Morgunblaðið - 28.11.1997, Blaðsíða 12

12 FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Erlingur Bjömsson
ÍSLENZK skip að veiðum í Smugunni undir eftirliti norsku strandgæzlunnar. Smuguveiðarnar hafa aukið út-
blástur gróðurhúsalofttegunda frá fiskiskipaflotanum, en samkomulag um kvóta handa Islendingum myndi
draga úr útblæstrinum á ný.
Sjávarútvegurinn og Kyoto-ráðstefnan
Draga mun sjálfkrafa úr
útblæstri á aflaeiningu
Miðað við málflutning
talsmanna sjávarút-
vegsins mun sjálfkrafa
draga úr útblæstri
gróðurhúsalofttegunda
frá fiskiskipum miðað
við aflamagn, án þess
að nýrra aðgerða sé
þörf. Olafur Þ. Steph-
ensen segir að lausn
af því tagi, sem ríkis-
stjórnin vill fá fyrir ís-
lenzkan sjávarútveg,
hafi lítt verið til um-
ræðu í viðræðum
aðildarríkja loftslags-
samnings SÞ.
í SAMNINGSUMBOÐI því, sem
ríkisstjómin hefur samþykkt fyrir
íslenzku sendinefndina á loftslags-
ráðstefnuna í Kyoto, er gerð krafa
um að íslenzkur sjávarútvegur fái
áfram að auka útblástur gróður-
húsalofttegunda vegna hugsanlegr-
ar sóknar í nýja stofna eða á ný
mið. Hins vegar treystir ríkis-
stjómin sér til að bjóða að Island
minnki útblástur fískiskipa á hverja
aflaeiningu.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins hefur líkan af þessu
tagi; takmörkun útblásturs á fram-
leiðslueiningu, lítt verið til umræðu
í þeim viðræðum ríkja loftslags-
samnings Sameinuðu þjóðanna,
sem fram hafa farið undanfarin tvö
ár. Aimennt er litið svo á að undan-
tekningar fyrir einstakar atvinnu-
greinar einstakra ríkja opni of
margar smugur í væntanlegri bók-
un við loftslagssamninginn. Það
blasir við að verði undanþágumar
margar verður Kyoto-bókunin
fremur bitlaust vopn í baráttunni
við gróðurhúsaáhrifín á heimsvísu.
Ný sóknarfæri ekki séð fyrir
Hins vegar ber á það að líta að
sérstaða íslenzks sjávarútvegs er
nokkur; það er líkast til einsdæmi í
iðnríkjunum að ein atvinnugrein
standi undir jafnstómm hluta út-
flutningstekna. Islenzk stjómvöld
telja til vinnandi að reyna að fá við-
urkenningu á þessari sérstöðu á
Kyoto-ráðstefnunni.
Þeir, sem segja að viðhalda verði
svigrúmi til að auka sókn físki-
skipaflotans, benda á að enn séu
ónýttar tegundir innan íslenzkrar
lögsögu eða nálægt henni, til dæmis
makríll, kolmunni og túnfiskur.
Þeir sömu benda á að erfítt sé að
sjá fyrir hvar ný sóknarfæri fiski-
skipaflotans muni bjóðast og því
varasamt að takast á hendur skuld-
bindingar, sem geti takmarkað
sóknina. Fyrir nokkmm ámm hafí
menn t.d. ekki séð fyrir veiðar í
Smugunni eða á Flæmingjagmnni
og ekki heldur að norsk-íslenzki
síldarstofninn gengi í endurnýjun
lífdaga.
Engra nýrra aðgerða þörf
En til hvaða aðgerða á að grípa
til að draga úr útblæstri gróður-
húsalofttegunda á hverja aflaein-
ingu? Ef marka má yfirlýsingar
sjálfra talsmanna sjávarútvegsins
þarf ekki að grípa til neinna nýrra
aðgerða. Landssamband íslenzkra
útvegsmanna hefur haldið því fram
að spá Hollustuvemdar um mikla
aukningu útblásturs frá fiskiskip-
um á næstu ámm sé byggð á röng-
um forsendum. Annars vegar sé
miðað við að aukningin verði áfram
svipuð og á árunum 1990-1995, en
þá vom menn að uppgötva Smug-
una, Flæmingjagmnn, Reykjanes-
hrygg og Síldarsmuguna. Sókn á
þessi mið var óheft og útgerðir
kepptust við að skapa sér veiði-
reynslu. Fyrir vikið jókst útblástur
frá fiskiskipaflotanum auðvitað
gríðarlega. Nú hefur hins vegar
verið settur kvóti á öllum þessum
úthafsveiðisvæðum nema í Smug-
unni og sóknin þar af leiðandi
minnkað verulega.
Hins vegar segja talsmenn út-
gerðarinnar að Hollustuvernd geri
ráð fyrir að haldið verði áfram að
skipta út ózoneyðandi efnum í kæli-
kerfum fiskiskipa með vetnisflúor-
kolefnum, sem valda gróðurhúsaá-
hrifum. Þetta muni hins vegar að
öllum líkindum breytast og notað
verði ammóníak eða náttúrulegir
kælimiðlar á borð við bútan í stað-
inn.
Utgerðarmenn benda jafnframt
á að núverandi fiskveiðistjórnunar-
kerfi hafi þegar skilað þeim árangri
að hægt sé að veiða fiskinn með
færri skipum og minni sókn og þar
af leiðandi með minni eldsneytis-
brennslu, en hún er stærsta upp-
spretta útblásturs gróðurhúsaloft-
tegunda frá fiskiskipum. Kvóta-
kerfið eigi eftir að leiða til þess að
veiðamar verði enn hagkvæmari og
umhverfisvænni í framtíðinni.
Samkvæmt þessu mun draga
sjálfkrafa úr útblæstri gróðurhúsa-
lofttegunda á næstu árum miðað
við núverandi sókn og ekki verður
erfitt að ná niður útblæstri á hvert
þorskígildistonn eða aðra þá afla-
viðmiðun, sem menn vilja nota.
Hægt að gera betur
Magnús Magnússon, vélaverk-
fræðingur og stjómarmaður í LIU,
sem talaði á ráðstefnu um gróður-
húsalofttegundir og atvinnulífið í
síðustu viku, benti síðan á nýjar
leiðir, sem útgerðin gæti farið til að
draga úr útblæstri gróðurhúsaá-
hrifa. Hann nefndi í fyrsta lagi
frekari breytingar á kælimiðlum.
Þá sagði hann að ná mætti árangri
með því að fmstilla vélar skipa bet-
ur en nú væri gert og með því að
endurnýta smurolíu. Skipstjórnar-
menn gætu gætt að hraða skipanna
á siglingu og þegar þau em að veið-
um, með það fyrir augum að nýta
eldsneytið sem bezt. Einnig væri til
í dæminu að fiskiskip nýttu sér
upplýsingatæknina í auknum mæli
tU að fá upplýsingar um hnattstöðu,
strauma og vinda, sem nýta mætti
til að draga úr eldsneytiseyðslu.
Ibúar mótmæla fyrirhuguðu fjarskiptamastri við Síðumúla
Byggingafulltrúa
falið að ræða
við báða aðila
ÍBÚAR við Fellsmúla 17 og 19 hafa sent inn mótmæli til byggingafull-
trúa vegna hugmynda um að reisa 25 metra hátt fjarskiptamastur á
lóðinni við Síðumúla 28.
BYGGINGANEFND Reykjavíkur-
borgar frestaði á fundi sínum í gær
afgreiðslu umsóknar Mótáss ehf.
sem sótt hefur um leyfi til að reisa
25 metra stálgrindarmastur við
Síðumúla 28. Var byggingafulltrúa
falið að fara yfir þau gögn sem lögð
hafa verið fram og ræða við báða
aðila, Islenska farsímafélagið og
íbúa í nágrenninu sem sent hafa inn
mótmæli til byggingafulltrúa og
krafist þess að hætt verði við fyrir-
hugaða framkvæmd. Næsti fundur
í bygginganefnd er 11. desember.
Fordæmisgildi fyrir
alla borgina
í erindi íbúanna við Fellsmúla 17
og 19 til byggingafulltrúa segir að
sú hugmynd að reisa 25 metra hátt
og fyrirferðarmikið fjarskiptamast-
ur á lóðinni við Síðumúla 28 sé fjar-
stæðukennd. Mastrið yrði aðeins í
um 20-30 metra fjarlægð frá
næstu íbúðarhúsum við Fellsmúla
og Háaleitisbraut og myndi valda
sjónmengun. Spurt er hvar í borg-
inni séu fordæmi fyrir mannvirki af
þessu tagi og hvers vegna það ætti
að rísa á útivistarsvæði inni í íbúð-
arhverfi.
Spurt er hvers vegna bygginga-
fulltrúi leiti einungis álits íbúa við
Fellsmúla 19 en ekki 17 og Háaleit-
isbraut 117 en ekki 119. Ennfremur
hvemig standi á að íbúum hafi ekki
fyrir löngu verið kynnt áform um
smíði mastursins eins og lög gera
ráð fyrir. Framkvæmdir sem þess-
ar komi ekki einungis fáeinum hús-
um við heldur snerti þær allt hverf-
ið og hafi fordæmisgildi fyrir alla
borgina.
Bent er á að mastrið myndi spilla
útsýni úr húsunum í nágrenninu og
hugsanlega draga úr verðmæti
þeirra. Ekki væri vitað um hver
áhrif af geislun kynnu að verða frá
mastrinu og spurt er hvort staðar-
valið sé í samræmi við nútímaleg
viðhorf til umhverfis- og heilsu-
verndar. Ætti ekki búnaður sem
þessi heima utan borgarinnar eins
og önnur mannvirki sömu tegund-
ar? Loks er spurt hver beri ábyrgð
á þeirri hættu sem myndi stafa af
mastrinu ef það hryndi í ofsaveðri
eða í jarðskjálftum, eða af búnaði
mastursins sem fyki og hvað um
hávaðamengun af mastrinu?
Arnþór Halldórsson, íram-
kvæmdastjóri Islenska farsímafé-
lagsins, sagðist ekki hafa fengið í
hendur mótmæli íbúanna og vildi
því ekki tjá sig um þau að svo
stöddu. „Við komum til með að gera
okkar besta og svara öllum athuga-
semdum á skilmerkilegan hátt,“
sagði hann. „Það er okkar stefna að
byggja kerfi okkar upp í sátt og
samlyndi við alla. Séu einhverjar
athugasemdir eða ótti um að þetta
sé heilsuspillandi er ekkert slíkt að
óttast samkvæmt þeim upplýsing-
um sem ég hef þegar um er að
ræða GSM sendistöðvar eins og við
ætlum að setja upp. Við erum
bundnir við þennan stað að því leyti
að þarna er okkar aðalsímstöð við
Síðumúla 28 og því fylgir verulegt
óhagræði ef okkur er ekki gert
kleift að hafa þar sendistöð.“
Fluga veld-
ur exemi í
útfluttum
hrossum
EXEM sem íslensk hross hafa feng-
ið af völdum flugu í Þýskalandi og
Svíþjóð hefur valdið nokkrum ótta
meðal hrossaútflytjenda um að það
kunni að fæla kaupendur í þessum
löndum frá. Hefur verið sett á lagg-
imar sérstakt rannsóknarverkefni
til að finna lausn á þessu vandamáli.
Að sögn Bergs Pálssonar, for-
manns Félags hrossabænda, hefur
ekki orðið vart við exem í hrossum
hér á landi og heldur ekki í íslensk-
um hrossum sem til dæmis hafa
verið flutt til Skotlands. Hins vegar
hafi þess orðið vart í um 30% ís-
lenskra hrossa í Svíþjóð og Þýska-
landi eftir að þau hafa verið komin
þangað, og einnig í þeim hrossum
sem fædd eru í þessum löndum þótt
í minna mæli sé.
„Þetta er vel þekkt í öðrum
hestakynjum og er ekkert sérís-
lenskt fyrirbrigði, en þetta lýsir sér
með útbrotum og skellum. Við telj-
um að þetta sé vandamál, og við er-
um hræddir um að það geti hugsan-
lega fælt kaupendur frá að hrossin
fá exem. Þetta dregur þau hins veg-
ar alls ekki til dauða og mér skilst
að þeir sem eru natnir geti komist
hjá þessu með því að hafa hrossin
inni yfir heitasta hluta dagsins, en
þá sleppa þau. Við erum núna farnir
af stað með rannsóknarverkefni til
þess að reyna að finna einhverja
lausn á þessu,“ sagði Bergur.