Morgunblaðið - 07.06.1997, Page 15

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 7. JÚNÍ 1997 15
FRETTIR
Deilt í borgarsjórn um
tilboð veitufyrirtækja
DEILT var um þátttöku veitufyrirtækja Reykja-
víkurborgar í kauptilboð í Aburðarverksmiðju rík-
isins á fundi borgarstjórnar í fyrrakvöld. Alfreð
Þorsteinsson, formaður Stjórnar veitustofnana,
sagði það skoðun Reykjavíkurlistans að með því
að taka þátt í tilboðinu hefðu borgaryfirvöld ver-
ið að vernda þau 100 störf, sem þar eru. Árni
Sigfússon oddviti Sjálfstæðisflokks, sagðist ekki
geta séð að hagsmunir Reykvíkinga hefðu verið
tryggðir með 21% hlut borgarinnar í fyrirtækinu.
Tvö kauptilboð bárust í verksmiðjuna og tóku
veitufyrirtæki borgarinnar þátt í öðru þeirra en
hitt var frá Gufunesi ehf. Tilboðunum hefur báð-
um verið hafnað.
Alfreð sagði að Reykjavíkurborg ætti þeirra
hagsmuna að gæta, sem sveitarfélag, að rekstur
Áburðarverksmiðjunnar héldi áfram. Verksmiðjan
væri stór vinnustaður með öflugum atvinnu-
rekstri, sem velti milljarði á síðasta ári og ekki
mætti gleyma þeim margfeldisáhrifum, sem starf-
semin hefði á aðra atvinnustarfsemi í borginni.
„Þarna starfa um 100 manns og launagreiðslur
voru 230 milljónir á síðasta ári,“ sagði hann.
„Okkar sjónarmið er að í því atvinnuleysisástandi
sem er í borginni sé það ekki síður hlutverk sveit-
arfélagsins og þá Reykjavíkurborgar að vernda
þau störf sem fyrir hendi eru en að skapa ný.
Við höfðum fengið fregnir af því að bandarískir
aðilar ætluðu hugsanlega að bjóða í verksmiðjuna
með það í huga að leggja hana niður í núverandi
mynd og koma fyrir annarri starfsemi, sem ekki
hefði kallað á jafnmörg störf. Þess vegna þótti
rétt að koma þarna inn og hafa áhrif á að starf-
semin gæti haldið áfram. Auk þess sem borgaryf-
irvöld vildu geta haft áhrif á þróun starfseminnar
í framtíðinni."
Alfreð benti jafnframt á að Reykjavíkurborg
hefði ásamt Vatnsveitu Reykjavíkur og Aflvaka
tekið þátt í að stofna undirbúningsfélag tii að
kanna hagkvæmni þess að reka vetnisperoxíð-
verksmiðju í tengslum við Áburðarverksmiðjuna.
Sagðist Alfreð jafnframt líta svo á að frum-
kvæði borgarinnar hafi vakið athygli á þýðingu
atvinnuþáttarins og valdið því að menn myndu
hugsa sitt ráð og kanna hvort tryggt yrði að
væntanlegir eigendur reyndu að halda starfsem-
inni gangandi áður en þeir afhentu verksmiðjuna.
Ekki meirihluti
Árni Sigfússon, oddviti sjálfstæðismanna sagði
að ítrekað hefði komið fram að Gufunes ehf., sem
átti hæsta tilboðið hafi ætlað að halda rekstrinum
áfram og þar með tryggja þau 100 störf sem eru
við verksmiðjuna. „Það er undarlegt að Reykjavík-
urlistinn gefi til kynna að hann hafi ætlað sér
eitthvað annað ef reksturinn væri óarðbær," sagði
Árni. „Ef svo hefði farið ætlaði Reykjavíkurborg
þá að greiða hann niður og reka Áburðarverk-
smiðjuna með halla eins og Bæjarútgerðina á sín-
um tíma?“
Árni sagði að sjálfstæðismenn gætu ekki séð
að hagsmunir Reykvíkinga væru betur tryggðir
með því að borgin eignaðist 21% í Áburðarverk-
smiðjunni. Þetta væri ekki meirihlutaeign og borg-
in gæti með öðrum hætti haft áhrif á starfsem-
ina. Benti hann á að ef framleiðsla á vetnisperox-
íði væri talin álitlegur kostur til hliðar við áburðar-
framleiðslu væri ekkert sem útilokaði áhuga nýrra
eigenda á þeirri framleiðslu. Menn væru í viðskipt-
um og fullyrðingar um að að Reykjavíkurborg
hafi þurft að koma inn í þetta verkefni í sam-
keppni við einkaaðilá til að slík hugmynd næði
fram að ganga stæðist ekki.
Sala borgarfyrirtækja
„Það er undarleg hugmyndafræði þegar með
hægri hendi er verið að selja fyrirtæki í eigu
borgarinnar undir því yfirskini að borgin eigi
ekki að vera í samkeppni við einkarekstur en
með þeirri vinstri er lagt til að leggja fram 130
milljónir í kaup á áburðarverksmiðju með kaupfé-
lögunum," sagði Árni.
Benti hann á að Reykjavíkurlistinn hefði fellt
tillögu Sjálfstæðisflokks um að flýta fram-
kvæmdum við breikkun Gullinbrúar með því að
lána ríkinu 150 milljónir til framkvæmdanna en
nú hefði Reykjavíkurlistinn verið_ tilbúinn að
leggja fram 130 milljónir í kaup á Áburðarverk-
smiðju. Þetta væri röng forgangsröðun, að hans
mati.
Forstjóri Kaupþings um útboð á hlutafé Aburðarverksmiðjunnar
Orkar tvímælis
að ganga ekki að
hærra tilboðinu
þennan stað og auka þjónustuna á
okkar svæði. Þróunin er nokkuð ljós
og það segir okkur að hér vill fólk
búa og starfa. Það nægir okkur,“
segir Helgi.
Veðursæll staður
Þegar bæjarstjórinn er spurður
um sérstöðu staðarins nefnir hann
fyrst veðrið. „Við búum á veðursæl-
um stað, hér gerir sjaldan vont
veður. Auðvelt er að rækta tijá-
gróður á Egilsstöðum og það er
raunar einkenni alls Fljótsdalshér-
aðs. Það er nokkur sérstaða, alla-
vega hér á Austurlandi, að við búum
ekki við sjávarsíðuna heldur inni í
miðju landbúnaðarhéraði og byggj-
um lífsafkomu okkar á þjónustu
eins og ég hef áður nefnt.“
Fólki hefur fækkað á fjörðunum
þótt þar hafi verið mikil vinna en
fjölgað á Egilsstöðum þó þar hafi
borið á atvinnuleysi síðustu árin.
„Við eigum erfitt með að skilja
þetta en ástæðurnar eru margvís-
legar. Menn leita þangað sem þjón-
ustan er best og þar hefur Mennta-
skólinn mikil áhrif. í heildina er
fækkun í fjórðungnum. Það hlýtur
að vera kappsmál sveitarstjórnanna
að stilla saman strengi sína til þess
að sporna við þessari öfugþróun.
Við höfum sameiginlegra hags-
muna að gæta.“
Eins og víðar á landsbyggðinni
er áberandi hvað margir flytja til
og frá staðnum. Á síðasta ári fluttu
liðlega 300 manns ýmist til Egils-
staða eða frá. í könnun sem
Menntaskólinn gerði á viðhorfum
þessa fólks kom í ljós að bæði þeir
sem fluttu í burtu og til Egilsstaða
sögðust ánægðir með að búa þar
og þá þjónustu sem veitt er í bæn-
um. Að sögn Helga skera atvinnu-
málin sig þó úr, fólk er minna ánægt
með þann þátt en aðra. Um 39%
þeirra sem fluttu í burtu fóru vegna
starfs síns og svipað hlutfall þeirra
sem komu. Einnig er áberandi að
fólk flutti í burtu vegna náms. „Fyr-
ir utan það sem við vissum, það er
að segjá erfiðleikana í atvinnumál-
unum, leiðir þessi könnun ekki fram
neina einstaka þætti umfram aðra
sem taka þarf á til að laga búsetu-
skilyrðin hér,“ segir bæjarstjórinn.
Tillaga um
sameiningu
Helgi telur að stækkun sveitarfé-
laganna myndi auðvelda sveitar-
stjórnum að taka á byggðavandan-
um. Þó sameining sé ekki lausn í
sjálfu sér skapi hún ákveðna mögu-
leika til framkvæmda. Ákveðið hef-
ur verið að leggja tillögu um sam-
einingu fjögurra sveitarfélaga, Eg-
ilsstaðabæjar, Vallahrepps, Eiða-
hrepps og Hjaltastaðahrepps, undir
atkvæði íbúanna í byrjun septem-
ber. Til greina kemur að fleiri sveit-
arfélög komi þar að. Þó er ljóst að
Fellabær sem er 350 manna kaup-
tún í næsta nágrenni verður ekki
með í sameiningunni. Ef íbúarnir
samþykkja sameiningu munu Egils-
staðir sameinast báðum þeim
hreppum sem þeir voru skornir frá
og fjórða hreppnum ti! viðbótar.
Helgi nefnir einnig aukna menntun-
armöguleika, til dæmis hugmyndir
um héraðsháskóla á Austurlandi,
sem myndu auka líkurnar á að
unga fólkið héldist lengur í fjórð-
ungnum og þyrfti minna að leita
annað.
Annars er útlitið heldur bjart á
Egilsstöðum. „Það hefur sjaldan
eða aldrei verið meiri eftirspurn
eftir húsnæði hér og töluverð við-
skipti með fasteignir. Þá eru menn
mikið að spyrjast fyrir um iðnaðar-
lóðir. Ég held að þessi uppbygging
haldi áfram.“ Bæjarfélagið er langt
komið með að byggja það land sem
það á, fyrir utan það svæði sem
tekið hefur verið frá fýrir útivist.
Það land sem áhugi er á að skipu-
leggja í framtíðinni er ýmist í eigu
einstaklinga, Kaupfélags Hér-
aðsbúa eða ríkisins. „En forsendur
geta breyst ef af sameiningu sveit-
arfélaganna verður. Þá verður að
skoða málin í stærra samhengi því
þéttbýlismyndun er einnig á Eiðum
og Hallormsstað en báðir staðirnar
myndu verða í nýja sveitarfélag-
inu,“ segir Helgi.
„MÉR finnst það orka tvímælis hjá
einkavæðingarnefnd og landbúnað-
arráðherra að ganga ekki að hærra
tilboðinu fyrst ekkert annað en fjár-
hagslegar forsendur var lagt til
grundvallar," sagði Bjarni Ár-
mannsson, forstjóri Kaupþings,
þegar hann var spurður álits á þeirri
ákvörðun stjórnvalda að hafna báð-
um tilboðunum í Áburðarverksmiðj-
una.
„Ef seljandinn hafði í huga ákveðið
GUFUNES ehf. sem átti 725 millj-
óna króna tilboð í Áburðarverksmiðj-
una í nýafstöðnu útboði lagði einnig
fram frávikstilboð sem hljóðaði upp
á 860 milljónir króna. Þetta frávikst-
ilboð miðaðist ekki við staðgreiðslu
eins og gert er að skilyrði í útboð-
slýsingu heldur að kaupverðið yrði
greitt upp á þremur árum.
Tilboðið gerði ráð fyrir að 180
milljónir yrðu greiddar við afhend-
ingu þann 20. júní, en eftirstöðvarn-
ar greiddar með fjórum jöfnum af-
borgunum fram til ársins 2000.
Fyrsta afborgunin átti samkvæmt
tilboðinu að vera á gjalddaga þann
20. ágúst nk. Þessar greiðslur áttu
að vera tryggðar með veði í fasta-
fjármunum og búnaði verksmiðjunn-
ar.
„Við lögðum fram þetta tilboð
vegna þeirrar óvissu sem er í rekstri
verksmiðjunnar og vísum í lög um
útboð nr. 65 frá 1993. í 12. grein
lágmarksverð eða framtíðarrekstur
þá hefði átt að skilgreina það nánar
í skilmálum útboðsins. Við einka-
væðingu Skýrr þurftu bjóðendur að
skila inn greinargerð með upplýs-
ingum um framtíðaráform. Það að
hafna báðum tilboðunum krefst
skýringa á því hvert verði næsta
skref. Niðurstaða málsins er
óásættanleg án frekari skýringa.
Mér finnst einnig það hálfhjákátlegt
að ætla að ganga til samninga við
þeirra segir að frávikstilboð séu
leyfileg nema þegar annað er sér-
staklega tekið fram. Við höfum enn-
þá ekki fengið neitt svar við frávikst-
ilboðinu,“ sagði Gunnar Þór Gísla-
son, framkvæmdastjóri Gufuness
ehf., í samtali við Morgunblaðið.
Hann bætti við að með því að nú-
virða þetta tilboð hljóðaði það upp
á rúmlega 800 milljónir króna og
það væri ólíklegt að hægt væri að
fá hærra verð fyrir fyrirtækið.
Forsendur hafa breyst frá
verðmati Handsals
Fram hefur komið að verðbréfa-
fyrirtækið Handsal hf. mat verk-
smiðjuna í októbermánuði á síðasta
ári á um 1 milljarð króna. Það mat
byggðist á því að verksmiðjan yrði
lögð niður og eignir hennar seldar.
Gunnar Þór bendir á að þegar verð-
matið fór fram í haust hafi ekki leg-
ið fyrir að innflutningur yrði á áburði
bjóðendur, væntanlega þann sem
átti hæsta tilboðið. Ég held að nú
vakni spurningar um trúverðug-
leika næstu útboða. “
Bjarni kvaðst ekki hafa séð neitt
á þessu ári. „Þessi innflutningur er
kominn fram og rýrir stöðu fyrirtæk-
isins á þessu ári um u.þ.b. 60 milljón-
ir. Það hlýtur að hafa áhrif á verð-
mat sem fram færi núna. Forsendur
hafa breyst frá því Handsal lagði
fram það verðmat sem Einkavæð-
ingarnefnd hefur stuðst við. Tilboð
okkar upp á 725 milljónir er mjög
hagstætt, eins og sést af tilboði
þeirra sem buðu á móti okkur. Ég
vil ítreka það sem ég hef sagt áður
að þessir aðilar sem buðu á móti
okkur voru ekki að gera það að
gamni sínu.“
Samkvæmt efnahagsreikningi
Áburðarverksmiðjunnar um síðustu
áramót voru veltufjármunir tæplega
1.085 milljónir króna, en þar af
námu birgðir áburðar og hráefna
676 milljónum, verðbréfaeign 277
milljónum og viðskiptakröfur 78
milljónum. Á móti þessu komu skuld-
ir að fjárhæð 236 milljónir. Gunnar
verðmat á Aburðarverksmiðjunni
og hann gæti því ekki sagt til um
það hvort tilboðin hefðu verið ná-
lægt raunverulegu verðmæti verk-
smiðjunnar.
Þór bendir á að mikil óvissa hljóti
að vera fólgin í því hversu mikil
verðmæti sé hægt að taka út úr
fyrirtækinu. „Þótt landbúnaðarráð-
herra tæki ákvörðun í dag um að
leggja verksmiðjuna niður, þá yrði
að framleiða áburð til næstu ára-
móta vegna samninga við raforku-
sala og starfsmenn. Fjármagn yrði
bundið í birgðum og viðskiptakröfum
a.m.k. fram á haustið 1998 og auk-
in óvissa skapaðist um söluverð
birgðanna. Það er því ekki rétt að
veltufjármunir jafngildi staðgreiðslu
fyrir verksmiðjuna núna.
Ef á hinn bóginn rekstri verk-
smiðjunnar yrði haldið áfram eins
og við höfðum áform um, þá þarf
ákveðna veltufjármuni til þess sem
ekki er hægt að taka út úr fyrirtæk-
inu. Það er misskilningur að halda
því fram að kaupandi geti tekið
mikla fjármuni út úr fyrirtækinu um
leið og hann tekur við því.“
Gufunes ehf. lagði fram tvö tilboð í Aburðarverksmiðjuna hf.
Frávikstilboð hljóðaði
upp á 860 milljónir króna