Morgunblaðið - 23.09.1997, Síða 24

SS ?eei H39M3T<Í38 .82 HUOAaUlQIJM
24 ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 1997
LISTIR
GIQMHMUOHOM
MORGUNBLAÐIÐ
Egilsstaðir - frá býli til bæjar
Bær í takt
við tímann
EGILSSTAÐABÓK - frá býli til
bæjar kom út í sumar í tilefni
af fimmtíu ára afmæli kaupstað-
arins. Ritstjóri bókarinnar og
aðalhöfundur var Björn Vigfús-
son sagnfræðingur.
„Efnið flokkast ekki undir
hefðbundna sagnfræði," segir
Björn Vigfússon, „heldur er því
hampað sem heimamenn eru
stoltastir af.“ Hann segir að
vissulega hefði mátt fara harð-
ari höndum um einstaka áhrifa-
menn og fyrirtæki en ritnefndin
var sammála um að blína fremur
á afrekin en mistökin.
Björn vann að bókinni með
kennslu í Menntaskólanum á
Egilsstöðum í þrjú ár en nokkr-
ir aðrir eiga efni í bókinni.
En hvað er sérstakt við Egils-
staði?
Ung' Nordisk
Musik 1997
UNGU tónskáldin á hátíðinni UNM
1997 ræða verk sín í Tónlistarskóla
Reykjavíkur í dag, þriðjudag kl.
11-13. Luca Francesconi heldur
fyrirlestur kl. 14-16.
Tónleikar verða í Listasafni ís-
lands kl. 20. Þar koma fram ýmsir
flytjendur og leika verk eftir Peter
Bruun, All ting er hans spejl; Mort-
en Danielsen, Situation; Edina
Hadziselimovic, Strygekvartet;
Jesper Nordin, Departing Water;
Timo Virtanen, Syntymát, og Jesp-
er Holmen, Crystal.
Tónleikar í Norræna húsinu
Miðvikudaginn 24. september
ræða tónskáldin verk sín í Tónlistar-
skóla Reykjavíkur kl. 11-13. Tón-
leikar verða í Norræna húsinu kl.
20. Þar flytja Various artists verk
eftir David Bratlie, Yet not erased;
Palle Dahlstedt, Gummi; Per Magn-
us Lindborg, Bombastic sonosofism;
Steingrím Rohloff, 3 sönglög, og
Johann Frost, Reflections and
Appearances.
------♦ ♦ ♦------
Nýjar bækur
• ÚT er komin ljóðabókin Jóhann
vill öllum íhúsinu ve/eftir Krist-
ján Þórð Hrafnsson.
í kynningu seg-
ir: „Það má kallast
óhefðbundið að
ungt ljóðskáld
yrki eingöngu
hefðbundið, og
þegar við bætist
að Kristján Þórður
Hrafnsson birtir í
þessari bók ein-
vörðungu ljóð
undir hinum
klassíska sonnettuhætti er bersýni-
legt að þar er á ferð nýjungamaður
í íslenskri ljóðlist. Rík tilfinning
fyrir reykvísku mannlífí einkennir
ljóð Kristjáns Þórðar, næmni og
glettni, en ekki telst þó síst til tíð-
inda á þessum hörðu tímum sjálfur
tónn ljóðanna: frá þeim stafar
mannúð og hlýju."
Höfundurinn, Kristján Þórður
Hrafnsson, er fæddur árið 1968.
Hann hefur áður sent frá sér tvær
ljóðabækur, í öðrum skilningi (1989)
og Húsin og götumar (1993).
Útgefandi er Mál og menning.
Bókin er 39 bls., unnin íprentsmiðj-
unni Grafík hf. Kápuna gerði Ingi-
björgEyþórsdóttir. Verð: 1.680 kr.
„Atvinnulífið og félagslífið er
allt öðruvísi en á fjörðunum þar
sem verðmætin eru falin í fiskin-
um,“ segir Björn, „á Egilsstöð-
um eru verðmætin í opinberri
og annarri þjónustu. Hann segir
að tekjurnar séu minni en á
fjörðunum en hins vegar búi
íbúarnir við jafnari tekjur og
meira öryggi enda er meira en
helmingur þeirra á launum hjá
ríki og sveitarfélagi.
„Ríkið stofnar Egilsstaði og
opnar hér sjúkrahús, rafmagn-
sveitu, menntaskóla, póst- og
símaþjónustu o.fl.,“ segir Björn.
Hann segir að frumbyggjar
Egilsstaða hafi þurft að leggja
hart að sér og að fyrstu fimm
árin hafi 90% þeirra verið Hér-
aðsbúar úr sveitinni. „Þetta
voru til dæmis yngri börn
bænda. Þau höfðu ekki að bú-
skap að hverfa en þurftu ekki
að yfirgefa Héraðið með búsetu
í þorpinu."
En getur liáskólamenntað
fólk fengist hér við störf við
hæfi?
„Já, hér eru um fimmtíu stöð-
ur fyrir háskólamenntað fólk og
milli 600-700 ársverk, enda er
bærinn dæmigerður þjónustu-
staður og líkist Reykjavík að því
leytinu til.“
Hann segir að bærinn hafi
vaxið hraðar en margir aðrir
EGILSSTAÐIR, líklega árið 1936.
staðir og nú eru yfir 1.600 íbúar
á Egilsstöðum.
En hver er framtíð Egils-
staða?
„Ef ég ætti að nefna eitt mál
sem ég held að miklu skipti fyr-
ir Egilsstaði, er það hvernig til
tekst með skólann eða alveg frá
leikskóla til háskóla. Ég hef þá
trú að skólarnir verði hið stóra
mál næstu aldar. Ef Egilsstaðir
ætla að endurspegla tímann hér
eftir sem hingað til, dugar ekki
að dingla bara með í skólamál-
um helur þarf að taka frum-
KVIKMYNPIR
Iláskólabíó
MORÐSAGA
Leiksljóri og handritshöfundur:
Reynir Oddsson. Aðstoðarleikstjóri:
Hörður Torfason. Aðalleikendur:
Steindór Hjörleifsson, Guðrún Ás-
mundsdóttir, Þóra Sigurþórsdóttir,
Elva Gísladóttir, Róbert Arnfínns-
son, Sigrún Björnsdóttir, Guðrún
Stephensen, Pétur Einarsson.
Endursýning. Islensk. 1977.
„I DAG eru liðin tuttugu ár,“
sungu The Beatles á einni frægustu
plötu poppsögunnar. Undir það tók
kvikmyndagerðarmaðurinn Reynir
Oddsson og dustaði rykið af mynd
sinni Morðsögu sem er athyglis-
verðari fyrir stöðu sína í kvik-
myndasögu landsmanna en efnistök
og innihald. Menn eru ekki á eitt
sáttir um hvort hún eigi að teljast
fyrsta mynd „vorsins“ góða í þess-
ari listgrein eða síðasta óháða
myndin sem gerð var. Flestir flokka
hana óháða enda markaðist vorið
af þátttöku nýstofnaðs Kvikmynda-
sjóðs, sem hefur stutt gerð flestra
innlendra mynda síðan. í raun
skiptir þetta engu máli og menn
geta skipað Morðsögu hvorum meg-
in vorkomunnar sem hugurinn býð-
ur. Það stendur uppúr að þrátt fyr-
ir að margt megi að myndinni finna
þá verður hún jafnan til marks um
það áræði sem kvikmyndagerðar-
menn okkar hafa löngum verið
þekktir fyrir. Fyrir utan það að
vera skýrt mótað barn síns tíma,
þess litríka ofanverða hippatíma
þegar sakleysið var á hröðu undan-
haldi en þó mun sýnilegra en í dag.
Bærinn að breytast í borg.
Það eru þessir svipir fortíðarinn-
ar sem gera Morðsögu að áhuga-
verðri sýningu með sínum útsniðnu
buxum, þykku sólum (sem reyndar
eru afturgengnir) og ekki síst kunn-
uglegu andlitum úr skrautlegri
mannlífsflóru þessara dæmalausu
tíma.
Efnið er einfalt. Steindór Hjör-
leifsson leikur nýríkan heildsala
sem hefur fyllt villuna sína af smá-
borgaralegu, ósamstæðu og smekk-
kvæði,“ segir hann.
Egilsstaðabók - frá býli til
bæjar er 496 blaðsíður. Hún
skiptist í 20 kafla og fylgir
mannanafnaskrá. Bókin er
prýdd mörgum myndum, bæði
úr fortíð og nútíð. Meðal efnis
má nefna bifreiðina í sögu Egils
staða, garðbæinn Egilsstaði,
flugið, samkomuhald, landslag,
menntamál, kirkju, félög og
klúbba.
Sögunefnd Egilsstaða hafði
umsjón með bókinni í umboði
bæjarsljórnar.
lausu glingri sem í yfirborðslegum
hofmóðshætti er snjall rammi utan-
um enn mislukkaðra heimilislíf. Þar
koma við sögu eiginkona hans
(Guðrún Ásmundsdóttir), afskipt,
ófullnægð og óhamingjusöm innan-
um lýjateppin, rókokkórammana
og þeirra tíma hátæknilegu blást-
ursofna og uppþvottavélar. Þá er
ótalin dóttirin (Þóra Sigurþórsdótt-
ir), ung og fríð og vekur fíðring og
óeðli í karli föður sínum. Yfir heimil-
islífinu ríkir húsbóndinn og stjórnar
því með harðri hendi, einkum í
krafti auðs síns og áhrifa. Mælirinn
fyllist eina sukksama partínótt og
þær mæðgur leysa fíölskylduvanda-
málið með búrhnífnum.
Ekki frumleg saga en þótti nokk-
uð djörf á áttunda áratugnum.
Steindór Hjörleifsson leikur þennan
samnefnara lasta og illmennsku af
þeirri vandvirkni sem honum var
svo lagin og Guðrún Ásmundsdóttir
fer prýðilega með brotalömina í
handritinu, marklitla kvenpersónu
og ótrúverðuga. Fleiri góðkunnir
atvinnuleikarar koma við sögu og
gefa frásögninni dýpt, einkum
staffírugur Róbert Árnfmnsson.
Þóra Sigurþórsdóttir er greinilega
nýliði en sleppur fyrir horn, af öðr-
um áhugaleikurum er vert að geta
krassandi innkomu Sigrúnar
Bjömsdóttir sem glæðir afarlanga
veislusenu þokkafullri spennu.
Aðalgallar myndarinnar eru sem
fyrr tæknilegir brestir (sem einnig
voru böm síns tíma) sem stöfuðu
fyrst og fremst af peningaleysi
framleiðendanna og lítt þróaðri
upptökutækni. Sögufléttan sjálf
tekur óþarfa beygju undir lokin
(eldhúsrolan viðurkennir framhjá-
hald sem skaðar heildarsvipinn) og
mörg atriðanna em alltof langdreg-
in. Þó er ekki nema eitt þeirra virki-
lega hallærislegt (einræður ruglu-
kollsins). Að öllum líkindum yrði
Morðsaga mun betri ef hún væri
gerð í dag, með yfírlegu, meiri
tækni og sjóðsfé, en þá mundi
skorta það sem gefur henni líf;
þann hráa sjarma og hin glettilega
góðu svipleiftur frá rótlausum tíma
þegar þjóðin var að taka heljarstökk
inní gjörbreytt lífsmunstur.
Sæbjörn Valdimarsson
Morgunblaðið/Gunnar
FRÁ sýningu leikhópsins í Grunnskólanum í Bolungarvík.
Stoppleikhópur-
inn frumsýnir
í Bolungarvík
Bolungarvík. Morgunblaðið.
STOPPLEIKHÓPURINN fram-
sýndi leikritið Á-kafí, eftir Val-
geir Skagfjörð, í grunnskólanum
í Bolungarvík á dögunum.
Leikritið Á-kafi er fræðslu-
og forvamarverkefni sem styrkt
er af Krabbameinsfélaginu og
Tóbaksvarnanefnd og er ætlunin
að sýna leikritið í sem flestum
grunnskólum landsins. Leikritið
fíallar sérstaklega um reykingar
unglinga og þá áþján sem tób-
aksnautnin er. Leikritið er létt
og grípandi og ætlað að höfða
sérstaklega til unglinga á grunn-
skólastigi. Höfundur verksins er
jafnframt leikstjóri, en með hlut-
verk fara þau Eggert Kaaber og
Katrín Þorkelsdóttir, tæknimað-
ur er Guðmundur Pétursson.
Að loknum sýningunum á leik-
ritinu í grannskólunum fá kenn-
arar viðkomandi bekkja um-
ræðupunkta til að fylgja efninu
eftir í hverri bekkjardeild, þannig
er vonast til að umræða um skað-
semi reykinga haldi eitthvað
áfram eftir heimsókn leikhóps-
ins.
Leikritið var sýnt fyrir nem-
endur í 7. til 10. bekk Grann-
skóla Bolungarvíkur og einnig
kom hópur nemenda frá Súðavík.
Um kvöldið var síðan sýning fyr-
ir foreldra og eftir þá sýningu
voru almennar umræður um
verkið og boðskap þess. Þar kom
fram mikil ánægja með verkið
og flutning þess. Einnig komu
fram áhyggjur foreldra og for-
ráðamanna yfír þeirri staðreynd
að reykingar virðast vera að
færast í vöxt og aldur þeirra sem
byija að reykja fara lækkandi,
t.d. kom fram að nú ber á reyk-
ingum í 8. bekk Grannskóla Bol-
ungarvíkur í fyrsta sinn í mörg
ár.
Það var að tilstuðlan foreldra-
félags Grannskóla Bolungarvík-
ur að Stoppleikhópurinn ákvað
að framsýna leikritið hér á Vest-
fíörðum, og munu næstu sýning-
ar hópsins verða á ísafirði.
Stoppleikhópurinn er atvinnu-
leikhópur sem stofnaður var í
nóvember 1995 og er markmið
hans að flytja leiksýningar sem
tengjast hvers konar fræðslu- og
forvamarstarfi.
Leikritið Á-kafi eftir Valgeir
Skagfíörð er þriðja verkefni leik-
hópsins en áður hefur hópurinn
sýnt fíkniefnaleikritið Skiptistöð-
in og umferðarleikritið Stopp í
grunnskólum landsins.
SVIPIR
FORTÍÐAR
Kristján Þórður
Hrafnsson