Morgunblaðið - 19.12.1993, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. DESEMBER 1993
T /1 ••• r / /
Jolagjoiin í ar
er
EKKERT MÁL!
íáqfiw á Uk UÍÖ Jöti "þát
Biblía sem
börnin geta
lesið sjálf.
Fæst í næstu bókaverslun.
Litríkar
smásögnr
Bókmenntir
Skafti Þ. Halldórsson
Torgny Lindgren: Fimmfingra
mandlan.
Smásögur.
Hannes Sigfússon þýddi.
Mál og mening. 1993.
Sumar sögur eru svo fullar af lífs-
speki að þær verða ævintýrum lík-
astar enda hvað eru ævintýri og
þjóðsögur annað en samansöfnuð
lífsspeki aldanna. Smásögur Torgn-
ys Lindgrens í smásagnasafninu
Fimmfingra mandlan eru þessarar
náttúru. Hér er á ferðinni úrval úr
tveimur ritum skáldsins, Merabs
skönnhet og Legender.
Lindgren er sagnameistari. Á því
er enginn vafi. Sögur hans eru í
senn einfaldar í sniðum en þó marg-
slungin rannsókn á mannlegu eðli.
Þær einkennast af auðugu ímyndun-
arafli og góðu auga fyrir sérkennum
fólks.
Lindgren sækir föng sín til sveit-
unga sinna í Vesturbotni í Svíþjóð.
Hann lýsir sérkennilegum kerlingum
og körlum úr heimasveitinni og litar
lýsingarnar kímni og hlýju. Hann
beitir gjamam því stílbragði að
ávarpa lesanda eins og væri hann
samsveitungur hans þannig að hann
gangist undir þá skáldlegu blekk-
ingu að honum sé sögusviðið með
gróusögum sínum og sérkennilegum
uppákomum jafnkunnugt og höf-
undi. í sögunum mótast hugmynda-
heimur fólksins að verulegu leyti af
biblíulegri vitund. Þetta setur sterkt
mark sitt á stíl höfundar, einkum í
þeim sögum sem eru úr Merabs
skönnet. Inn í textann er beint og
óbeint skotið Biblíuvísunum, einkum
úr Opinberunarbókinni.
Orðið er mikilvægt þema í sögun-
um. Prédikarinn í einni sögunni túlk-
ar orð Biblíunnar þannig að orð
hans sé Orðið og hold hans Holdið.
Því er honum ekki nema eðlilegt að
barna heimasætuna á bænum sem
hann gistir og segja henni að orð
guðs hefðu þröngvað sig inn í hans
og þau beri ávöxt. Orðið er öllu
ógnvænlegra Samuel Burvall sem
trúir því að orðið berklar sé smitber-
inn og lokar sig af til að forðast það
á meðan ástvinir hans hrynja niður
úr veikinni. Og óvarleg orð geta rið-
ið mönnum að fullu eins og þegar
sögumaður segir við berklasjúíding-
inn Áma frá Brennitjörn að hann
og lífíð haldi brúðkaup daglega.
Þessi orð draga Vendlu, hina andlits-
fríðu vinkonu Áma, að sögumanni
en Árni veslast upp og deyr. Hann
var að sögn sögumanns huglaus
gagnvart lífinu og ástinni og vegna
orða sinna fær sögumaður sam-
viskubit: „og það er þetta sem hefur
þjakað mig, ég hefði aldrei átt að
Torgny Lindgren
segja þessi orð, ef maður lifir á hníf-
segg er hægt að skera lífsþráðinn
sundur með fáeinum orðum, ég og
lífið höldum brúðkaup daglega" (53).
Sögurnar úr .Legender eru upp-
fullar með furður og einkennileg
fyrirbrigði. Þær túlka samt gjarnan
sterkar tilfinningar, ótta við dauða
sem leiðir heilt samfélag í varð-
stöðu, heimþrá sem getur af sér
mikla list og ást sem verður fang-
elsi. En það er vitaskuld margt fleira
í þessum sögum.
Sögumar skarast lítt þótt ein og
ein persóna slæðist milli sagna. Ein-
kenni þeirra og höfuðstyrkur er
sterk og allt að því myndræn megin-
hugmynd sem höfundur byggir sög-
ur sínar í kringum með markvissum
stílgaldri.
Þýðing Hannesar Sigfússonar
virðist mér með ágætum. Ég fæ
ekki betur séð en hann sé trúr frum-
Hannes Sigfússon
textanum. Hann miðlar vel ljóðræn-
um einfaldleika stílsins og ekki síður
því orðfæri sem hlaðið er Biblíutilvís-
unum. Yfirleitt er setningaskipan
Lindgrens meitluð, málsgreinar
stuttar og útúrdúralausar. En hann
á einnig til að nota lengri málsgrein-
ar til að ná fram ákveðnum stílein-
kennum. Þessar málsgreinar eru
með fjölda undirskipaða og jafnvel
ótengdra setninga, einkum skýring-
arsetninga. Hannes velur þá leið að.
halda í þessi stílbrigði í þýðingunni
þótt slík setningargerð fari sjaldnast
vel í íslensku. Eigi að síður fellur
þetta vel að textanum hér og er til
marks um smekkvísi Hannesar.
Fimmfingra mandland er
skemmtileg bók aflestrar. Persónur
smásagnanna eru dregnar skörpum
dráttum, sú sýn sem við fáum á
mannlífið er í senn kímin og hug-
myndarík og þýðingin góð.
>lec) ja höm um aUun heim
TröLLa.kyniÓ -fer&ast hrabar en Ljós/A
þab kemur ser uel þegar senda. þarf
pahhck um aLlart heim.
-trnar
)öÚM0L£1A
vt Pf
ÚtihAtip
TröUdstrci/carnir -fylgjast mfú börn-
unum a.Ut arið. Bn þeirqetcL bara.
' ' I (jetict gjdfir
þegar þeir sjaU.
þeim þybir gamcuv a£ Perðast á-
hre-in cUjrccó Le&um.
þeir gct hi/ort börnin hafa cett skó C
gU/ggann. Ef bamié hefur uer/'é þ*gt
óetjCL þ&rgjö-F i skóinn. Unnars fðrr
þaÓ'kartófbu i Cc
SkóCnrÍ . rr-. rm,
þrettan ctógum -fyrir jói tara trÖUastráh
amirab komos ofan af fjÖLLunum, einn
. \ L einu.