
„Frá 1902 til 1930 fengu læknis-
efni alla fræðslu sína í Landakoti,
en 1930 voru kennarastólar fluttir
í Landspítala. Þá vom tveir kennar-
ar, sem kenndu læknisfræði, annar
handlæknisfræði, hinn lyflæknis-
fræði, og aðrir tveir, sem bám hit-
ann og þungann af undirstöðugrein-
um þessara fræða, líkamsfræði, líf-
eðlisfræði og meinafræði. Það var
þá þegar fráleitt, að einn maður
réði við alla handlæknisfræði og
annar gæti vitað allt um lyflækning-
ar. Þá var efniviður til kennslunnar
of lftill í spítala, sem hafði 100 rúm
eins og framan af var í Landspítala.
Það liðu langar stundir þar til þessu
var breytt, og varð sú breyting fyrir
þrýsting frá stúdentum en ekki að
frumkvæði Háskólans."
Auk kennslu læknanema hafa
aðrar heilbrigðisstéttir sótt fræðslu
sína á Landakotsspítala. Var spítal-
inn frumkvöðull að námi sjúkraliða.
Verkleg þjálfun hefur þó haldið
áfram á spítalanum og svo er einnig
um hjúkrunarfræðinema. Þá hafa
fóstm-, þroskaþjálfa-, röntgen-
tækni- og meinatæknanemar sótt
verklega þjálfun á Landakot og
stunduðu á þriðja hundrað nemar í
heilbrigðisfræðum verklegt nám við
spítalann á síðasta ári.
Læknaráð og laugar-
dagsfundir
Læknaráð við íslenskan spítala
var fyrst stofnað á Landakoti árið
1968.
Svokallaðir laugardagsfundir
hafa verið haldnir á Landakotsspít-
ala í yfír tvo áratugi. Undanfari
þeirra vom fundir á handlæknis-,
lyflæknis- og barnadeildum þar sem
aðstoðarlæknar fengu verkefni til
úrlausnar með leiðbeiningu sérfræð-
inga. Síðan vom teknir upp fundir
allra lækna spítalans þar sem feng-
ist var við vandamál í sjúkdóms-
greiningu og meðferð einstakra til-
fella. Urðu þeir síðan almennir
fræðslufundir lækna og hafa verið
haldnir á laugardagsmorgnum. Nú
hafa laugardagsfundirnir hins vegar
verið fluttir á föstudaga.
Lokaþáttur St. Jósefssystra stóð
árið 1975-76 er þær horfðust í augu
við þá staðreynd að geta ekki lengur
rekið spítalann á eigin ábyrgð og
hófust þá viðræður við ríkið um
kaup á spítalanum. Voru þau frá-
gengin með samningi 26. nóvember
1976 og var fallist á tillögur þeirra
um að spítalann skyldi reka með
sama sniði og að sama læknaskipan
héldist og verið hafði frá upphafi.
Þær starfa þó áfram við spítalann
eftir því sem heilsa og kraftar leyfa.
Hinar fylgjast með úr Garðabænum
eða af Bárugötunni og bera starfið
áfram á bænarörmum.
jt
Breytt skipulag á
stjórn hjúkrunar
„Á SÍÐASTA ári var tekið upp breytt stjórnskipulag hjúkrunar og var
meginmarkmið með því að auka hagkvæmni í rekstri, auka gæði þjón-
ustunnar og auka ánægju hjúkrunarfræðinga í starfi. Ábyrgðin dreif-
ist nú meira en áður og öll ákvörðunartaka hefur færst nær sjúklingun-
um og hafa hjúkmnarfræðingar hér lýst ánægju með að fá aukna
ábyrgð í starfi sínu,“ segir Rakel Valdimarsdóttir hjúkrunarforstjóri
Landakotsspítala. Alls starfa þar 107 hjúkrunarfræðingar, nokkrir í
hlutastarfi en undir hjúkrunarforstjóra falla einnig sjúkraliðar, ófag-
lært aðstoðarfólk og hjúkrunarritarar, alls um 200 manns.
Hjúkrunarstjóm hefur breyst
þannig að hjúkrunarframkvæmda-
stjórar sem vom áður yfirmenn
deilda hafa nú sérstök verkefni með
höndum og eru hjúkrunarstjórum og
hjúkmnarfræðingum á deildum til
stuðnings og ráðgjafar. Mynda
hjúkrunarframkvæmdastjórar sem
fyrr hjúkmnarstjóm ásamt hjúkmn-
arforstjóra. Helstu verkefni þeirra
eru fræðsla, starfsmannamál, áætl-
anagerð og þróun og rannsóknir í
hjúkrun. Á hverri deild starfar síðan
hjúkmnarstjóri sem skipuleggur
hjúkmn á deildinni og ber ábyrgð á
henni í samráði við hjúkmnarfor-
stjóra svo og deildarstjóri sem er
staðgengill hjúkrunarstjóra. Hjúkr-
unarfræðingar sem gegna þessum
stjómunarstöðum þurfa að vera að
minnsta kosti í 80% starfi.
- Hefur hjúkrunarstarfið breyst
mjög á síðustu árum?
„Það hefur þróast úr því að vera
beint verklegt starf yfir í fræðigrein
og stjómun á umönnun sjúklinganna.
Það er litið á hjúkmn á annan hátt
en áður var. Aukin tækni hefur kall-