Morgunblaðið - 25.08.1994, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 25. ÁGÚST 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FISKVEIÐIMAL
Tillaga á fundi LÍU á Akureyri um að stofna vinnuhóp sem sinni málum skipa í Barentshafi
Á FUNDI útgerðarmanna sem gera út skip
í Barentshaf og Þorsteins Pálssonar sjávarút-
vegsráðherra og Jóns Baldvins Hannibalsson-
ar utanríkisráðherra var borin fram tillaga
um að myndaður verði vinnuhópur innan
vébanda LIÚ sem sinni daglegum málum sem
upp koma í tengslum við veiðar íslenskra
skipa í Smugunni. Tillögunni var vísað til
stjómar LÍÚ. Jóhann Jónsson útgerðarmaður
á Þórshöfn dró til baka tillögu sína um eigin
kvóta íslendinga í Barentshafi. Útgerðar-
menn sem Morgunblaðið ræddi voru ánægðir
með fundinn og boðskap ráðherranna og virt-
ist sem málflutningur ráðherranna hafi fallið
í góðan jarðveg.
Yfirlýsingum ráðherra fagnað
Það kom fram í máli útgerðarmanna
sem Morgunblaðið ræddi við að þeir hefðu
fram að þessu haft frumkvæði í stefnumótum
varðandi þessi mál og fögnuðu þeir yfírlýsing-
um ráðherranna og stefnubreytingu ríkis-
stjórnarinnar.
Sjávarútvegs- og utanríkisráðherra vom
sammála um að málsókn fyrir Alþjóðadóm-
stólnum byggðist á meintu broti Norðmanna
á jafnréttissreglu Svalbarðasamningsins sem
íslendingar gerðust nýlega aðilar að. Jafnrétt-
isreglan er í annarri grein samningsins og í
henni er kveðið skýrt á um að allir þegnar
og skip frá aðildarríkjunum skuli njóta sama
réttar til veiða á eyjunum og í landhelgi þeirra.
Bandamanna leitað
Jón Baldvin lagði höfuðáherslu á það á
fundinum í gær að á úthafsveiðiráðstefnunni
pg á vettvangi Sameinuðu þjóðanna þurfi
íslendingar að leita sér bandamanna í þess-
ari deilu. „Bandamenn okkar eru ekki aðeins
strandríkin sjálf heldur einnig sá mikli fjöldi
nýfijálsra ríkja, smáþjóðir og eyríki, sem er
fjölmennasti hluti aðildarríkja Sameinuðu
þjóðanna. Af hagsmunaástæðum eiga þessi
ríki samleið með okkur. Allt tekur þetta tíma
en það er mat íslenskra stjómvalda að tíminn
vinni með okkur í þessu máli. Við verðum
tJtgerðarmenn á fundi
ÚTGERÐARMENN á fundinum á Akureyri fögnuðu stefnubreytingu stjórnvalda
í Svalbarðamálinu, en sjávarútvegs- og utanríkisráðherra skýrðu sjónarmið ríkis-
stjómarinnar um að leita eigi samninga við Norðmenn.
Kvótatillaga
dregin til baka
hins vegar að gæta þess að fara fram á
grundvelli laga og réttar og vera ekki með
gífuryrði og hótanir og vera ævinlega reiðu-
búnir til samninga ef sú leið opnast. Einnig
þeim möguleika að sáttasemjari verði kvadd-
ur að þessu máli,“ sagði Jón Baldvin.
Einhliða kvótasetning óskynsamleg
Þorsteinn kvaðst ekki telja skynsamlegt
að útgerðarmenn settu sér einhliða kvóta í
Barentshafinu. Sá kvóti yrði viðbót við það
hámark sem búið er að úthluta og af þeim
sökum gætu íslendingar ekki með góðu móti
haldið því fram að slík kvótasetning væri
fiskvemdunaraðgerð. „í annan stað verðum
við að svara þeirri spurningu hvort við vildum
að aðrar þjóðir settu einhliða kvóta á stofna
sem ganga inn og út úr íslenskri lögsögu.
Því svara ég neitandi," sagði Þorsteinn.
Jón Baldvin sagði að bæði íslendingar og
Norðmenn veiddu utan sinnar lögsögu. „Það
gera Norðmenn suðvestan íslands og úr of-
veiddum rækjustofninum milli Íslands og
Grænlands. Norðmenn veiða einnig úti fyrir
ströndum Kanada þar sem þeir halda 15-20
togumm að veiðum og svara því til að þama
séu þeir á alþjóðlegu hafsvæði. Tilraunir
Norðmanna til að sýna sig í öðru ljósi og
setja sig siðferðilega á háan hest er hreinlega
áróður sem stenst ekki dóm staðreynda,"
sagði Jón Baldvin.
Tveggja kosta völ
„Við eigum tveggja kosta völ,“ sagði
Jón Baldvin. „Semja um málamiðlun eða fara
með málið fyrír Alþjóðadómstólinn þar sem
við reynum að hnekkja hinu svonefnda norska
fiskverndarsvæði á þeim forsendum að ein-
hliða valdataka Norðmanna þar bijóti gegn
samningnum. Það yrði Norðmönnum mikið
áfall ef þannig færi vegna þess að þar með
yrðu lög og reglur Norðmanna um stjórn á
svæðinu, útdeiling veiðiheimilda og réttur
þeirra til nýtingar á auðlindum hafs og hafs-
botninum, þ.m.t. olía og gas, sannarlega í
hættu,“ sagði Jón Baldvin.
Islenskir sjómenn fóru margar
veiðiferðir í Barentshafið
Við eigum
sögulegan
rétt til veiða
„VIÐ EIGUM þama sögulegan
rétt til veiða í Barentshafinu. Það
hlýtur einhveiju máli að skipta það
sem þessir karlar voru að gera
þarna hér fyrr á árum,“ sagði
Svavar Benediktsson, fyrrverandi
togaraskipstjóri, sem stundaði
veiðar í Barentshafi á árunum eft-
ir seinna stríð. Islenskir sjómenn
stunduðu veiðar í Barentshafi á
árunum 1930-1975 og veiddu á
tímabili mikið af þorski, síld og
loðnu.
íslensk skip fóru fyrst til veiða
í Barentshafið, eða Hvítahafið eins
og menn kölluðu það þá, árið 1930.
Jón Guðmundsson, bóndi á Reykj-
um í Mosfellsbæ, sagðist telja að
Jón Oddsson, útgerðarmaður í
Hull, hefði átt mikinn þátt í að
íslensk skip fóru í Barentshafið.
Jón hefði bent íslenskúm skipstjór-
um á þessi mið, en hann sendi
skip í Barentshafið í mörg ár.
Faðir Jóns á Reykjum, Guðmundur
Jónsson, skipstjóri, fór til veiða í
Barentshafið á þessum árum á
skipi sínu Reykjaborginni, sem var
þá stærsta skipið í íslenska flotan-
um. Jón sagði að íslensku skipin
hefðu farið á haustin þar sem þá
var dauður tími í veiðunum á heim-
amiðum.
Jón sagðist ekki vita hvað fað-
ir hans hefði farið margar veiði-
ferðir þarna austur eftir. Hann
sagðist hafa átt kost á að fara
með í túr sem Reykjaborgin fór
árið 1937, en hann hefði frekar
valið að fara á íþróttaskóla. Jón
sagði að þessi túr, sem stóð í tvo
mánuði, hefði gengið vel. Mikil
veiði hefði verið í Barentshafinu
á þessum árum og mun betri en
á íslandsmiðum, sem þá máttu
þola harða sókn þýskra og bre-
skra togara.
Óttuðumst Rússana
Svavar Benediktsson fór nokkr-
ar veiðiferðir í Barensthafið á ár-
unum 1950-1952. Hann var þá
háseti á togaranum Júlí. Svavar
sagði að stór floti hefði stundaði
veiðar í Barentshafi á þessum
árum. Mjög mörg skip hefðu verið
frá Rússlandi, en þarna hefðu líka
verið Norðmenn, Færeyingar,
Bretar, Spánveijar og fleiri þjóðir.
Hann sagði að fiskeríið hefði oft-
ast nær verið mjög gott. Þó hefði
komið dauður tími. „Ég man að
einu sinni þegar veiðin var léleg
fórum við austar; allt að ströndum
Novayja Zemlya. Þar var mjög
góður fiskur og við fiskuðum lengi
á þessu svæði. Pabbi var skip-
™ " nn H'
1930 '35 '40
Veiðar íslendinga
í norðaustanverðu
Atlantshafi
1930-1975
Botnfiskur
(þorskur að langmestu leyti)
■ Við Bjarnarey/Svalbarða
□ ÍBarentshafi
DHB Við Norður-Noreg
Tonn
6.000
4.000
2.000
GRÆNLAND
ÍSLENSKIR sjómenn fóru margar veiðiferðir í Barentshafið fyrr
á árum. Hér eru þrír sjómenn af Reykjaborginni að leggja af stað
í túr árið 1937, sem stóð í tvo mánuði. Þetta eru frá vinstri:
Kristján Schram, fyrsti stýrimaður, Guðmundur Jónsson, skip-
sljóri, og Ólafur Teitsson, bátsmaður.
stjóri á Júlí og hann þorði ekki
að fara nær landi en svona 14-15
mílur þó að landhelgin væri 12
mílur. Astæðan var sú að Rússarn-
ir voru þarna á varðbátum á land-
helgislínunni og hann var hræddur
um að við yrðum teknir. Það hefði
getað orðið erfitt að hafa uppi á
okkur ef við hefðum lent í rúss-
nesku fangelsi,“ sagði Svavar.
Of mörg skip
Árið 1950 veiddu íslensk skip
yfir 6.200 tonn í Barentshafi,
2.400 tonn 1951 og 3.300 tonn
1952. Svavar sagði að eftir þetta
hefði sókn íslenskra_ skipa í Bar-
entshafíð minnkað. Ástæðan hefði
verið léleg veiði, en jafnframt sú
að góður afli hefði fengist við
austurströnd Grænlands þar sem
íslendingar fundu ný fískimið.
Hann sagði engan vafa leika á að
stunduð hefði verið ofveiði í Bar-
entshafi á þessum árum, enda
hefði gríðarlegur fjöldi skipa verið
þarna við veiðar.
Svavar sagði að Júlí hefði tekið
kost í Norður-Noregi og ávallt
fengið þar góðar viðtökur. Hann
sagði að vinnan um borð hefði
verið erfíð. Sjómennirnir hefðu
m.a. þurft að umstafla saltfiskn-
um. Hann sagði að skipið hefði
verið 30-40 daga á veiðum og
aflinn hefði verið 300 tonn.