Morgunblaðið - 09.12.1992, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1992
Framtíðarþróun og möguleik
ar íslenzks byggingariðnaðar
brothec
SAUMAVÉLAR
n-i#o
• Allir nytjasaumar •
• Sjálfvirkt hnappagat •
• Loksaumur •
• Teygjanl. beinn saumur •
• Skrautsaumar •
\Ver5 frá kr.l 8.900 stgr.
Námskeið innifalið
VÖLUSTEINNhf
Faxofen 14, Sími 679505
Umboðsmenn um oltt land.
Gjafaverð
Kertastjakar
3 stærðir
»

f
5rí ' ' '
'i£íí5§ a. ^
Svartir kr. 3.200,-
Gylltir kr. 4.500,-
Smiðjuvegi 2 - Sími 672110
eftir Júlíus Sólnes
Hverjar eru framtíðarhorfur í
íslenzkum byggingariðnaði eða ís-
lenzkri mannvirkjagerð? Ef þetta
hugtak er túlkað á nokkuð breiðum
grundvelli má tala í einu um störf
tækniráðgjafa, hönnuða bygg-
ingarmannvirkja, framkvæmdaað-
ila og verktaka og verkefni þeirra
innanlands sem utan. íslenzkur
byggingariðnaður á tímamótum!
Það setur hroll að mönnum. Ef eitt-
hvað er talið vera á tímamótum eða
á krossgötum táknar það yfirleitt,
að gjaldþrotið sé skammt fram
undan. Ef ég væri svartsýnn, eins
og flestir íslendingar virðast vera
þessa stundina, er ekki sérlega
bjart framundan og ætti þessi grein
aðallega að fjalla um það með
hvaða hætti starfsmenn í bygging-
ariðnaði geta fundið sér einhver
önnur störf eða verkefni. Hvernig
getum við endurhæft okkur til allt
annarra starfa, því ekkert bendir
til þess að lát verði í náinni fram-
tíð á þeim samdrætti sem hefur
orðið í mannvirkjagerð á íslandi.
Verktakafyrirtæki beijast í bökk-
um, framkvæmdir á Keflavíkur-
flugvelli virðast allt eins geta lagzt
alveg niður og herinn kvatt. Búið
er að yfírfylla markaðinn af verzl-
unar- og skrifstofuhúsnæði, og
verulegur samdráttur er líklegur í
byggingu íbúðarhúsnæðis. Uti á
landi eru flest öll verkefni í mann-
virkjagerð gufuð upp nema nokkur
jarðgöng og félagslegar íbúðir á
stöku stað. í nær öllum fréttatím-
um útvarps og sjónvarpsstöðva er
fjallað um hversu mörgum hafi
verið sagt upp hér eða þar hjá verk-
takafyrirtækjum og öðrum at-
vinnurekendum. Þótt minna beri á
því, er einnig orðið vart við tölu-
vert atvinnuleysi eða vinnusam-
drátt hjá ráðgjafarfyrirtækjum sem
vinna við að skipuleggja nýja
mannvirkjagerð, sem segir sína
sögu. Já! það er ekki mikil ástæða
til bjartsýni myndu flestir segj.
Meira að segja er það álit margra,
að ástandið muni fremur fara
versnandi.
Nú er ég bjartsýnismaður að
eðlisfari. Þess vegna er það mjög
fjarri mér að halda áfram umfjöllun
í þessum neikvæða tón og mun ég
heldur reyna að benda á þær leið-
ir, sem hugsanlegar eru, til að afla
nýrra verkefna eða skapa ný tæki-
færi fyrir íslenzka mannvirkjagerð.
í fljótu bragði má segja að slík
verkefni verða fyrst og fremst að
fínnast erlendis. Það er erfitt að
eygja hvernig við getum skapað
ný verkefni innanlands án mikillar
erlendrar lántöku. Sumir virðast
að vísu halda að sama dag og
EES-samningurinn taki gildi, muni
allar fugvélar til íslands fyllast af
útlendingum með vasana fulla af
peningum sem þeir ætla að fjár-
festa fyrir á íslandi. Ekkert slíkt
Til leigu í Dalshrauni 15,
Hafnarfirði
Á jarðhæð í Dalshrauni 15, Hafnarfirði, höfum
við til leigu 213 m2 húsnæði, einn salur, til innrétt-
inga að eigin vild.
Húsnæðið er við hliðina á verslun BYKO í Hafnar-
firði, og hentar mjög vel til verslunarreksturs.
Einnig er húsnæðið tilvalið sem skrifstofu-/lager-
húsnæði. Gluggar eru bæði til norðurs og suð-
urs. Rafmagn er til staðar fyrir iðnað.
Næg bílastæði eru við Dalshraun. Hverfið er nú
eitt aðal viðskipta- og verslunarhverfi Hafnar-
fjarðar.
Vinsamlega hafið samband við Jón Þór, vinnu-
sími 651600, heimasími 641642.
mun gerast að mínu mati, og er
eins gott, að við höldum áfram að
leita allra leiða til að styrkja at-
vinnulíf okkar, með eða án EES.
Guð hjálpar þeim, sem hjálpar sér
sjálfur.
Verkefnaleit erlendis.
Það er síður en svo auðhlaupið
að því að finna verkefni erlendis,
hvort sem er á sviði ráðgjafa eða
verktaka. Þetta hefur hins vegar
ekki vafízt fyrir frændum okkar á
hinum Norðurlöndunum. Þar gera
t.d. tækniráðgjafar ráð fyrir, að
25%-30% af öllum verkefnum komi
erlendis frá. Þeir eru algerlega
háðir slíkum verkefnum. Annars
væri atvinnuleysi meðal verkfræð-
inga og arkitekta og annarra
tæknimanna alveg óbærilegt. Sama
gildir um verktakafyrirtækin, sem
sækja verkefni _sín að stórum hluta
erlendis frá. íslenzkir ráðgjafar
hafa eytt mikilli vinnu í að leita
uppi verkefni erlendis, en árangur
hefur ef til vill ekki orðið eins mik-
ill og erfiðið. Virkir-Orkint, eða
Virkir, eins og það fyrirtæki hét
hér áður fyrr, náði í nokkur jarð-
varmaverkefni á vettvangi Samein-
uðu þjóðanna og í samstarfi við
erlend verkfræðifyrirtæki m.a. f
Kenýa og víðar á árunum 1970 til
’80, en verkefnaleit hin síðari miss-
erin virðist ekki hafa borið nægjan-
leg góðan árangur, því miður. Þá
hefur mikið verið reynt að ná verk-
efnum á sviði sjávarútvegs, og hef-
ur ráðgjafarfyrirtækinu Icecon eitt-
hvað orðið ágengt. Þetta er því síð-
ur en svo auðvelt, enda samkeppn-
in mikil. Ráðgjafarfyrirtæki á hin-
um Norðurlöndunum njóta mikils
stuðnings stjómvalda með öfluga
utanríkisþjónustu sem bakhjarl og
fulltrúar landanna vaka yfír hveiju
fótmáli hjá Alþjóðabankanum í
Washington og Sameinuðu þjóðun-
um í New York. Þeir vita af nýjum
verkefnum jafnvel áður en þau
verða til og eru þá búnir að negla
þau um leið. Það verður því að
reyna einhveijar nýjar leiðir í þess-
um efnum.
Alþjóðastofnanir svo sem Al-
þjóðabankinn og Þróunarsjóður
Sameinuðu þjóðanna eru að fara
inn á þá braut að fela heimamönn-
um meira frumkvæði í vali á ráðg-
jöfum og verkefnum, sem þessar
stofnanir styrkja. Það þarf því að
leita verkefnin uppi í því landi, þar
sem þau verða til, áður en útsend-
arar keppinautanna komast að
þeim. Á þennan hátt getum við ef
til vill átt möguleika. Með hliðsjón
af þessu hef ég sjálfur verið að
undirbúa stofnun alþjóðlegs ráð-
gjafarfyrirtækis í samvinnu við tvö
verkfræðifyrirtæki í Mið-Ameríku,
annað í Mexíkóborg, en hitt í Costa
Rica. Er hugmyndin sú, að Mið-
Ameríkufyrirtækin leiti uppi verk-
efni á heimaslóðum sínum, sem lík-
legt er, að Sameinuðu þjóðirnar eða
alþjóðabankinn muni styrkja og
reyni að ná síkum verkefnum í
nafni samsteypunnar, jafnvel áður
Júlíus Sólnes
„Það þarf því að leita
verkefnin uppi í því
landi, þar sem þau
verða til, áður en út-
sendarar keppinaut-
anna komast að þeim. Á
þennan hátt getum við
ef til vill átt mögu-
leika.“
en leitáð er til alþjóðastofnana um
stuðning. íslenzkir ráðgjafar
myndu síðan leggja til tækniþekk-
ingu og starfslið bæði við vinnu
að verkefnum á íslandi og í því
landi, þar sem þau eiga sér stað.
Er þá aðallega verið að hugsa um
verkefni í Mið- og Suður-Ameríku,
en búast má við því, að þar verði
víða mikill efnahagslegur uppgang-
ur á næstu árum. Hefur Verkfræði-
fyrirtækið Byggð hf. þegar tekið
að sér tvö verkefni fyrir mexíkóska
samstarfsfyrirtækið, sem sé að
reikna burðarvirki í 23 hæða verzl-
unar- og skrifstofubyggingu í
Acapulco og annarri 18 hæða turn-
byggingu í Mexíkóborg.
íslenskir verktakar á erlendri
grund
Sumir kunna nú að spyija hvort
það hjálpi eitthvað íslenzkri mann-
virkjagerð að fá ráðgjafarverkefni
út í heimi. Það gerir það vissulega
að mínum dómi. Eiginleg fram-
kvæmdaverkefni á sviði verktaka
geta neffnilega fylgt í kjölfarið og
þar á eftir sala á tæknibúnaði. Mig
langar til að taka eitt lítið dæmi
um þetta. Fyrir um það bil 6 árum
tók ég að mér að annast alla verk-
fræðivinnu í sambandi við endur-
byggingu á 140 ára gömlu húsi í
Kaupmannahöfn. Húsið á Non-
egade 43 er 6 hæðir og var byggt
skömmu eftir Napóleonsstyijald-
irnar. Það er því friðað í flokki B,
sem þýðir, að ekki mátti breyta
ytra útliti hússins. Hins vegar mátti
endumýja allt innan dyra og breyta
Aðventutónleikar
I Arbæjarkirkju
AÐVENTUTÓNLEIKAR verða
haldnir í Árbæjarkirkju
fimmtudaginn 10. desember kl.
20.30.
Flytjendur eru: Kirkjukór Ár-
bæjarkirkju, kirkjukór Fella- og
Hólakirkju og Kirkjukór Hjalla-
sóknar í Kópavogi undir stjórn
organista sinna, Sigrúnar Stein-
grímsdóttur, Guðnýjar M. Magn-
úsdóttur og Oddnýjar Þorsteins-
dóttur.
Einsöngvarar eru: Halla Jónas-
dóttir, Fríður Sigurðardóttir,
Gréta Jónasdóttir, Svava Sigurð-
ardóttir og Bjarni Th. Kristinsson.
Flautuleikarar: Guðrún Birgis-
dóttir og Martiel Nardeau, bassa-
leikari Jóhannes Georgsson, fíðlu-
leikarar Lára Bryndís Eggerts-
dóttir og Ólöf Júlía Kjartansdóttir.
Sellóleikari er Gréta Rún Snorra-
dóttir.
notkun þess. Dr. Maggi Jónsson,
arkitekt, aðstoðaði við að breyta
innra skipulagi hússins og teiknaði
nýtt stighaús, sem fékkst sam-
þykkt í yggingamefnd Kaup-
marihahafnar. Það kom hins vegar
babb í bátinn þegar borgarverk-
fræðingur Kaupmannahafnar
krafðist þess að stiginn skyldi
steyptur, ekki mætti endurnýja
stigann sem tréstiga, sem em þó
í öllum gömlum húsum þar í borg.
Er þetta gert til að uppfylla mun
strangari kröfur um brunavarnir,
sem nú gilda. Þetta þurfti ef til
‘ vill ekki að vera svo slæmt, en
þegar var farið að huga betur að
málum kom í ljós, að útilokað var
að nota forsteypta, verksmiðju-
framleidda stiga vegna mishæða
og þrengsla í stigahúsinu. Ég taldi
þetta vera lítið mál. Við myndum
einfaldlega slá upp og steypa stig-
ann á staðnum. Það myndi nú ekki
vefjast fyrir okkur á íslandi. Ég
var umsvifalaust tekinn á orðinu,
því hinn danski verktaki sagðist
ekki treysta sér til þess að vinna
þetta verk. Staðsteyptir stigar eru
nánast óþekkt fyrirbæri í Evrópu-
löndunum og byggingarverktakar
kunna lítið til verka þegar á að
fara að slá upp og steypa með
gamla laginu. Slíkt tiðkast aðeins
í brúargerð og annarri viðamikilli
mannvirkjagerð. Ég tók því að mér
að sjá um verkið og útvegaði tvo
valinkunna smiði frá Reykjavík,
sem fóru til Kaupmannahafnar
ásamt syni sínum, en han var ráð-
inn sem handlangari og túlkur. Það
er skemmst frá að segja, að þeir
þremenningarnir slógu upp, járn-
bentu og steyptu stigann, allar sex
hæðirnar, á rúmlega tveim mánuð-
um. Tókst verkið feikna vel, enda
komu verktakar víða að úr Kaup-
mannahöfn til að skoða þessar
„furðulegu framkvæmdir". Stiginn
í Norregade 43 er orðinn frægur í
byggingarsögu Kaupmannahafnar
og ber íslenzkum fagmönnum góð-
an vitnisburð. Þannig mætti senda
stormsveitir íslenzkra iðnaðar-
manna út um allan heim til að leysa
ýmis verkefni, sem vefjast fyrir
heimamönnum. Við erum nefnilega
vanir að þurfa að lesa öll mál á
staðnum. Við höfum ekki getað
leyft okkur þann lúxus að sérhæfa
okkur mjög þröngt eins og tíðkast
hjá stórþjóðunum.
Danir eru snjallir við að krækja
í ýmis verkefni erlendis. Þeir kunna
betur en flestir að selja vörur sínar
og þjónustu og getum við mikið
af þeim lært. Fyrir nokkrum árum
skilgreindu Danir skemmtilegt
hugtak í sambandi við ráðgjöf í
sjávarútvegi, Þeir gerðu sér nefni-
lega grein fyrir því, að víða í þriðja
heims löndum vantar allt til alls.
Það þýðir t.d. ekki að byggja eitt
fiskvinnsluhús á auðri strönd, þótt
mikil og góð fiskimið séu þar fyrir.
Það vantar höfnina, íbúðarhúsin,
skólann, sjúkrahúsið eða því sem
næst allt. Þess vegn varð til hug-
takið „Operation Fishing Village".
Þannig buðu Danir heildarlausn,
þ.e. um leið og þeir veittu ráðgjöf
í sambandi við fiskveiðar og nýt-
ingu aflans, tóku þeir að sér að
byggja upp allt frá grunni, skapa
heilt fiskveiðiþorp. Eg tel að við
eigum að fylgja í fótspor Dana í
þessum efnum. Ekki endilega
byggja heilt þorp, þótt það komi
vissulega til greina, en bjóða fram
þjónustu okkar við að leita uppi
fiskimið, veiða fiskinn, vinna hann
og byggja öll nauðsynleg mann-
virki, sem þörf er á. Það eru víða
möguleikar og nægir að nefna til-
raunir okkar til markaðssóknar í
Mexíkó og Chile í þessu sambandi.
Hér er því að finna dæmi um, að
aðilar í sjávarútvgi og, byggingar-
iðnaði gætu haft samvinnu í verk-
efnaöflun, þ.e. stutt við bakið hvor
á öðrum.