Morgunblaðið - 15.05.1994, Qupperneq 23

22 SUNNUDAGUR 15. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 15. MAÍ 1994 23
.J
4
M-
Fyrirmenn ó ferd
Elísabet Bretadrottning og Francois Mit-
terrand Frakklandsforseti í bíl hennar
hátignar er ekið var inn í einn flutninga-
vagnanna sem flytja munu ökutæki undir
Sundið.
Ermarsunds-
göngin eru eitt
mesta tækni-
affrek þessarar
aldar og meó
opnun þeirra
heffur tveggja-
alda óra gamall
draumur Napó-
leons keisara
ræst
ÞAÐ er einkennileg tilfinning að sitja
á sama stað og vera samt að ferð-
ast, á 160 kílómetra hraða í járn-
brautarlest allt að 80 metra undir
sjávarmáli. Við vorum að „keyra
undir sjónum" eins og krakkarnir
myndu segja en slíkt ferðalag er
ímyndunarafli þeirra ekki ofviða.
Ýmsum fullorðnum kann þó að þykja það
ónotalegt að fara á milli landa með þessum
hætti en framtíð Ermarsundsganganna mun
ráðast af því hvort forráðamönnum þeirra
tekst að sannfæra alþýðu manna um ágæti
þessa einstaka ferðamáta.
Með opnun ganganna þann 6. þessa mánað-
ar hefur nokkur hundruð ára gamall draumur
ræst. Þegar árið 1802 fékk Napóleon Bona-
parte mikinn áhuga á að byggja göng undir
Ermarsund sem einn af verkfræðingum hans
teiknaði. Síðan þá hafa margar svipaðar hug-
myndir verið settar fram. Franskur verkfræð-
ingur að nafni Aime Thome de Gamond hefur
oft verið kallaður faðir Ermarsundsganganna.
Hann kom fram með hugmynd um gerð undir-
ganga undir sjávarmáli með þrettán loft-
göngum árið 1856 og studdist hann við frem-
ur þróaðar jarðfræðiathuganir. Hugmyndir
Thome de Gaumond komust aldrei af teikni-
borðinu frekar en margar aðrar brúar- og
gangahugmyndir sem urðu til á þessari og
síðustu öld.
Þrefaldur naflastrengur
Bygging ganganna undir Ermarsund er án
efa stærsta iðnaðar- og fjármálaævintýri 20.
aldarinnar og var ákveðið í upphafi að göngin
yrðu eingöngu fjármögnuð af einkaaðilum.
Arið 1986 gerðu ríkisstjómir Bretlaiids,
Frakklands og fyrirtækið Eurotunnel með sér
samning, rikisstjórnir þessara tveggja landa
fengu fyrirtækinu sérleyfi til byggingar gang-
anna, 216 bankar veittu lán til verksins en
hærra lán hefur aldrei verið veitt til byggingar-
framkvæmda.
Göngin undir Ermarsund eru þrískipt, tvenn
jámbrautargöng og ein miðjugöng fyrir flutn-
ingavagna sem flytja munu ökutæki. Göngin
voru boruð með risastórum borum og fór sá
fyrsti af stað 28. febrúar 1988. Boraðir voru
152 km. á þremur og hálfu ári.
Víst er að tengingin við meginlandið með
hinum þrefalda naflastreng er mikið tæknilegt
afrek. Náttúmnni hefur að vissu Ieyti verið
gefið langt nef og snúið hefur verið fjórar
milljónir ára aftur í tímann þegar Bretland
og meginland Evrópu voru eitt.
Ákveðið Var að einstefna yrði á umferð í
öllum göngunum til að koma í veg fyrir
árekstra. Ókutæki munu verða flutt í sérstök-
um tveggja hæða flutningavögnum sem er
lokað með eldvörðum hurðum, sem hafa 30
mín. eldþol. Þannig er komið í veg fyrir alla
mengun sem yrði annars af útblæstri bíla og
umferðarteppu. Farþegar einkabíla og lang-
ferðabifreiða munu verða kyrrir um borð í
Igöngunum
Ermarsundsgöngin
eru mikið tækniafrek.
Göngin voru boruð
með risastórum borum
og fór sá fyrsti af stað
28. febrúar 1988. Bor-
aðir voru 152 km. á
þremur og hálfu ári.
..-+++*
Listahútió i Calais
Listamenn létu mjög að sér kveða þá viku sem hátíðarhöldin stóðu yfir í Calais og
gengust fyrir margvíslegum uppákomum á götum borgarinnar.
^.......
bílunum en bílstjórar vöruflutningabíla sem
og ökumenn bif- og reiðhjóla fá sæti í sérstök-
um farþegavögnum. Margir hafa gagnrýnt
þetta og haldið því fram að það valdi innilokun-
arkennd að vera lokaður inni í flutningavögn-
um sem minni á vissan hátt á flutningavagn-
ana sem Þjóðverjar notuðu í seinni heimstyij-
öldinni til að flytja gyðinga. Einnig telja marg-
ir óvíst að bílstjórar vöruflutningabifreiða velji
sér þennan fararmáta þar sem þeir nota oft
tilskylinn hvfldartíma til að hvíla sig á feijum
þeim sem fara yfir Ermarsund. Ef þeir nota
göngin 'munu þeir þurfa að hvíla sig á bílastæð-
um í staðinn en það er ólíkt ókræsilegri kostur.
Risavoxió
verkefni
Efnt var til viku langra há-
tíðarhalda í Calais í tilefni
opnunar Ermarsundsgang-
anna. Þessi risi, tveggja
tonna ferlíki, gekk um götur
borgarinnar með aðstoð
hóps af rauðklæddum mönn-
um, puttalingum sem
kveiktu líkama hans lífi og
gerðu ævintýrið þannig að
veruleika.
'imimd
Mikið hefur verið lagt í öryggisatriði gang-
anna. Þau hafa verið-kynnt ítarlega í fjölmiðl-
um sennilega meðal annars til að auka áhuga
almennings á þessum ferðamáta en um hann
hefur alþýða manna miklar efasemdir.
Ýmsar raddir hafa verið uppi um vandamál
sem upp hafa komið við hönnun ganganna.
Forsvarsmenn Eurotunnel-fyrirtækisins hafa
aldrei staðfest þessar vandamálasögur og
reynt að þagga þær niður eftir fremsta megni.
Starfsmenn sem unnu við gerð ganganna
hafa sagj, frá því að þegar hraðlestir fóru
reynsluferðir um göngin á fullum hraða, 160
km. á klst., myndaðist það mikill loftþrýsting-
ur að gluggar lestanna sprungu hreinlega.
Þegar lestirnar koma út úr, göngunum á fullri
ferð er loftmótstaða mikil. Til að vinna upp
loftþrýstingsmismun voru byggðir sérstakir
veggir til að halda jafnvægi lestanna. Það
tókst ekki í byijun og fór lestimar oft úr skorð-
um þegar þær komu út úr göngunum. Einnig
verður mikil hitamyndun við ferðir lestanna í
gegnum göngin og mun það hafa orsakað
skammhlaup í rafmagnskerfinu til að byija
með. Talið er að lausn hafí fundist á þessum
atriðum. Það hefur reynst erfiðara að leysa
annað vandamál sem var ófyrirsjáanlegt í
upphafi, rakamyndun er mun meiri S göngun-
um en áætlað var og ryðmyndun er þegar
hafín. Af þessum sökum m.a. er talið að töf
hafi orðið á opnun ganganna. Vöruflutningar
áttu að hefjast í mars en munu ekki hefjast
fyrr en í sumar. Farþegaflutninga átti að hefja
7. þessa mánaðar en tefjast fram á haust.
Útvaldir undir Ermarsund
Þangað til fá aðeins fáir útvaldir að ferðast
um göngin í boði Eurotunnel-fyrirtækisins.
Þannig var það eftir að opnunarathöfn gang-
anna var iokið föstudaginn 6. maí. Elisabet
Bretadrottning bauð Francois Mitterrand
Frakklandsforseta að sitja í einkabifreið sinni
sem flutt var ásamt rútubifreiðum annarra
merkismanna í flutningavögnum yfir sundið.
Síðan var blaðamönnum og ýmsum gestum
boðið til lestarferðar sömu leið. Ekki var laust
við nokkrar áhyggjur þegar sest var í þægi-
legt sæti hraðlestarinnar. Hugsanir flugu í
gegnum hugann; skyldi lestarþjónnmn vera
svona sveittur af taugaveiklun, voðalega voru
öryggisverðirnir alvarlegir. Þremur mínútum
eftir að lestin mjakaðist af stað var hún kom-
in inn í göngin og farþegar vora þar með
boðnir velkomnir og tilkynnt að hraðinn væri
160km. á klst. Við tók kolsvart „útsýni“ og
fullkomið tilbreytingarleysi. Suðs varð ekki
vart fyrir eyrunum né hellu, gluggarnir héld-
ust á sínum stað og loftræsting var góð. Ekki
var laust við að innilokunarkennd gerði vart
við sig, tilhugsunin um að vera allt að 80
metrum undir sjávarmáli var áhrifamikil.
Tímasetning stóðst nákvæmlega, eftir 35 mín.
sást til Englands og breskur lestarþjónn birt-
ist. Engin viðkoma var höfð á eyjunni góðu
heldur snúið við og stefnt beint ofan i jörðina
á ný. Á leiðinni stoppaði lestin þrisvar og var
sú skýring gefin að þetta væri vegna tækni-
legra atriða. Þrátt fyrir það hélst tímasetning
fullkomiega. Það var undarlegt að finna ekki
fyrir hraðanum, hreyfingin greindist ekki þar
sem „útsýnið" var ailtaf það sama. Þetta er ef
til vill ekki svo ósvipað því að sitja í þotu í
þijátíu þúsund feta hæð. Eftir á að hyggja var
ferðin frekar tilbreytingarsnauð en þægileg,
undarlegt að fara upp í lest i Frakklandi og
vera svo á örskammri stund komin til Bretlands.
Verkamönnum sem stóðu að byggingu
ganganna, öðrum starfsmönnum þeirra og
íbúum í nágrenni þeirra Frakklandsmegin var
Texfi og myndir:
Þórdís Erla Ágústsdóttir
Eldvaróír fflutningavagnar Ökutæki munu verða flutt í sérstökum tveggja hæða flutningavögnum sem er lokað með eldvörð-
um hurðum, sem hafa 30 mín. eldþol. Þannig er komið í veg fyrir alla mengun sem yrði annars af utblæstri bíla og umferðarteppu.
Farþegar einkabíla og langferðabifreiða munu verða kyrrir um borð í bílunum en bílstjórar vöruflutningabíla sem og ökunienn bif-
og reiðhjóla fá sæti í sérstökum farþegavögnum.
ekki boðið til opnunarinnar eða í ferð í gegn-
um göngin. íbúar Calais sem er næsta borg
við göngin efndu til mikillar opnunarhátíðar
þar sem allir gátu tekið þátt. Hátíðin stóð í
viku en undirbúningur hafði staðið í ár.
Hópur listamanna byggði sín eigin göng í
miðborginni og sýndu lifandi skúlptúra og leik-
þætti á lestarteinum á hveiju kvöldi. Sagan
um risann Gúlliver er eitt af þessum ævintýr-
um sem allir hrífast af og láta sig dreyma
um að verði veraleiki eins og göng undir haf-
ið. Og risinn kom í tilefni af opnun ganganna
í heimsókn til Calais. Tveggja tonna ferlíki
sem gekk um götur borgarinnar með aðstoð
hóps af rauðklæddum mönnum, puttalingum
sem kveiktu líkama hans lífi og gerðu ævintýr-
ið þannig að veruleika. Vatnstumar bæjarins
voru lýstir upp í fjölmörgum litum, þannig
breyttist útlit bæjarins og hann skrýddist há-
tíðarklæðum. Vatnsturnarnir voru orðnir að
marglitum risum sem stóðu vörð um hátíðar-
höld bæjarbúa.
íbúar héraðsins glöddust þannig yfir opnun
Ermarsundsganganna en afleiðingar þessara
framkvæmda verða bæði góðar og slæmar
fyrir þá. Á árunum 1987-1993 unnu að meðal-
tali 5.000 manns við gerð Ermarsundsgang-
anna. Er henni var lokið stóð stór hluti þessa
fólks uppi atvinnulaus. Nú eru í byggingu
ýmsar þjónustustöðvar í tengslum við Ermar-
sundsgöngin s.s. veitingastaðir, bifreiðaverk-
stæði, bensínstöðvar og verslanir og mun hluti
þessa fólks fá vinnu við þær. Jarðvegstilflutn-
ingar voru það miklir við borun ganganna að
talin er hætta á röskun á lífríki héraðsins og
mengun drykkjarvatns. Þá telja íbúar í ná-
grenninu að tilkoma ganganna hafi haft áhrif
á veðurfar á þessum slóðum, rok hafi aukist
og hitastigið lækkað.
Tollgæsla og eftirlil
En skyldi svo fólk ætla að notfæra sér þenn-
an ferðamáta eða var öll þessi fvrirhöfn til
einskis? Þessari spurningu hefur reynst erfitt
að svara.
Ferðin yfir sjálft sundið mun taka 35 mín.
Farþegar munu greiða vegaskatt og fara í
gegnum toll og öryggisskoðun áður en þeir
fara inn í göngin. Állt í allt mun það þannig
taka farþega um 60 mínútur að komast frá
einni endastöð til annarrar. Ferðir fyrir öku-
tæki og farþega þeirra eru áætlaðar að verði
á 20 mín. fresti á daginn en á klukkutíma
fresti að næturlagi.
Hraðlestir munu fara á milli Parísar, Bruss-
el og London. Lestir munu einnig fara frá
Lille og Calais í norður Frakklandi og Ashford
í Kent í Englandi. Lestarfyrirtækin áætla 40
ferðir í hvora átt daglega. Ferðin milli Parísar
og London mun taka þijá tíma en milli Bruss-
el og London þtjá tíma og tíu mínútur.
Ef borin eru saman mismunandi kostir á
ferðum á milli Parísar og London í tíma og
peningum er útkoman sú að verðlag er svipað
svo og sá tími sem ferðin tekur. Fyrir utan
hefðbundin fargjöld bjóða flugfélög og ferjur
mismunandi tilboðsverð og mörgum þykir sá
ferðamáti skemmtilegri. Sennilegt þykir að
forsvarsmenn Ei-masundsganganna neyðist til
að lækka fargjöld sín, sérstaklega til að byija
með, til að vekja áhuga almennings sem talinn
er vera frekar lítill.
Sumir hræðast stórslys í göngunum,
sprengjutilræði, flóð eða hrun veggja. Aðrir
hafa áhyggjur af því að björgunaraðgerðir
muni taka alltof langan tíma eða að fólk
muni lokast inni í flutningavögnum.
Eurotunnel-fyrirtækið verður að sanna áður
en göngin verða tekin í notkun að hægt sé
að tæma göngin á innan við 90 mínútum.
Haldnar hafa verið björgunaræfmgar í þessu
skyni og svo mun verða reglulega í framtíð-
inni. Forsvarsmenn Eurotunnel hafa freistað
þess að sefa áhyggjur almennings. Allir far-
þegar sem fara um Ermarsundsgöngin fara í
gegnum lögregluskoðun og þar með minnka
líkur á að hryðjuverkamenn komist inn í göng-
in með vopn eða sprengjuefni. Ef 300 kílóg-
ramma sprengja springur inn í göngunum
eyðileggjast þau ekki og lestir sem væru í
þeim göngum gætu farið inn í næstu göng.
Þegar fólk tekur neðanjarðarlestir í stór-
borgum era engar öryggisskoðanir þannig að
hver sem er getur gengið út og inn með
sprengiefni sem er aftur erfiðara í Ermar-
sundsgöngunum. Fyrir utan gott eldvarnar-
og kælikerfi inn í göngunum eru myndbands-
upptökutæki víða sem gefa eftirlitsfólki mögu-
leika á að fylgjast með því sem er að gerast
í flutningavögnum og inni í göngunum. Óllum
tilvonandi farþegum Ermasundsganganna
verða kynnt öryggisatriði og björgunarmögu-
leikar á neyðarstund í upphafi ferðar.
Sennilega verður reynslan að skera úr um
hvort almenningur vill nýta þennan kost og
trevstir sér til að æða undir sjávarmáli á ofsa-
hraða á milli Fi’akklands og Bretlands.