Morgunblaðið - 13.05.1997, Blaðsíða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 13. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
SOSSA: Svört og sykurlaus.

Freistingar
MYNPOST
Gallerí Fold
MÁLVERK
Sýning Sossu - Margrétar Soffiu
Bjömsdóttur. Opið kl. 10-18 virka
daga, kl. 10-17 laugard. og kl.
14-17 sunnud. til 25. maí; aðgang-
ur ókeypis.
í SÝNINGUM sínum hefur lista-
konan Sossa - Margrét Soffía
Bjömsdóttir - náð að skapa sterk
persðnueinkenni í myndmálinu.
Stílfærðar mannvemr em dregnar
fáum dráttum í einföldu rými, og
stöðluð líkamsformin virðast vera
á mörkum þess að leysast upp í
hita litanna, sem listakonan vinnur
einkum með. Inn í þessu myndmáli
hefur henni síðan tekist að skapa
ákveðið andrúmsloft í kringum fíg-
úmmar, sem oft verður helsti þátt-
ur þeirra áhrifa sem áhorfandinn
fínnur fyrir.
Yfirskrift sýningarinnar að þessu
sinni er „Freistingar og félagslegt
samneyti", og visar öðm fremur til
þeirra hughrifa, sem málverkin
gefa af sér. Það er viss munúð
fólgin í þeim hita sem hér ríkir,
þrátt fyrir að líkamsformin séu
köntuð og snögg - ríkulegir rauðir
og gulir litir sjá til þess. Þetta
ræðst einkum af því með hvaða
hætti listakonan virkjar bakgmnn
málverkanna, þar sem heilu fletim-
ir verða tifandi og líflegir fremur
en róleg heild, sem annað myndefni
hvílir á.
Á sýningu Sossu á sama stað
fyrir tveimur ámm var eftirvænting
eða bið ríkjandi þáttur í þeirri heild-
armynd sem mátti lesa út úr verk-
unum, og svo er enn með vissum
hætti. Þó getur hér að líta fleira,
því þessi staða á sér nú greinilegar
orsakir, eins og gleggst má sjá af
heitum einstakra verka. Titlar eins
og Vangaveltur, Freisting, Efa-
semdir, Yfirvegun og Þráhyggja
vísa allir til þess að þær mannverur
sem bregður fyrir í flötunum eigi
í ákveðinni innri baráttu, sem sétur
þær í þá kyrrstöðu, sem er þrátt
fyrir alla ólgu litanna meginatriðið
í hverri mynd. Þessi bið fær þannig
í sumum tilvikum á sig yfirbragð
íhugunar eða hiks, þar sem taka
þarf mikilvægar ákvarðamir -
hvort skal látið freistast og bitið í
safaríkt, rautt eplið, eða reynist
ávöxturinn súraldin. Yfirfærð
merking þessara tákna vísar auð-
vitað til veigameiri ákvarðana sem
varða líf okkar hveiju sinni, og hik-
ið því skiljanlegt. í öðrum tilvikum
virðist leiðinn þó helst ríkjandi, líkt
og á sér stað þar sem setið er yfir
ijúkandi kaffibolla, en aðeins litið
tómum svip út í íjarskann.
Meðal þessara málverka bregður
fyrir endurtekningum, sem virðast
litlu bæta við það formspil, sem
kemur fyrir í hverri mynd fyrir sig,
og má benda á verk nr. 5, 10 og 17
í því sambandi; slíkt ætti að vera
óþarfi. En hér má einnig finna vissa
kímni sem vísar til þess að þetta
sé allt saman léttur leikur, þrátt
fyrir allt. Drambið og sjálfumgleðin
lýsir af dömunni í mynd nr. 9 -
yfír þetta hafin - en sumir falla
einfaldlega fyrir freistingunni - og
þá auðvitað karlmaðurinn fyrstur
allra, eins og sjá má í nr. 24.
Það er létt yfir þessum stílfærða
myndheimi þegar á heildina er lit-
ið, þar sem freistingin er ætíð til
staðar, þó það sé einungis í formi
ávaxtar eða kaffibolla. Þannig er
lífið í kringum okkur oft, markað
einföldum valkostum, sem einatt
bera þó með sér dýpri merkingu
eftir því hvaða kostur er tekinn
hveiju sinni.
Eiríkur Þorláksson
ÍYA Sigrún
Bjömsdóttir:
Eldur hugans.
Smásögiir
MYNPOST
Listhús 39
GRAFÍK
Sýning ívu Sigrúnar Bjömsdóttur.
Opið kl. 10-18 mánud.-föstud. og
kl. 14-18 laugard. og sunnud. til 26.
maí; aðgangur ókeypis.
HVER sá miðill sem notaður er
til að skapa myndlist hefur ákveðna
sérstöðu sem markast fyrst og
fremst af tæknilegum atriðum.
Listafólkið velur sér þessa miðla til
frekari vinnslu í eilífri leit sinni að
þeirri listrænu tjáningu, sem það
telur henta sinni eigin myndsýn,
og með hvaða hætti henni verður
best komið til skila.
Grafíkin er meðal elstu miðla
myndlistarinnar, og um leið og úr-
vinnslan er oftar en ekki flókin og
likamíega erfið, býður hún upp á
mikla fjölbreytni í gerð þeirra end-
anlegu ímynda, sem skapaðar eru.
Hér koma ekki síst til þeir mögu-
leikar sem eru á að vinna með ólíka
liti og samsetningar forma, allt eft-
ir því sem hugurinn býður hveiju
sinni. Stundum er hægt að endur-
taka ferlið til að skapa ákveðinn
fjölda mynda, en í öðrum tilvikum
verður aðeins til ein stök prentun
með hveijum hætti fyrir sig, og á
sýningunni hér hefur listakonan
valið síðari kostinn.
íva Sigrún Björnsdóttir hefur
heillast af möguleikum grafíklistar-
innar, en hún útskrifaðist úr grafík-
deild Myndlista- og handíðaskóla
íslands fyrir tveimur árum. Frá
þeim tíma hefur hún átt verk á
nokkrum samsýningum, en hér er
á ferðinni fyrsta einkasýning henn-
ar. Sýningunni hefur hún gefið yfir-
skriftina „Öfl náttúrunnar", en um
er að ræða tuttugu lítil einþrykk,
þar sem ákveðnir þættir eru teknir
fyrir og þróaðir fram í litum og
formum. Um viðfangsefni sín segir
listakonan í sýningarskrá:
„Myndirnar mínar eru eins og
smásögur um hin ólíku öfl sem
finnast í náttúrunni. Það er hægt
að skoða þær allar sem eina heild
eða hveija um sig eins og einstaka
sögu. Ég spila með ljósið sem gegn-
ir mikilvægu hlutverki í náttúrunni
og sýni hvað öfl hennar geta mynd-
að í landslaginu."
Þessar smáu myndir skiptast með
skýrum hætti í fjóra meginflokka,
þar sem tekin eru fyrir ákveðin
form eða unnið út frá sama línuspil-
inu með einföldum hætti. Hring-
form sólar er ríkjandi í einum flokk-
anna, fjallskeilan í öðrum, og sveig-
línur hafs og skýja eru einnig áber-
andi. Smæð flatanna býður hins
vegar ekki upp á mikla úrvinnslu
og þrengir í flestum tilvikum um
of að myndefninu, þannig að ríku-
legt litaspilið verður það sem helst
greinir verkin að í heildinni, sem..
er nokkuð þröngt um í þessu litla
rými.
Hver mynd fyrir sig á sér þó sjálf-
stæða tilveru, er eins konar smá-
saga, eins og listakonan nefnir.
Vegna þessa er líklegt að verkin
hefðu notið sín betur hefðu þau
verið færri, síður trufluð af því sem
er tíl beggja handa.
Íva Sigrún er með þessari sýn-
ingu að hefja feril sinn á listasvið-
inu, og skal henni óskað heilla á
þeirri Iöngu og erfiðu leið sem er
framundan.
Eiríkur Þorláksson
Samtíningur
KEES Verschuren: Mannréttindayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna.
MYNPUST
Nýlistasafnið
INNSETNINGAR,
LJÓSMYNDAVERK,
TEIKNINGAR O.FL.
SAMSÝNING
Opið kl. 14-18 alla daga nema mánu-
daga til 18. maí. Aðgangur ókeypis.
SAMSÝNINGAR eru ákveðið
form sem mikið er notað við fram-
setningu á myndlist, og markast
oftar en ekki af einhveijum sameig-
inlegum þræði sem tengir listafólkið
sem sýnir, viðfangsefni þess eða þá
miðla sem það kýs að nota við list-
sköpun sína. Þegar vel tekst til geta
slíkar sýningar verið afar upplýs-
andi fyrir þá sem þær sjá og varpað
nýju ljósi á þau viðfangsefni sem
þar eru tekin fyrir. Þegar illa tekst
til reynast samsýningar í raun sund-
urlaus samtíningur, þar sem einstök
verk líða fyrir skort á samhengi við
þá heild, sem þeim er ætlað að
mynda.
Sýningin sem nú fyllir sali Ný-
listasafnsins reynist samtíningur af
þessu tagi, þrátt fyrir að þar megi
finna áhugaverð verk innan um.
Hér hafa verið leiddir saman í boði
safnsins fjórir listamenn frá Hol-
landi, tveir frá Austurríki, og einn
frá bæði Þýskalandi og íslandi, og
verk þeirra skilgreind sem innsetn-
ingar, ljósmyndaverk, tölvuverk,
teikningar, skúlptúrar o.fl., en flést
þeirra munu unnin sérstaklega fyrir
sýninguna.
Það reynist hins vegar erfitt að
finna þann þráð sem gæti tengt
þessi verk saman í eina heild. Sýn-
ingin er ekki kynnt með sameigin-
legri skrá af neinu tagi, heldur ligg-
ur aðeins frammi listi yfir sýnend-
ur; aðrar upplýsingar um framlag
hvers og eins eru tilviljanakenndar
- jafnvel merkingar eru fáfengileg-
ar og án nokkurs samræmis, þar
sem þær eru ýmist á íslensku, ensku
eða þýsku. Slíkt kæruleysi er ekki
samboðið sýningu á vegum safns-
ins, og skilur gesti eftir nánast veg-
lausa.
Þegar litið er til þess sem hver
og einn listamaður hefur fram að
færa kemur í ljós að hér er á ferð-
inni hugsandi og í sumum tilvikum
frumlegt listafólk, þó samhengið sé
ekki alltaf skýrt. Þannig má segja
að þau Ellen Jess (Þýskalandi),
Theo Kuypers og Arie Berkulin
(Hollandi) vísi öll með ákveðnum
hætti til upplifunar sinnar af náttúr-
unni með vatnslitamyndum sínum
og teikningum; áhorfandinn getur
nánast fundið á sjálfum sér þreytu
fjallgöngumannsins í teikningum
þess síðastnefnda, þó þær virki í
fyrstu sem hrafnaspark örmagna
einstaklings. Willem Jakobs (Hol-
landi) leitar einnig til náttúrunnar
og setur eyðilegar ímyndir hennar
fram með nýstárlegum hætti með
því að þrengja þeim nánast að hinum
almenna borgara.
Það eru greinilega fleiri að vinna
að nýjum táknkerfum fyrir hinn
hugsandi heim en sjónlistafræðing-
urinn Bjami H. Þórarinsson, eins
og sjá má hér á framlagi Kees
Verschuren (Hollandi). Þar má lesa
Mannréttindayfirlýsingu Samein-
uðu þjóðanna á sérhönnuðu mynd-
máli, sem er byggt á tákngildum
Morse-kerfísins. Þessi mannlegu
tákn eru ekki flókin, og falla vel
að þessum mikilvæga texta.
íslenski þátttakandinn (og um-
sjónarmaður sýningarinnar) er G.R.
Lúðvíksson,-og leggur til þrjú verk,
tvö sem bera heitið „Borð“ og hið
þriðja sem hann nefnir „Island -
sækjum það heim“ og fjallar um
dekkri hliðar tilverunnar, sem
sjaldnast er hampað. Hér er í raun
ekki verið að birta neitt sem ekki
hefur verið bent á margoft áður;
framlag hans og ferill er einnig
kynntur að nokkru í texta, sem
hefði nauðsynlega þurft að komast
í hendurnar á íslenskumanni áður
en hann var lagður fram - en er
hins vegar í fullu samræmi við það
metnaðarleysi sem einkennir alla
framkvæmdina.
Yfirskrift þessarar sýningar er
enska orðið „Perception“, sem m.a.
má þýða sem innsýn eða skilning.
Hvaða innsýn eða skilningur á að
koma fram hér er með öllu óljóst,
þrátt fyrir að einstök verk gefi fullt
tilefni til frekari bollalegginga - til
þess er heildin of sundurlaus, upp-
lýsingastreymið of kæruleysislegt,
samhengið of tilviljanakennt.
Vonandi verða þessi mistök safn-
inu tilefni til að vanda slíkar sam-
sýningar betur í framtíðinni.
Eiríkur Þorláksson