Morgunblaðið - 16.05.1996, Blaðsíða 8

8 D FIMMTUDAGUR 16. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Fangar
kerfisins
Framkvæmd o g löggjöf um félagslegar eign-
aríbúðir er úr takti við réttarríki nútímans,
segir Magnús I. Erlingsson lögfræðingur.
Þessu þarf að breyta.
EGAR eigandi félagslegrar
eignaríbúðar hyggst inn-
leysa eða selja eign sína
verður hann að sæta afar sérstök-
um reglum. Innlausnarskylda
framkvæmdaraðiia (sveitarfélags)
á félagslegri eignaríbúð er fyrir
hendi í ýmist 10 eða 15 ár á íbúð-
um sem byggðar eru eftir 1980.
íbúðir byggðar fyrir þann tíma og
íbúðir þar sem innlausnarskylda
er fallin niður eru háðar forkaups-
rétti framkvæmdaraðila í 30 ára
eignarhaldstíma.
Ljóst er að hvort sem eigandi
fær íbúð sína leysta út á grund-
velli kaupskyldu eða sveitarfélag
neytir forkaupsréttar getur kaup-
andi ekki boðið hana á sölu á al-
mennum markaði. Fastákveðið er
í lögum hvernig reikna skuli út
eignarhlut seljanda en sé um vafa-
atriði að ræða, svo sem endurbæt-
ur eiganda, þá er framkvæmda-
raðila (kaupanda) falið endanlegt
mat á því hvernig þau skuli metin.
Reglurnar eru í meginatriðum
þessar. Seljandi fær endurgreitt
það ijármagn sem hann lagði fram
við kaup íbúðarinnar og þær af-
borganir (ekki vexti) sem hann
hefur greitt af lánum Byggingar-
sjóðs verkamanna frá gerð kaup-
samnings. Bæði afborganir af lán-
um og eignarframlagið er verð-
tryggt.
Seljandi fær endurgreiddar
endurbætur sem hann hefur gert
á fasteigninni. Það er samt hús-
næðisnefnd (kaupandi) sem met-
ur hvað telst til endurbóta og
hvað telst til viðhalds og byggist
matið á reglum húsnæðismála-
stjórnar um mat á verðgildi end-
urbóta og viðhalds. Komi upp
ágreiningur um þetta efni þá skal
húsnæðismálastjórn skera úr hon-
um.
Frá eignarhlut seljanda skal
draga áskriftir sem eru mismun-
andi eftir því hvenær eign er
byggð. Meginreglan er 10% af-
skrift. Auk afskrifta er dregin frá
vanræksla á viðhaldi, lausaskuldir
og ógreidd gjöld. Sé kaupverð
eignar tíu milljónir þá er eigið
framlag ein milljón. Sú milljón
afskrifast á tíu árum!
Meðan eignarhlutur er að fym-
ast greiðir eigandi fasteignagjöld
og viðhald á eigninni og vexti af
90% lánum sem eru hæstir fyrstu
ár eignarhaldstímans.
Álit umboðsmanns Alþingis
Umboðsmaður Alþingis hefur í
áliti í máli 1001/1994 (skýrsla
umboðsmanns Alþingis fyrir árið
1994, bls. 121) fundið að laga-
grunni, réttaröryggi, framkvæmd
og framsetningu laga um Hús-
næðisstofnun ríkisins, þar sem
ákvæði um útreikninga og inn-
lausn eignarhluta seljanda koma
fram.
Gerði hann meðal annars at-
hugasemdir við að ekki sé tekið
af skarið með að bera megi
ákvarðanir húsnæðismálastjórnar
í ágreiningsmálum undir félags-
málaráðuneytið og að ekki liggi
fyrir lagareglur um tilnefningu
matsmanna. Benti hann á að rétt
væri að hyggja að ýmsum grund-
vallaratriðum útreiknings á
greiðslu til seljanda. Taldi hann
æskilegt að slíkar reglur væru
skýrar og einfaldar þannig að þeir
sem hlut eiga að máli eigi auðvelt
að skilja niðurstöður þeirra.
Einnig taldi hann óvenjulegt að
afskriftirnar reiknuðust ekki frá
byggingarári eins og yfirleitt er
venja. Taldi hann afskriftarregl-
urnar ganga lengra en gengur og
gerist á almennum markaði og svo
virtist sem þessar reglur tækju
ekki í öllum tilvikum mið af aldri,
ástandi og byggingarefni íbúðar
heldur lægju þar að einhveiju leyti
önnur sjónarmið til grundvallar.
Sumar af athugasemdum um-
boðsmanns Alþingis í ofangreindu
áliti hafa leitt til lagabreytinga en
tilvitnaðar athugasemdir halda
ennþá fullu gildi sínu.
Flókið kerfi
Því má velta fyrir sér hvaða
sjónarmið liggi til grundvallar
þessum sérstöku afskriftarreglum.
Hvaða rök liggja að baki því að
húsin í félagslega eignaríbúðar-
kerfinu afskrifast fyrr en gengur
og gerist? Endast þau skemur
enda þótt þeim sé haldið vel við?
Eða er hér stefnt að því að fólk
búi á sama stað í sama húsnæðinu
að jafnaði í 30 ár eða er verið að
ná til baka niðurgreiðslu á vöxt-
um?
Það er ljóst að húsnæðisnefndir
og framkvæmdaraðilar hafa yfir-
burðastöðu gagnvart því fólki sem
festir kaup á íbúð í félagslega
íbúðarkerfinu. Má segja að kaup-
1966-1996
SUPURLANDSBRAUT10
SÍMI: 568 7800 FAX: 568 6747
Vantar
Okkur vantar 150-250 fm húsnæði í nágrenni við
Laugardalinn, helst á efstu hæð.
DRÁPUHLÍÐ - BYGGSJ. Nýkomin í einka-
sölu mjög skemmtileg og falleg ca. 70 fm
íbúð I kjallara á mjög góöum stað í Hlíðun-
um, ofan Lönguhlíðar. Rúmgóð herb, góö
stofa og stórt eldhús eru meðal kosta sem
prýða þessa fbúð. Góður Byggsj.3,3 m
VÍKURÁS - NYTT. Falleg og skemmtileg
ca. 58 fm íb. í góðu fjölb. Góðar innrétting-
ar. Þvottahús á hæð. Mikið áhv.
VESTURBÆR - FYRIR UNGA FÓLK-
IÐ. Falleg og björt risíbúð. Verðið er ótrú-
legt, aðeins 3,9 m.
MIKLABRAUT. Mjög góð og sórstaklega
vel innréttuð 70 fm (búð i kjallaraf Lítið nið-
urgrafin) Failegur garður. Stórir gluggar. Verö
aðeins 4,2 m.
BERGÞÓRUGATA - ÚTB. 800 ÞÚS. Ný-
komin í sölu góð ca. 50 fm íbúð f kjallara.
Góðar innr. Parket og flísar. Góð verönd. Allt
nýtt, t.d. rafmagn, gler og fl.
HOLTSGATA - VESTURBÆR Nýkomin
í einkasölu mjög góð ca. 90 fm hæð á þess-
um skemmtilega stað í vesturbæ Reykjavík-
ur.Tvöf. stofa, tvö svefnh., eldhús og bað.
Stutt (alla þjónustu, skóla og stóra verslun.
Gott verð og skipti á minni (búð möguleg.
ÁLFTAMÝRI. Falleg 3ja - 4ra herb. 87 fm
ib. á 3. hæð. Nýleg eldhúsinnr. Nýtt gler.
Leitið nánari upplýsinga.
EFSTASUND - BYGGSJ. Vorum að fá f
einkasölu fallega 76 fm íbúð í kjallara í þessu
eftirsótta hverfi. Skemmtileg Ibúð sem biö-
ur upp á mikla möguleika og lánin eru góð,
ca. 2,5 í byggsj. Spennandi eign.
FÁLKAGATA - RÉTT V/HÁSKÓLANN.
Rúmgóð 84 fm íbúð á jarðhasð. (Gengiö beint
inn.) Opið út á suðurverönd úr stofu. Skemmti-
leg ibúð.
LANGHOLTSVEGUR. Einstaklega skemmti-
leg og notaleg 3ja herb. neðri sérhæö (jarö-
hæð, gengið beint inn) í tvfbýlishúsi. ALLT
SÉR. Mikið endurnýjuð. Sjón er sögu rfkari.
NÝLEG VIÐ RAUÐÁS. Nýlega komin f
sölu mjög góð 65 fm (b. á jarðhæð í fjölbýl-
ishúsi. Þetta er hentug og góð Ibúð.
KJARRHÓLMI - KÓPAVOGUR. Mjög
góð 75 fm íbúð á 1. hæð. Góð sameign.
Skipti möguleg. Góðar innréttingar. Hafðu
samband við Hátún og kannaðu málin.
VÍKURÁS. Til sölu einstaklega falleg ca.
85 fm íbúð með mjög snyrtilegum og góðum
innréttingum. Þvottahús á hæðinni. Skipti
möguleg.
SKAFTAHLÍÐ. Til sölu sérlega falleg og
nýlega innréttuð 105 fm íbúð á góðurn stað
í Hlíðunum. Merbau parket og flísar. Áhví-
landi kr. 3,4 m f Byggsj. Sjón er sögu rík-
ari.
BÁRUGRANDI - BYGGINGARSJ. Mjög
falleg 90 fm íb. m/bílsk. Parket og flísar. Mjög
skemmtileg íbúð og barnavinsamlegt um-
hverfi og skemmtilegt. Verð 8.5 m. 3,7 m í
byggingarsj. áhv.
LJÓSHEIMAR. Falleg 83 fm íbúð á 1. hæð
í lyftuhúsi. Ágæt íbúð. Góð staösetning. Verð
aðeins 6,9 m.
VEGHÚS - “PENTHOUSE”. Vorum að
fá í sölu mjög skemmtilega 120 fm “pent-
house" íbúð. Ibúðin er fallega innr. Suður-
svalir. Mikið útsýni. Gott byggsj. lán til 40
ára áhv. Lftil útborgun. Laus fljótlega.
FLÚÐASEL - GÓÐ LÁN. Góð 76 fm ósam-
þykt ibúð á jarðhæð. Áhvílandi 3 m í lang-
tíma lánum. Verð 5,3 millj.
VESTURBÆR - NÝSTANDSETT. Ný-
standsett íbúð á 2. hæð ásamt bflskúr. Nýtt
eldhús, nýlegt bað. íbúðin er nýmáluð. Hús-
ið nýklætt að utan. Verð 7,7 m. Mjög áhuga-
verð eign. Laus fljótlega.
NÝBÝLAVEGUR - KÓPAV. Mjög góð 85
fm ibúð á efrihæö í fimm ibúða húsi. Nýlegt
parket. (b. ný máluð. Stór innb. bílskúr. Laus.
Verð 7,9 m.
BOGAHLÍÐ. Falleg 4 herb. íbúð á 3. hæö,
parket, flísar, suðursvalir, Góð staðsetning.
Áhv. í veðd.húsbr.o.fl. 3.1 m. Verð. 6.8 m
BERGSTAÐASTRÆTI - HÆÐ OG RIS.
Góð ca 154 fm hæð og ris, 4-5 sv/herb, park-
et, suöursvalir. áhv. 4,9 millj í húsbr, V 7.9 millj.
ATH. MAKASKIPTI Á MINNI EIGN.
ÁLFASKEIÐ - HF. Til sölu mjög góö 115
fm endaib. á 2. hæð ásamt 24 fm bílskúr.
Þrjú svefnh. og möguleiki á fjórða. Þvottah.
í fbúðinni. Skipti á minni. FRABÆRT VERÐ.
LÁNGHOLTSVEGUR - NEÐRIHÆÐ.
Vorum að fá (sölu 132 fm sér hæð í tvíbýli.
Nýinnréttað eldhús. Parket. Góður garöur.
ÁLFHEIMAR - GLÆSILEG SÉRHÆÐ.
Vorum að fá í sölu einkar fallega og vel skipu-
lagöa 153 fm efri sérhæð, ásamt 30 fm bíl-
skúr. Fallegt útsýni. Húsið er gott og íbúðin
sérlega vel skipulögð. Skipti á minni eign
koma til greina.
LINDARBRAUT SELTJ. Nýkomin ( sölu
ca. 130 fm neðri sérhæö á þessum vinsæla
stað. Fjögur svefnh. Þar af stórt forstofu-
herb. sem gefur möguleika á útleigu. Sann-
gjarnt verð.
EFSTASUND. Vorum að fá f sölu neðri sér-
hæð ásamt 1/2 kjallara í tvíbýli. Samt. 163
fm Bílskúrsréttur. Þama er (búð fyrir þá sem
þurfa gott pláss.
GLAÐHEIMAR - GOTT VERÐ. Mjög fal-
leg ca 134 fm neðri sér hæð, ásamt bflskúrs-
plötu. Stórar stofur og tvennar svalir. Frá-
bær staösetning (lokaðri götu. V. 9.9 m.
SIGLUVOGUR - FRÁB. HVERFI. Vor-
um að fá ( einkasölu 186 fm einbýlishús
ásamt 30 fm bílskúr á þessum eftirsótta stað.
Húsið skiptist (þrjá palla, 5 herb. ásamt góðri
stofu og boröstofu. Gegnheilt parket á flest-
um gólfum. Garðurinn breytist á sumrin í úti-
vistarparadis með sundlaug og stórri tréver-
önd. Miklir möguleikar f boði. Skipti á minni
eign kemur til greina.
FÍFUSEL - GÓÐ LÁN. Vorum að fá í sölu
mjög gott 217,2 fm raðhús með góðri íbúð ("
kjallara. Mikiö endurnýjaðar innr. Parket og
flísar. Gott verð. Þægileg lán áhvílandi.
BÆJARGIL - GBÆ. Vorum að fá í sölu
fallegt og skemmtilega innréttað einbýlishús,
sem er hæð og ris samt. 160 fm auk 28 fm
bflskúrs. Vandaöar innréttingar, parket og
flísar. Skemmtileg garðstofa. Ef þú hefur ver-
ið að huga að fallegu einbýlishúsi í Garða-
bæ þá er leitinni lokið. Skipti á minni eign
koma til greina.
SAFAMÝRI. Til sölu glæsilegt einbýlishús,
kjallari og tvær hæðir, samt. 297 fm. Þetta
hús er þess virði að athuga nánar. Hringdu
i Hátún og fáðu nánari upplýsingar.
HLÉSKÓGAR. Mjög gott og vel staösett
einb. á tveimur hæðum. Vandaðar inrétting-
ar og gólfefni. Sólstofa. Ágæt 3ja herb. (b. á
jarðhæð. Frábært útsýni.
JÖKLAFOLD - Á EINNI HÆÐ. Til sölu
skemmtilega og fallega innréttað ca. 150 fm
einb. m/innb. bílskúr. Mjög góð staðsetn.
Parket og flísar.
BAKKASEL - SKIPTI. Til sölu mjög gott
236 fm endaraðhús með góðum ca. 20 fm
bílskúr. Skipti möguleg á ibúð vestan Elliða-
áa. Hagstætt verð, kr. 13.5 m.
VESTURBERG í FREMSTURÖÐ. Já í
fremsturöð, bæði hvað varðar staðsetningu
og útlit. Húsið er 187 fm bllskúrinn er 30 fm
Vandaðar innréttingar og gólfefni. Sérstak-
lega góð sólarverönd og heiturpottur.
FAXATÚN - GBÆ. Til sölu fallegt 136 fm
einbýlishús ásamt 25 fm bilskúr. Einstaklega
fallegur garður.

byggingu
HLAÐBREKKA - KÓP. Nýkomin í sölu
góð 125 fm sér hæð, tilb. til innr. Góður bíl-
skúr. Gott skipulag, góður staður. Tilboð
óskast.
BAKKASMÁRI - KÓP I SMÍÐUM. Til
sölu mjög gott ca. 140 fm parhús á góðum
útsýnisstað í Kópavogi. Mjög skemmtileg
teikning og fráb. útivistarsvæði í nágrenn-
inu. Verð aöeins 8,5 m.
LYNGRIMI. Til sölu gott parh. ca. 197 fm
með innb. bllskúr. Selst folhelt en frág. að
utan. Verð 8,7 m. Miklir möguleikar f boði.
SUMARHÚS Á MÝRUM - BORGARF.
Vorum að fá ( sölu mjög gott 63 fm sumar-
hús ásamt 20 fm gestahús á mjög góðum
stað f Grfmsstaðalandi á Mýrum. Húsið er
byggt 1989 og er að öllu leyti vandaö og gott
hús m.a. eikarparket á gólfum og nýjar innr.
Eignarióð. Leyfi fyrir tveimur bústöðum f við-
bót á lóöinni.
EILÍFSDALUR - KJÓS. Gott sumarhús á
einni hæð, fullbúiö að mestu, vatn í bústað
og rafmagn komið á svæðið. V.2.9 m. 40 min
akstur frá borginni.
If
Opid virka daga 9:00 - 18:00 - Lau 11:00 - 14:00
BRYNJAR FRANSSON, lögg. fasteignasali, LÁRUS H. LÁRUSSON, KJARTAN HALLGEIRSSON.
^.....i
samningurinn sé að mestu leyti
lögbundinn bæði varðandi kaup
og sölu eignarinnar. Hann er ein-
hliða og þeim oftast í óhag seni
kaupa eða selja þegar kemur að
vafa- og matsatriðum vegna þess
hversu erfitt er að fá þeim hnekkt.
Ég er hins vegar ekki að leggja
dóm á að framkvæmdin hjá hús-
næðisnefndum sé kaupanda eða
seljanda í óhag en fyrirkomulagið
er með þeim hætti að viðkomandi
eigandi fær hlutrænt séð ekki rétt-
láta málsmeðferð. Á móti kemur
að lánafyrirgreiðsla er há og vext-
ir lágir. Á grundvelli laga er eign-
arhlutur seljandans afskrifaður án
þess að slíkt eigi sér hliðstæðu í
venjulegum fasteignaviðskiptum.
Reglurnar um uppgjörið á kaup-
verði og söluverði eru flóknar og
eru sífellt að breytast. Þessu til
viðbótar er byggt á margs konar
afskriftarreglum eftir því hvenær
er byggt án þess að slíkt eigi við
sjáanleg rök að styðjast.
Brotalamir við framkvæmd
Bent hefur verið á aðrar brota-
lamir á þessu kerfi. í opinberri
umfjöllun hefur komið fram að
einstaklingar telja sig hafa lent í
tjóni í eftirtöldum tilvikum;
* íbúð er byggð af húsnæðisnefnd
og eftirlit og úttekt á íbúð er að
mestu leyti í höndum húsnæðis-
nefndar og Húsnæðisstofnunar.
Erfitt hefur reynst að ná fram
gallalausri eign sem meðal annars
á rætur að rekja til þess að útborg-
un er greidd áður en íbúð er af-
hent.
* Upplýsingaskyldu húsnæðis-
nefnda er ábótavant bæði þegar
uppgefið kaupverð er mun hærra
heldur en í fyrstu var gefið upp
(samningar undirritaðir löngu eftir
að íbúð er afhent og ekki byggt
á grundvelli útboðs). Einnig hafa
verið brotalamir á því að upplýst
sé um áhvílandi lögveð vegna eldri
skulda á vegum húsfélags (Bygg-
ingarfélags verkamanna) og kaup-
endum hefur verið gert að greiða
þær.
Á að leggja kerfið niður?
Ég tel að löggjöfina um félags-
legar eignaríbúðir þurfi að endur-
skoða eða leggja það kerfi niður
í heild. Hreinlegast væri að fela
óháðum félagasamtökum að sjá
um að byggja hagkvæmt og sinna
frumhlutverki sínu eins og til er
stofnað. Mætti tryggja aðstoð til
þeirra sem nú myndu nýta sér
félagslega eignaríbúðarkerfið með
því að veita þeim hærri lán en
gengur og gerist á almennum
markaði og niðurgreiða vexti í
gegnum skattkerfið á grundvelli
greiðslugetu og eignastöðu við-
komanda.
Framkvæmdin og löggjöfin í
dag um félagslega eignaríbúða-
kerfið er að mínu mati úr takti
við þær kröfur sem réttarríki nú-
tímans byggir grundvöll sinn á.
Þessu þarf að minnsta kosti að
breyta hvað svo sem gert verður
fyrir þá sem aðstoð þurfa til að
eignast þak yfir höfuðið.
ÞAÐ er alltaf hægt að lífga
upp á heimilið með blómum
og ávöxtum.
Sumarstemmn-
ing við gluggann
>
i
>
t;
[
i
>
L
í
I
i
E
í
L
í
|
t
I
f.
I
I
1
I
t