Morgunblaðið - 26.01.1994, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. JANUAR 1994
Morgunblaðið/Kristinn
Börnin
BÖRN og starfsfólk á barnaspítala Hringsins. Árið 1957 var stofnuð barnadeild á Landspítala en átta árum siðar fluttist starfsemin í
núverandi húsnæði og hefur spítalinn verið kenndur við Hringinn síðan. Yfirlæknir Barnaspítala Hringsins er Víkingur Árnason, prófessor.
Kvenfélagið Hringnrinn nírætt
Safnað af krafti fyr-
ir nýjum bamaspítala
KVENFÉLAGIÐ Hringurinn er nírætt í dag. 26. janúar árið 1904
komu 45 konur saman í Reykjavík til að stofna félag sem fékk það
markmið að aðstoða bágstaddar sængurkonur með mjólkurgjöfum
og barnafatnaði. Formaður Hringsins og helsta driffjöður fjóra fyrstu
áratugina sem kvenfélagið starfaði var Kristín Vídalín Jakobsson,
undir hennar stjórn varð það jafn öflugt líknarfélag og raun ber vitni
í dag. Síðan Kristín lét af embætti hafa sjö konur gegnt stöðu for-
manns og leiðir Elísabet Hermannsdóttir félagið í dag. Nú eru rúm-
lega 300 meðlimir f Hringnum.
„Kristín var afskaplega merkileg
kona,“ segir Elísabet um frumkvöð-
ul félagsins í samtali við Morgun-
blaðið. „Hún fór fyrst íslenskra
kvenna utan til listmálaranáms, og
lærði í Kaupmannahöfn. Örbirgð
sú og bágar aðstæður fólks sem
hún varð vitni að sumstaðar í þeirri
borg, snertu hana mjög. Hún veikt-
ist síðan mjög alvarlega óg gaf í
veikindum sínum það heit að styrkja
sjúklinga og fátæklinga ef hún
næði heilsu að nýju. Þáttur í upp-
fyllingu þessa loforðs var að stofna
Hringinn. Það hefur verið talað um
að þetta hafi verið saumaklúbbur í
byijun og sjálfsagt er það rétt, en
tveimur árum eftir stofnun fara þær
að hugsa sitt ráð og vilja láta eitt-
hvað gott af sér leiða. Þær hófu
að hjálpa sængurkonum og kynnt-
ust öðrum erfiðleikum og eymd í
gegnum þær.“ Upphafleg markmið
Hringsins riðluðust snemma þegar
neyð berklasjúklinga á fyrstu ára-
tugum aldarinnar varð lýðum ljós.
Greiddi Hringurinn iðulega legu-
kostnað fyrir fórnarlömb þessa
skæða sjúkdóms ásamt því að
styrkja þau með peningagjöfum,
ráðum og dáðum eftir að vistinni á
berklahælinu lauk, svo eitthvað sé
nefnt. Þegar berklavarnarlögin
komu til framkvæmda árið 1921
öxluðu stjómvöld legukostnað
sjúklinga en eftir sem áður áttu
berklasjúklingar, enn veikburða eft-
ir stríðið við sjúkdóm sinn, í fá hús
að venda. Hringurinn leysti þennan
vanda með byggingu fyrsta hress-
ingarhælis landsins, sem vígt var
árið 1926 á jörðinni Kópavogi fyrir
25 sjúklinga. Samhliða rekstri hæl-
isins stunduðu þær búskap á jörð-
inni til að afla rekstrinum fjár, og
stóð þessi tvíþætta starfsemi í
blóma um langt árabil og studdi
annar þátturinn hinn.
Þáttaskil hjá Hringnum
„Árið 1939 treystu Hringskonur
sér ekki til að reka hressingarhælið
eins og staðan væri orðin, því vönt-
unin á sjúkrarúmi fyrir rúmleggj-
andi sjúklinga var slík að hælið var
í raun tekið undir þá. Þá gáfu þess-
ar makalausu konur, sem höfðu af
stórhug byggt þetta upp frá grunni,
ríkinu Kópavogshæli. Á þessum
ámm verða þáttaskil í starfsemi
félagsins og árið 1942, í heimsstyij-
öldinni miðri, ákváðu þær að beita
sér fyrir að koma upp barnaspítala
í Reykjavík, en þá var enginn slíkur
hérlendis. Börnin lágu innan um
fullorðna á öllum deildum og þetta
vantaði einfaldlega," segir Elísabet.
Hringskonur hófu söfnun fjármuna
með margskonar uppákomum og
urðu frægar fyrir árlegar leiksýn-
ingar sínar og skemmtanir á þeim
tíma þegar ekki var mikið um
dægrastyttingu í Reykjavík. „Þetta
var mikil upplyfting fyrir bæjarlífíð.
Leiksýningarnar önnuðust þær al-
farið sjálfar, léku karlhlutverkin
sjálfar og sinntu öðrum þeim störf-
um sem þurfti. Síðan héldu þær
skemmtanir á stríðsárunum í
Hljómskálagarðinum á sumrin sem
heimildir segja að hafi verið meiri-
háttar í sniðum. Önnur fjáröflun
voru hlutaveltur, basarar, sala sam-
úðarkorta og aðrar safnanir. Allt
gekk þetta út á að safna fjármunum
til að reyna að láta þá ósk rætast
að reisa barnaspítala. Þær stofnuðu
Barnaspítalasjóð Hringsins og pen-
ingarnir runnu þangað eins og þeir
gera enn í dag. Upphaflega ætluðu
þær sér að byggja sjúkrahús upp á
eigin spýtur og hófu jafnvel leit að
byggingu sem hægt væri að breyta
í því skyni að reka þar sjúkrahús.
Vegna kostnaðarins einkenndi held-
ur mikil bjartsýni þessi áform og
þær þurftu að taka iipp samvinnu
við opinbera aðila. Árið 1957 var
stofnuð barnadeild á efstu hæðinni
í gamla Landspítalahúsinu þar sem
hjúkrunamemar höfðu aðsetur á
sínum tíma. Hringskonur sáu þá
um allan húsbúnað, gáfu rúmin,
sængurfatnað og annað sem til
þurfti," segir Elísabet.
Ósérplægin vinna
Árið 1965 fluttist umönnun
sjúkra barna í núverandi húsnæði
og fékk um leið nafnið Barnaspít-
ali Hringsins. Þá lögðu Hringskonur
fram 10 milljónir króna, eða hátt í
100 milljónir kr. að núvirði. Æ síð-
an hafa Hringskonur verið dygg-
asti stuðningsaðili spítalans. Osér-
plægin framlög þeirra em orðin
mörg og m.a. verið fólgin í áhöldum
og tækjum fyrir ótaldar milljónir
króna sem em notuð við greiningu
Umferðarráð tuttugu og fimm ára
Bauaslysum fækk-
ar þrátt fyrir tvö-
falt meiri akstur
BANASLYSUM í umferðinni fer fækkandi þrátt fyrir að fjöldi ekinna
kílómetra hafi tvöfaldast undanfarin ár. Þetta kom fram ávarpi dóms-
og kirkjumálaráðherra Þorsteins Pálssonar á tuttugu og fimm ára
afmæli Umferðarráðs sem haldið var í fyrradag. Afmælisfundurinn
var haldinn í húsnæði Umferðarráðs og var sóttur af ráðamönnum og
starfsmönnum öðrum sem lagt hafa hönd á plóg til þess að efla ör-
yggi ajmennings og umferðarmenningu í gegnum tíðina.
Þórhallur Ólafsson formaður Um-
ferðarráðs flutti setningarávarp og
kom meðal annars fram að banaslys
í umferðinni hefðu verið 23 að meðal-
tali síðastliðin fimm ár og sautján á
síðasta ári. Sagði hann einnig að
markmiðið væri að fækka slysum enn
frekar því þótt eitt banaslys yrði á
ári væri það einu slysi of mikið.
Þorsteinn Pálsson dóms- og
kirkjumálaráðherra flutti ávarp og
Iýsti þætti Umferðarráðs í því að
efla öryggi borgaranna í gegnum tíð-
ina. Ráðherra sagði keppikefli að ná
kostnaði vegna umferðarslysa niður
og benti á að þótt fjöldi ekinna kíló-
metra hefði tvöfaldast hérlendis und-
anfarin ár hefði banaslysum farið
fækkandi. Þorsteinn Pálsson sagði
Umferðarráð sífellt vera að eflast til
nýrra átaka og ætlunin væri að auka
tengsl milli ökumanna, Umferðar-
ráðs og foreldra. Yrði vitundin um
öryggi í umferðinni meðal annars
aukin með því að nýta heimild um-
ferðarlaganna til þess að leyfa ungl-
ingi að keyra bifreið, til dæmis í eigu
fjölskyldunnar í sex mánuði áður en
Afmælisfundur
ÞÓRHALLUR Ólafsson formaður Umferðarráðs flytur setningarávarp. Frá vinstri: Valgarð Briem, Berta
Briem, Siguijón Sigurðsson, Sigríður Kjaran, Ólafur G. Einarsson menntamálaráðherra, Þorsteinn Pálsson
dóms- og kirkjumálaráðherra, Ólafur Walter Stefánsson, Óli H. Þórðarson og Einar B. Pálsson.
til eiginlegs ökunáms kæmi. Tilgang-
urinn væri viðbótarþjálfun öku-
mannsins tilvonandi sem skyldmenni
gæti til dæmis haft með höndum.
Hyggst ráðherra leggja fram tillögu
ti! þingsályktunar um stefnumótum
í umferðaröryggismálum á sem
breiðustum vettvangi.
Viðurkenningar
Ennfremur voru veitt gullmerki
Umferðarráðs fyrir sérstaklega merk
störf á sviði umferðaröryggismála
og komu þau í hlut Arinbimi Kol-
beinssyni og Einari B. Pálssyni. Á
afmælisfundinum var margvísleg
önnur dagskrá og til dæmis lék Auð-
ur Hafsteinsdóttir fiðluleikari tvö síg-
aunalög í upphafi dagskrár, að eigin
sögn til þess að hækka blóðhita af-
mælisgesta.