Morgunblaðið - 11.01.1998, Blaðsíða 18

18 B SUNNUDAGUR 11. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Leyndarmál
vindlanna
Morgunblaðið/Steingrímur
ÞAÐ er vandaverk að vefja góðan vindil.
VINDLAR hafa yfir sér
snobbað yfirbragð. Stór-
laxar í reykfylltum her-
bergjum, mafíuforingjar
eða kvikmyndastjörnur með risa-
vindla. Þannig er ímyndin. I raun
eru vindlar hins vegar ansi alþýð-
leg nautn í samanburði við margt
annað. Vilji menn bragða besta
koníak eða rauðvín sem fáanlegt
er, hvað þá snæða eftirsótta sæl-
keramatinn á borð við styrjuhrogn
eða trufflur getur kostnaðurinn
hæglega farið úr böndunum. Vilji
menn hins vegar bragða á bestu
vindlum sem framleiddir eru kosta
þeir eitthvað í kringum eitt til tvö
þúsund krónur stykkið. Kannski
ekki „ódýrt“ en á móti kemur að
þetta er nautn sem fæstir veita sér
nema þegar þeir vilja gera vel við
sig. Vindlar hafa líka orðið stöðugt
vinsælli og segja má að sannkallað
vindlaæði hafi rikt í Bandaríkjun-
um að undanfórnu.
Mín eigin kynni af góðum vindl-
um hófust íyrir tæpum áratug er
góðir spænskir vinir komu mér á
bragðið af kúbönskum vindlum að
lokinni góðri máltíð. Það var ekki
byrjað á neinu slori heldur farið
beint í Cohiba og Monteeristo.
Þvílík nautn. Ég reyki ekki og hef
í raun megnustu óbeit á sígarett-
um og öllum þeim óþverra sem
þeim fylgir. En bragðið og mýktin
í góðum vindli er eitthvað sem
fæstir nautnaseggir fást staðist.
Að minnsta kosti fell ég fyrir
freistingunni nokkrum sinnum á
ári og friða samviskuna með að
einn vindill að meðaltali á mánuði
eða svo ætti ekki að valda varan-
legu heilsutjóni, sérstaklega þar
sem flestir vindlareykingamenn
taka ekki reykinn ofan í sig.
Það verður hins vegar að gera
greinarmun á vindlum og vindlum.
Alvöru vindlar fást ekki úti í búð
eða sjoppu. Hinir fjöldaframleiddu
vindlingar sem flestir þekkja eiga
fátt sameiginlegt með hinni sönnu
vöru. Oftar en ekki eru þeir vafðir
í pappír, tóbakið er einhver
mylsna og í þá er stundum bætt
aukaefnum, t.d. til að tryggja jafn-
an bruna og koma í veg fyrir að
þeir þorni. Vandaða vindla er yfir-
leitt einungis hægt að fá keypta í
sérstökum búðum, fríhöfnum flug-
valla og á betri veitingastöðum. Þá
verður að geyma við rétt rakastig
og í þá er ekkert annað notað en
tóbaksblöð.
Vindill skiptist í þrjá hluta. Ann-
ars vegar vafninginn utan um
hann sem yfirleitt er úr hágæða-
blöðum er ræktuð hafa verið á
skuggsælum ekrum. í öðru lagi
eru bindilauf sem halda utan um
þriðja hlutann, innvolsið, sem í
bestu vindlunum er úr blaðbútum
er ná frá enda til enda til að
tryggja stöðugan bruna. Vafning-
urinn, bindilaufm og innvolsið
mynda saman bragð vindilsins.
Vafningurinn getur verið mislit-
ur, allt frá því að vera mjög ljós
(clíiro) yfir í mjög dökkan, nær
svartan lit (oscuró). Ágæt þumal-
puttaregla er að eftir því sem
vindillinn er dekkri er hann bragð-
meiri, sætari og olíuríkari. Áferð
vafningsins segir mikið um gæði
vindilsins. Hún á að vera jöfn, eng-
ar misfellur eða óeðlileg litbrigði.
Hin sígilda ímynd gæðavindla
er hinn risavaxni stórvindill.
Vindlar eru hins vegar til af öllum
stærðum og gerðum. í grófum
dráttum má segja að vindlar skipt-
ist í tvo flokka. Parejos eru vindlar
með sléttum hliðum en Figurados
vindlar, sem eru óreglulegir í lag-
inu. Parejos-vindlar skiptast síðan
í þrjá undirflokka. Coronas (sem
síðan má skipta niður eftir stærð í
t.d. Coronas, Double Coronas,
Presidentes, Robustos og Churc-
hill), Panatelas, sem eru lengri en
Coronas og mjórri og loks Lons-
dales, sverari en Pan-
atelas og yfirleitt lengri en
Coronas.
Figurados-vindlarnir skiptast
einnig í nokkra undirflokka, t.d.
hina þríhymingslöguðu Pyramid-
vindla og hina risavöxnu Diadem-
es.
Til eru ákveðnar reglur um ná-
kvæmlega hversu stórir vindlar í
Það er sitthvað,
vindlar og vindlar.
Steingnmur Sigur-
geirsson skyggnist
á bak við leyndar-
dóma vindlafram-
leiðslunnar.
einstökum flokkum og undirflokk-
um eiga að vera. Þær eru hins
vegar ekki einhlítar þar sem fjöl-
margir framleiðendur nota sína
eigin flokkun og líklega eru það
einungis stærstu nöfnin í Kúbu-
vindlum sem fylgja reglunum stíft
eftir enn þann dag i dag. Þær er
því einungis hægt að hafa til við-
miðunar.
Hafa ber hugfast að þegar talað
er um vindlastærðir er ekki ein-
ungis rætt um lengd vindlanna
(sem mæld er í tommum) heldur
einnig sverleika (gauge). Þvermál
vindlanna er mælt i einingunni
1/64 úr tommu. Sígild stærð
Coronas vindla er til dæmis skil-
greind sem 5,5 x 42. Það þýðir því
að vindillinn er 5,5 tommur á
lengd og 1/64x42 úr tommu að
þvermáli eða um tveir þriðju úr
tommu (0,656).
Stærð skiptir kannski ekki öllu
máli þegar vindlar eru annars veg-
ar, en hún skiptir miklu máli.
Stærri vindlar eru ekki endilega
„sterkari" heldur en smærri. í
raun eru stóru Kúbuvindlarnir
margir ótrúlega mildir og mjúkir.
Þeir eru hins vegar yfirleitt
„flóknari" þar sem hægt er að hafa
fjölbreyttari blaðblöndu í lengri og
sverari vindlum. Þeir veita því yf-
irleitt meiri nautn og allavega
lengri! Langir vindlar brenna
sömuleiðis við lægra hitastig held-
ur en stuttir og minni hætta er á
biturleika í bragði. Þá ber að hafa
hugfast að tóbaksfyrirtækin nota
oftar en ekki besta tóbakið sitt í
stærstu vindlana.
Vindlar eða öllu heldur tóbak er
einnig mismunandi eftir ríkjum og
er hægt að nota eftirfarandi þum-
alputtareglu í því sambandi:
Jamaicavindlar eru almennt taldir
þeir mildustu. Vindlar frá
Dóminíkanska lýðveldinu er mildir
eða miðlungs sterkir. Vindlar frá
Nicaragua og Honduras eru frem-
ur sterkir og þeir sterkustu koma
frá Kúbu.
Ætli menn að koma sér upp
vindlasafni er nauðsynlegt að fjár-
festa í rakastýrðum vindlakassa
(humidor). Þeir eiga helst að vera
klæddir sedrusviði að innan en að
utan einhverjum fallegum viði, eigi
hann að vera stofustáss. Inni í
kassanum verður að koma fyrir
litlu rakatæki (sem reglulega
verður að fylla á með sæfðu vatni)
og helst þarf að hafa rakamæli
innan í kassanum til að fylgjast
með því að rakastigið haldist
stöðugt. Kjörstig fyrir vindla er
70-73% raki. Fari rakinn undir það
stig byrja þeir að þorna, fari rak-
inn yfir það stig verða þeir of rakir
og svampkenndir og hætta er á að
myglusveppir taki sér bólfestu í
vindlunum og að lokum viðnum
sjálfum. Séu aðstæður réttar er
hins vegar hægt að geyma vindl-
ana nær endalaust. í bestu vindla-
söfnum heims, t.d. í Dunhill-búð-
inni í London, eru enn til vindlar
frá því fyrir byltingu (það er á
Kúbu), sem þykir eitthvað það
allra flottasta í bransanum. Slíkir
vindlar era hins vegar nær aldrei
falir nema á uppboðum.
Vindlaáhugamaðurinn verður
einnig að verða sér úti um nokkrar
aðrar græjur. Góðar klippur eru
nauðsyn og til í fjölmörgum útgáf-
um. Éinnig getur verið viturlegt
að fjárfesta í vindlahulstri til að
koma í veg fyrir að vindlarnir
verði fýrir hnjaski ef farið er með
þá milli húsa.
Endalaust er deilt um það
hvernig kveikja eigi í vindli.
Fyrsta skrefið er auðvitað að
klippa endann með einhverju því
tóli sem fyrir hendi er, helst sér-
stöku skurðtæki. Sjálfum finnst
mér þægilegast að nota litlar
handhægar klippur með tvöföldu
blaði. Sumir vilja væta vindlana
með munnvatni eða koníaki, sem
ég sé ekki alveg tilganginn í. Mest
er hins vegar deilt um það hvernig
og með hverju eigi að kveikja í
vindli. Sumir telja kveikjara al-
gjört tabú, aðrir segja
gaskveikjara í lagi. Litlar spýtur
úr sedrus-viði eru af sumum taldar
það besta. Eldspýtur eru tiltölu-
lega óumdeildar en þær þurfa
helst að vera langar og best er að
bíða uns slokknað hefur í brenni-
steininum og einungis viðurinn
logar. Persónulega finnst mér best
að halda loganum undir vindlinum
án þess þó að hann snerti hann
beint heldur meira teygi sig upp i
vindilinn, sem haldið er skáhallt
niður á við og snúið hægt. Þegar
náðst hefur glóðarhringur er
ágætt að vagga vindlinum milli
flngranna til að festa glóðina og
jafna hana út.
En hvaðan koma nú bestu vindl-
arnir. Það er óumdeilt að svarið er
Kúba. Hvergi annars staðar í
heiminum era jafngóðar aðstæður
til tóbaksræktar og þar. Hins veg-
ar er alls ekkert einhlítt að Kúbu-
vindlar séu góðir. Kúbanski vind-
laiðnaðurinn hefur ekki farið var-
hluta af þeim hremmingum sem
hrjáð hafa kúbanskt efnahagslíf á
síðastliðnum áratugum. Gæði hafa
dalað, kvartað hefur verið yfir
vefjuram og gæðaeftirliti með tó-
baki. Þá hefur verið mikið um eft-
irlíkingar og falsanir á vindlum,
ekki síst stærstu nöfnunum, t.d.
Castro-vindlinum sjálfum, Cohiba.
Þetta virðist hins vegar vera að
breytast. Ný kynslóð vefjara er að
ryðja sér rúms og undanfarin eitt
til tvö ár hefur verið mun betur
skrifað um Kúbuiðnaðinn en raun-
in var til skamms tíma. Kúba virð-
ist vera að vakna til lífsins á ný og
endurheimta stall sinn. Öragg
kaup í öllum stærðum eru t.d.
Cohiba, Montecristo, Hoyo de
Monterrey, Romeo y Julieta og H.
Uppmann.
Stærsti vandi Kúbu er að
Bandaríkjamarkaður er algjör-
lega lokaður vegna viðskipta-
banns. Erlendum ferðamönnum,
sem ferðast til Bandaríkjanna, er
meira að segja strangt til tekið
bannað að koma inn með Kúbu-
vindla til einkanota. Þetta hefur
hins vegar leitt til að framleiðend-
ur í öðram ríkjum í Karíbahafí og
Mið-Ameríku hafa þróað fram frá-
bæra vöru fyrir Bandaríkjamark-
að og margt af því mest spenn-
andi, sem hefur verið að gerast í
vindlaheiminum, kemur frá fram-
leiðendum utan Kúbu. Nefna má
nöfn eins og Macanuda, Partagas,
Punch og Davidoff, en síðast-
nefnda fyrirtækið flutti fram-
leiðslu sína frá Kúbu í byrjun
þessa áratugar.