Morgunblaðið - 13.05.1997, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 13. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Raforkuvinnsla í heiminum 1990 og 2020 Losun koitvíiidis vegna
1990
12.000 TWháári
vatnsafl
Kjarnorka
raforkuvinnslu
1990 og 2020
miiljónir tonna á ári
með
með vatnsafli varmaafli
og öðrum eingöngu
orkugjöfum
7.840
Aðrir orkugjafar
2020
23.000 TWh á ári
7.880
1990 2020
1990
Vatnsorkuvirkjanir
ódýrasti valkosturinn
VERÐI haldið áfram að efla orku-
frekan iðnað hér á landi og orku-
kerfí landsins jafnframt tengt við
orkukerfí í Evrópu er áætlað að
15-25 TWst/ári af raforku verði
virkjaðar hér á landi þegar fer að
nálgast árið 2020. Hér á landi eru
nú starfandi vatnsorkuver sem
framleiða um 5 TWst/ári og verk-
hönnuð eru vatnsorkuver sem fram-
leiða annað eins, en alls er talið að
nýtanleg vatnsorka á íslandi sé 30
TWst/ári.
Að sögn Jóhanns Más Maríusson-
ar, aðstoðarforstjóra Landsvirkjun-
ar, er gert ráð fyrir að í heiminum
geti raforkuvinnsla með vatnsafli
numið um 6.500 TWst/ári árið
2020, en þá er reiknað með að raf-
orkuþörf jarðar verði alls 23.000
TWst/ári. Jóhann segir að á alþjóð-
legum vettvangi virðist vatnsorku-
öflunin á vissan hátt gleymast í
umræðunni um orkuöflun og meira
sé rætt um sólarorku, vindorku o.fl.
sem sé margfalt dýrari orkuöflun
og ekki komin á það stig að reikna
megi með að hún verði notuð í stór-
um stíl á komandi áratugum.
„Stofnkostnaður vatnsorkuvirkja
er mjög mikill og fjármagnið lengi
að skila sér til baka, en ef litið er
til lengri tíma, kannski 50-70 ára,
þá er þetta ódýrasti
valkosturinn. Með því
að nýta vatnsorku er
hægt að framleiða orku
með þeim hreinasta
hætti sem um getur,
og ef lögð er áhersla á
þessa orkuvinnslu er
hægt að halda mengun
mjög í skeijum miðað
við það sem yrði ef
þessj leið yrði ekki far-
in. Á móti þessu vegur
að í allri einkavæðing-
unni þykir mönnum það
ekki fýsilegur kostur að
leggja í vatnsaflsvirkj-
anir því þær eru svo
lengi að gefa peningana
til baka, en hins vegar þegar búið
er að afskrifa þessar virkjanir þá
eru þær algjörar gullnámur," segir
Jóhann Már.
Meng-un andrúmsloftsins
þekkir engin landamæri
Hann segir það mjög þýðingar-
mikið að sjá til þess að sá kostur
að framleiða rafmagn með vatns-
afli verði ekki vanræktur í heimin-
um, en til þess þurfi viðkomandi
stjórnvöld að koma að málinu. Þetta
þarfnist hins vegar mikilla, tíma-
frekra og kostnaðar-
samra rannsókna sem
gera þurfi áður en ráð-
ist er í virkjunarfram-
kvæmdir, og hafa verði
í huga að brugðið geti
til beggja vona með
árangur.
„Hérna heima á
þetta erindi í þeim
skilningi að það að
koma í veg fyrir að við
getum nýtt vatnsorku
okkar er í rauninni
ekki annað en að ávísa
á einhverskonar ann-
arskonar orkuvinnslu,
t.d. með gasi, kolum
eða olíu. Þar af leið-
andi fengju menn í bakið alla þá
mengun sem þessum kostum fylgir,
því mengun andrúmsloftsins þekkir
vissulega engin landamæri. Þegar
menn eru því að setja sig upp á
móti því að virkja vatnsaflið okkar
með þeim tiltölulega litlu fórnum
sem fyrirsjáanlegt. er að þurfi að
færa, þá eru menn í raun og veru
að mæla með því að láta brenna
olíu og kolum í heiminum með til-
heyrandi mengun. Menn virðast
ekki átta sig alveg á þessu,“ segir
Jóhann Már Maríusson.
Tíu sóttu um
stöðu Grens-
ásprests
TIU umsóknir bárust um
stöðu sóknarprests í Grensás-
prestakalli, en umsóknar-
frestur rann út 7. maí. Sjö
umsóknir bárust um stöðu
aðstoðarprests í Garðapresta-
kalli og tvær umsóknir bárust
um Raufarhafnarprestakall.
Grensásprestakall,
Reykjavíkurprófasts-
dæmi vestra - embætti
sóknarprests
Umsækendur eru: Sr. Egill
Hallgrímsson, sr. Friðrik J.
Hjartar, sr. Guðlaug Helga
Ásgeirsdóttir, sr. Haraldur
M. Kristjánsson, sr. Hjörtur
Magni Jóhannsson, sr. Krist-
ján Björnsson, sr. Ólafur Jó-
hannsson, sr. Sighvatur
Karisson, Stefán Karlsson,
guðfræðingur, og sr. Þórey
Guðmundsdóttir.
Raufarhafnarprestakall,
Þingeyjarprófastsdæmi -
embætti sóknarprests
Umsækjendur eru: Lilja
Kristín Þorsteinsdóttir, guð-
fræðingur, og Ömólfur Jó-
hannes Ólafsson, guðfræðing-
ur.
Sjálfstæðisfélagið Ingólfur
Um eitt hundrað
manns skrá sig
úr félaginu
FULLTRÚAR í Sjálfstæðisfélaginu
Ingólfi í Hveragerði afhentu Bjarna
Kristinssyni gjaldkera félagsins
lista fyrir helgi með um eitt hund-
rað undirskriftum þar sem undirrit-
aðir fara fram á að verða skráðir
úr félaginu hið fyrsta.
Að sögn Guðríðar Aabnegard
kennara og einnar þeirra sem stóð
að undirskriftasöfnuninni er með
þessu verið að harma þær vinnuað-
ferðir sem voru viðhafðar á félags-
fundi sjálfstæðisfélagsins 21. apríl
sl. þegar fjórum bæjarfulltrúum
sjálfstæðismanna í Hveragerði var
vikið úr félaginu. „En jafnframt er
verið að mótmæla þeim ummælum
sem stjórnarmenn létu falla um
bæjarfulltrúana á fyrrnefndum
fundi.“ Guðríður segir ennfremur
að með þessu sé verið að lýsa yfir
fullum stuðningi við störf bæjarfull-
trúanna fjögurra í bæjarstjórn.
Aðspurð segir Guðríður að þeir
sem hafi ritað nöfn sín á undir-
skriftalistann væru ekki búnir að
ákveða hvort stofnað verði nýtt
sjálfstæðisfélag í Hveragerði í
framhaldi af þessum úrsögnum, en
í fyrstu verði beðið eftir viðbrögðum
stjórnarmanna sjálfstæðisfélagsins.
„Boltinn hlýtur nú að vera í höndum
stjórnarinnar og við væntum við-
bragða eftir helgi,“ sagði hún.
„Áttum von á þessu“
Björn S. Pálsson formaður Sjálf-
stæðisfélagsins Ingólfs sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að undirskrif-
talistinn hefði ekki komið honum á
óvart og að stjórnarmenn félagsins
hefðu átt von á einhveiju slíku eft-
ir að ákveðið hafði verið að víkja
fjórmenningunum úr félaginu.
Hann sagði hins vegar að svona
listi með fjöldaúrsögnum væri eng-
an veginn gildur samkvæmt reglum
félagsins, en það gæti vel farið svo
að stjórnin tæki hann gildan þrátt
fyrir það.
Aðspurður hvenær stjórnin muni
hittast til að fara yfir listann sagði
hann að það væri enn sem komið
væri óákveðið.
JóhannMár
Maríusson
Stimpilgjald reikn-
að af stimpilgjaldi
FJÁRMÁLARÁÐUNEYTIÐ telur að
greiða eigi stimpilgjald af allri upp-
hæð raðgreiðslusamninga VISÁ,
jafnt af stimpilgjaldi og lántöku-
gjaldi sem reikningsupphæð, jafnvel
þótt slíkt leiði til þess að tekið sé
stimpilgjald af stimpilgjaldinu.
Framkvæmdastjóri VISÁ telur að
með þessu sé fulllangt gengið í inn-
heimtu stimpilgjalds.
Lántökukostnaði og stimpilgjaldi
er bætt við reikningsupphæð og öli
upphæðin lánuð á skuldabréfi í svo-
kölluðum raðgreiðslusamningum
VISA. Viðkomandi söluaðili þarf síð-
an að leggja út fyrir stimpilgjaldinu
þegar bréfið er stimplað í viðskipta-
banka hans eða verðbréfafyrirtæki.
Vegna misræmis í túlkun Lands-
banka íslands og VISA-íslands á
því hvernig reikna eigi stimpilgjöld
af samningum þessum leitaði söluað-
ili til fjármálaráðuneytisins. VISA
gerði ráð fyrir því að stimpilgjaldið
væri reiknað af höfuðstól bréfsins
en Landsbankinn vildi reikna gjaldið
af höfuðstól og öðrum kostnaði, þar
á meðal áður reiknuðum stimp-
ilgjöldum.
í svari ijármálaráðuneytisins
kemur fram það álit að óhjákvæmi-
legt sé að telja stimpilgjald og lán-
tökugjald til fjárhæðar skuldabréfs-
ins þegar kröfuhafinn lánaði við-
skiptavininum þessi gjöld en léti
ekki staðgreiða þau eins og venja
væri. „Ekki getur skipt máli þótt
slíkt leiði til þess að tekið sé stimpil-
gjald af stimpilgjaldinu eða að það
leiði til vandræða í tölvuvinnslu,"
segir í úrskurðinum.
Eilífðarvél
„Okkur þykir fulllangt gengið í
innheimtu stimpilgjalds," segir Ein-
ar S. Einarsson, framkvæmdastjóri
VISA, um úrskurð ráðuneytisins.
Hann telur það ekki veigamikil rök
að kaupmaðurinn láni stimpilgjaldið
því hann leggi út fyrir því sjálfur
og ríkissjóður fái tekjur sínar þann
sama dag. Bendir hann á að annað-
hvort verði kaupmaðurinn sjálfur að
bera það misræmi sem myndast í
útreikningi stimpilgjalds ofan á
stimpilgjald eða að ætlunin sé að
setja upp eilífðarvél því gjaldtaka
sem þessi myndi engan endi taka
ef skuldari ætti að bera hið hækkaða
stimpilgjald.
ERU ÞEIR AÐ FÁ’ANN?
FRÁ Hólakvörn í Vatnsdalsá.
Er tilraunar-
innar virði
SALA laxveiðileyfa hefur gengið vel
og í margar ár má heita að þegar
sé uppselt. Að sögn manna í grein-
inni hefur gengið jafnvel betur að
selja en í fyrra og mun aukningin
bæði vera í röðum erlendra og inn-
lendra veiðimanna.
í einni á, Vatnsdalsá, verður
veiddum fiskum sleppt og aðeins
leyfð fluguveiði. Eftir því sem næst
verður komist er Vatnsdalsá eina
áin hérlendis þar sem þetta fyrir-
komulag er í reglugerð. Utlendinga-
tíminn svokallaði í Vatnsdalsá, er
trúlega sá lengsti sem um getur í
íslenskri laxveiðiá, því erlendir menn
koma til veiða f lok júní og veiða
til loka ágúst.
„Það er nú skoðun okkar, sem
leigjum Vatnsdalsá, að tími sé kom-
inn til að prófa þetta fyrirkomulag,
að veiða og sleppa. Það hefur ekki
verið farið nógu vel með margar
árnar síðustu árin og oft verið lítið
eftir af laxi í september. Ég skal
ekki segja að þetta eigi endilega við
úm allar ár, en í ám fyrir norðan
blandast mér ekki hugur um að
þetta fyrirkomulag hentar. Þetta er
tilraunarinnar virði og um nokkurt
skeið hefur skort á að einhver þori
að taka af skarið.
Við Guy Geffroy, samstarfsmað-
ur minn, erum svo heppnir að hafa
stóran hóp viðskiptamanna sem
sækjast eftir því að veiða þar sem
þetta fyrirkomulag er í heiðri haft,
enda gengur sportið út á það í vax-
andi mæli erlendis að menn éti ekki
afurðina. Menn hafa ánægju af
hestamennsku, en þeir éta ekki hest-
inn sinn í lok sumarsins svo dæmi
sé tekið. Margir íslendingar eru
farnir að hugsa á þessum línum,“
segir Pétur Pétursson, leigutaki
Vatnsdalsár.
Pétur bætir við þetta að það sé
sín skoðun að leigutakar og veiði-
réttareigendur verði að skoða sinn
gang vandlega hvað varðar meðferð
á ánum. „I flestum af bestu ánum
viðgengst að innlendir veiðimenn
komi og moki laxi upp eftir flugu-
veiðitímann. Svo er ætlast til þess
að aðrir komi glaðir eftir að þessir
togarar eru búnir að maðka laxinn
úr ánni. Það færi betur með ána
að jafna veiðina út, væri sanngjarn-
ara gagnvart öðrum veiðimönnum
að halda annaðhvort áfram að
fluguveiða eða setja hóflega kvóta.
Best væri að halda fluguveiði
áfram og sleppa laxinum. Það
mætti vel hugsa sér að leyfa ein-
hveija kvóta eftir einhver ár ef í
ljós kemur að stofnarnir sæki í sig
veðrið. Veiða-sleppa-fyrirkomu-
lagfið getur ekki annað en styrkt
stofnana, sama hvað hver segir,“
bætir Pétur við.