Morgunblaðið - 21.10.1992, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. ÓKTÓBER 1992
Friðrik Weisshappel Jónsson, formaður dómnefndar afhentir Jóni
Óskari Hafsteinssyni styrkinn
Argentína-steikhús
styrkir myndlistina
Veitingahúsið „Argentína-steik-
hús“ hefur tekið upp það ný-
mæli að styrkja eina listgrein
árlega. Valið er úr hópi lista-
manna sem koma fram í veitinga-
staðnum á árinu. Jón Óskar Haf-
steinsson, myndlistamaður hlaut
fyrsta styrkinn að upphæð
100.000 krónur.
Styrkurinn var afhentur
við hátíðlega athöfn. Valið stóð á
milli myndlistamanna sem sýnt
hafa verk sín á listavegg Argentínu-
steikhúss. Dómnefndina skipuðu:
Friðrik Weisshappel Jónsson,
nefndarformaður; Steingrímur
Ólafsson, fréttamaður; skáldið Sjón;
Kristján Þór Sigfússon, veitinga-
maður og Sigursteinn Másson,
fréttamaður. Aðeins eitt atkvæði
aðskildi fyrsta, annað og þriðja
sæti svo mjótt var á munum, hver
hlyti styrkinn.
Bergþór Pálsson og Ólöf Kolbrún
Harðardóttir sungu við undirleik
Reynis Jónassonar. Bergþór til-
kynnti síðan að verðlaun á næsta
ári gangi til sönglistarinnar. Ungir
og efnilegir söngvarar munu koma
fram í veitingahúsinu mánaðarlega
í samvinnu við íslenska söngskól-
ann. Valið verður á milli þeirra og
verðlaunin eru ferð fyrir tvo til New
York og heimsókn í Metropolitan
Opera House. í boði verður um
fímm daga dvöl í heimsborginni.
Galakonsert
Operusmiðjimnar
Laugardaginn 24. október ld. 14.00 heldur Óperusmiðjan galakon-
sert í Borgarleikhúsinu. Þar verður meðal annars flutt óperudag-
skrá úr verkum meistaranna Puccini, Verdi, Bellini og Bizet, auk
þess sem flutt verður óperettu-, söngleiiqa- og leikhústónlist.
Fram koma margir af fremstu ein-
söngvurum landsins, íslenski dans-
flokkurinn og kór Óperusmiðjunnar,
sem tekið hefur til starfa á ný undir
stjóm Ferenc Utassy.
Óperusmiðjan flutti óperuna La
Boheme í Borgarleikhúsinu í vor við
góðar undirtektir. Galakonsertinn er
fyrsta verk þessa þriðja starfsárs
Operusmiðjunnar. Leikstjóm gala-
konsertsins verður í höndum Hall-
dórs E. Laxness. Kórstjóri er Ferenc
Utassy. Kynnir verður Kristinn
Hallsson. Fimmtán einsöngvarar og
sjö hljóðfæraleikarar koma fram á
sýningunni.
Einsöngvarar em: Elín Ósk Ósk-
rm-isrhi
T
ELFA V0RTICE
VIFTUR
AUKIN VELLÍÐAN !
Loftspaðaviftur í hvítu, kopar,
stáli og svörtu.
O
Borðviftur Gólfviftur
Fjölbreytt úrval - hagstætt verð!
Einar Farestveit & Co.hf.
Borgartúm 28 — S 622901 og 622900
l________________________________á

arsdóttir, Elsa Waage, Esther H.
Guðmundsdóttir, Hlíf Káradóttir,
Inga J. Backmann, Ingibjörg Guð-
jónsdóttir, Jóhann G. Linnet, Jóhann
V. Þórhallsson, Kristín Sigtryggs-
dóttir, Margrét J. Pálmadóttir, Bjöm
Björnsson, Ragnar Davíðsson, Sig-
urður Bragason, Stefán Amgrímsson
og Þorgeir J. Andrésson.
Hljóðfæraleikarar em: Bjami
Jónatansson, Dagný Björgvinsdóttir,
Dean Ferrell, Guðbjörg Siguijóns-
dóttir, Rúnar Vilbergsson, Steef Van
Oesterhout og Þorsteinn Gauti Sig-
urðsson.
Næsta verkefni Ópemsmiðjunnar
er óperan Amahl og næturgestimir
eftir Menotti í leikstjóm Hávars Sig-
uijónssonar og undir hljómsveit-
arstjóm Magnúsar Blöndals Jóhann-
essonar. Óperan verður fmmflutt í
Langholtskirkju 6. desember næst-
komandi.
Forsala aðgöngumiða er hafín í
Japis, Brautarholti 2. Einnig er hægt
að fá styrktarkort Ópemsmiðjunnar
sem veitir ókeypis aðgang að einum
tónleikum eða ópem eða helmings
afslátt að tveimur verkefnum.
(Fréttatilkynning)
FJARKONNUN,
FISKUR OG FLEIRA
eftir Kolbein Árnason
ogJónAtla
Benediktsson
í Morgunblaðinu 13. ágúst sl. rit-
ar Þór Jakobsson veður- og hafís-
fræðingur tímabæra grein sem hann
nefnir Fjarkönnun og fískur. Til-
gangur skrifanna var að reyna að
vekja ráðmenn og aðila í sjávar-
útvegi til umhugsunar um nauðsyn
þess að stórefla fjarkönnunarrann-
sóknir á hafinu umhverfis ísland. í
grein sinni bendir Þór á augljóst
mikilvægi fjarkönnunarmælinga
fyrir margs konar rannsóknir á yfir-
borð hafsins sem auka mundi við
þekkingu manna á vistfræði sjávar
og gætu þar af leiðandi komið að
miklu gagni við mat á stofnstærðum
einstakra físktegunda og veiðistýr-
ingu. Með fjarkönnun væri þar af
leiðandi um rannsóknaraðferð að
ræða sem borgaði sig í orðsins
fyllstu merkingu.
Um leið og við viljum taka undir
þau sjónarmið sem fram koma í
grein Þórs langar okkur til þess að
benda á nokkur atriði til viðbótar
sem okkur þykir rétt að komi fram
í umræðunni um notagildi fjarkönn-
unar á íslandi. Þór talar eðlilega
um mikilvægi íjarkönnunar fyrir
hafrannsóknir og fískveiðar, en þar
blasir hagnýting fjarkönnunar eink-
um við frá hans bæjardyrum séð.
Möguleikar fjarkönnunar á íslandi
eru þó ekki eingöngu bundnir við
haf- og fískirannsóknir, heldur er
hér um að ræða mjög veigamikla
vísindagrein sem skiptir einnig máli
á öðrum sviðum íslenskra náttúru-
fræðirannsókna.
Hvað er fjarkönnun?
Þar sem ekki er víst að allir les-
endur geri sér nákvæma grein fyrir
hvað átt er við með heitinu íjarkönn-
un skal hér stuttlega gerð grein
fyrir þessari rannsóknaraðferð.
Fjarkönnun er hagkvæm og öflug
rannsóknar- og könnunaraðferð
sem stunduð er frá flugvélum og
gervitunglum og felur í sér mæling-
ar á geislun frá yfírborði jarðar. Sú
geislun sem mæld er getur ýmist
verið sýnilegt ljós, innrauð geislun
eða örbylgjur, og ræðst af rannsókn-
arverkefninu hverju sinni. í nútíma
fjarkönnun er geislunin mæld með
fjölrásatækjum á nokkrum mismun-
andi bylgjulengdarböndum eða rás-
um samtímis. Mælingarnar eru á
myndformi og fer úrvinnsla þeirra
fram í tölvum.
Ij arkönnunarrannsóknir byggj-
ast á því að ólíkar yfirborðsgerðir
geisla frá sér og endurvarpa rafseg-
ulbylgjum á mismunandi hátt. Með
fjarkönnun er hægt að fylgjast með
ákveðnum geislunareiginleikum yf-
irborðs lands og sjávar, sem beint
eða óbeint geta gefíð veigamiklar
upplýsingar um margs konar nátt-
úrufyrirbrigði á víðáttumiklum
svæðum á mun ódýrari og hentugri
hátt en hægt er með öðrum aðferð-
um.
N otagildi,fj arkönnunar
á íslandi
íslenskur þjóðarbúskapur byggist
á þremur náttúruauðlindum. Þær
Hjartans þakkir fœri ég öilum þeim fjölmörgu,
er sýndu mér vinsemd í tilefni 70 ára afmœlis
míns, 6. október sl., meÖ heimsóknum, vegleg-
um gjöfum, blómum og hei/laskeytum.
Sérstakar þakkir flytjum viö hjónin bœjarstjórn
Ólafsvíkurkaupstaðar fyrirþann mikla viröing-
arvott, sem okkur var sýndur, meÖ því aÖ til-
nefna okkur heiðursborgara Ölafsvíkurkaup-
staÖar við þetta tœkifœri.
GuÖ blessi ykkur öll.
A lexander Stefánsson,
Björg H. Finnbogadóttir.
Hitamynd af hluta Reykjavíkur og Reykjavíkurhafnar tekin úr flug-
vél 1985, áður en holræsjn við ströndina voru sameinuð. Dökkt er
kaldast, en ljóst heitast. Aberandi er skólpið sem rennur út í sjóinn
utan við höfnina, en það blandað hitaveituvatni og er þess vegna
svolítið heitara en sjórinn. Á myndinni má t.d. einnig sjá olíumengun
í höfninni og á landi aukna varmageislun frá upphituðum gangstétt-
um og bílastæðum.
eru orkulindirnar, bæði vatns- og
varmaafl, jarðvegur og gróðurlendi
landsins, sem er undirstaða alls
landbúnaðar, og siðast en ekki síst
fískistofnarnir í hafínu. Á síðari
árum hefur mönnum orðið það æ
ljósara að þessar auðlindir eru tak-
markaðar og hafa verður með þeim
nákvæmt eftirlit ef ekki á illa að
fara. Með markvissri fjarkönnun
Bættur hagur
neytenda með EES
eftir Jónas Fr.
Jónsson
Hagur íslenskra neytenda mun
vænkast allnokkuð með viðskipta-
samningnum um EES. Það er ekki
nóg með að vöruverð muni fyrirsjá-
anlega lækka, þjónusta verða ódýr-
ari og vextir viðráðanlegri; samning-
urinn hefur einnig að geyma ýmis
ákvæði um neytendavernd sem skort
hefur í íslenska löggjöf. Hér á eftir
verður fjallað um þau helstu.
Neytendalán
Hér á landi verða lögfest ákvæði
um svonefnd neytendalán, en það
eru lán að lægri upphæð en 1,5
milljónir íslenskra króna (hærri upp-
hæð en 15.000 krónur). Undir þetta
falla m.a. tékkareikningar með yfir-
dráttarheimild og greiðslukortavið-
skipti. Megininntakið í reglum þess-
um er að neytendur eiga rétt á full-
nægjandi upplýsingum um lánsskil-
yrði, lánskostnað og um skuldbind-
ingar sínar. í þessu felst m.a. að
neytandinn á rétt á vitneskju um
heildarupphæð lánsins sem hann
þarf að greiða til baka.
Neytandi mun eiga rétt á því að
greiða lán fyrir gjalddaga og fá
lækkun á lánskostnaði á móti. Einn-
ig verður skýrt kveðið á um það að
þessi ákvæði verði lágmarksákvæði
og óheimilt verður að semja um lak-
ari kjör við neytendur.
„Ljóst er að íslensk lög-
gjöf um neytendamál
mun taka breytingum
til hins betra með EES-
samningnum.“
Húsgöngusala
Húsgöngusala og póstverslun
ýmiss konar getur stundum verið
uppáþrengjandi fyrir neytendur, auk
þess sem þeir eiga erfítt með að
staðreyna gæði og eiginleika sölu-
varnings. Fyrir neytendur skiptir
mestu að lögfest verða ákvæði um
ákveðinn lágmarksfrest sem kaup-
epdur fá til þess að skila vörum sem
þeir kaupa af húsgöngusölumönn-
um.
Pakkaferðir, sumarleyfis- og
skoðunarferðir
Samkvæmt EES-samningnum
þarf að setja í lög og reglugerðir
ákvæði um skyldur seljenda og
skipuleggjenda pakkaferða gagn-
vart neytendum. Krafist verður full-
nægjandi trygginga vegna gjald-
þrota; um endurgreiðslu fjár sem
neytendur hafa greitt en ekki fengið
þjónustu á móti auk kostnaðar við
heimferð farþega sem eru erlendis.
Sett verða ákvæði um það að auglýs-
ingabæklingar séu ekki villandi og
veiti fullnægjandi upplýsingar um
ferðina og það sem henni tengist.
Einnig verður óheimilt að hækka