Morgunblaðið - 25.01.1998, Blaðsíða 2

2 B SUNNUDAGUR 25. JANÚAR 1998
MORGUNB LAÐIÐ

\r
burð á nokkrum dögum eða láta lífíð,“
segir hann. „Ég held að þar sé komin
skýringin á því hvernig mér tekst að
tileinka mér mismunandi hreim og
talsmáta." Roth fékk sitt fyrsta hlut-
verk þegar hann var 16 ára ennþá og
lék þá engan annan en Drakúla greifa.
Hann ætlaði að læra höggmyndalist
en leiddist úr 1 leiklistina og vakti
fljótt athygli á sviði m.a. í Glasgow og
í breska sjónvarpinu.
Flutti vestur um haf
I NYJUSTU myndinni,
„Deceiver".
Breski leikarinn Tim Roth fer ekki
troðnar slóðir í hlutverkavali sínu og
kemur sífellt á óvart í myndum
óháðra bandarískra kvikmyndagerð-
armanna. Arnaldur Indriðason skoð-
aði feril þessa skemmtilega leikara
sem segist vera ódýr því hann hafí
gaman af að leika og er sjálfur að
gera bíómynd sem hann kallar
Stríðssvæði.
REGLA að fjarlægja líkamshluta; Roth í Úkranfu þar sem hann leik-
ur í nýrri mynd Tornatores.
VI miður er það næstum orðið að reglu
á leikferli mínum að fjarlægja
líkamshluta," er haft eftir
breska leikaranum Tim Roth,
sem kannski má segja að sé
þekktasta andlit óháðrar kvik-
myndagerðar í Bandaríkjunum ef
| Steve Buschemi er undanskilinn. Roth
er hér að tala um hlutverk eins og Vincents van
Goghs í mynd Roberts Altmans þar sem hann
auðvitað skar af sér eyrað. Og hlutverk sitt í
„Reservoir Dogs“ eftir Quentin Tarantino þar
sem hann horfði á þegar eyra var skorið af
manni. Einnig hlutverkið í Litlu Odessa þar sem
hann fyrirskipar að tunga skuh skorin úr einni
persónunni.
Eftirsóttur meðal óháðra
Þótt Roth sé að grínast í og með er nokkuð
til í þessu hjá honum. Persór.ur hans á hvíta
tjaldinu eiga lítið sameiginlegt með því fallega
fólki sem við sjáum í venjulegum Hollywood-
myndum. Roth hefur fyrst og fremst gaman af
að leika og vill hafa hlutverkin sem fjölbreyti-
legust og er alltaf tilbúinn að hlusta á leikstjór-
ana selja honum forvitnilegt hlutverk. Þannig
hefur hann orðið einn af eftirsóttustu leikurum
leikstjóranna sem starfa í óháða geiranum
vestra. Hann hefur leikið í 25 myndum eða svo
en aðeins tvær þeiira hafa verið gerðar af
stóru kvikmyndaverunum í Hollywood. Þegar
hann er spurður hvers vegna, svarai’ hann:
„Það er mjög einfalt í rauninni. Ég er ódýr.
Mér fínnst gaman að vinna. Og mér fínnst
gaman þegar einhver kemur mér á óvart með
hugmyndum sínum. Svo ég sit hamingjusam-
lega fastur í ódýru myndunum."
Roth er þessa dagana að
Ijúka við að leika í mynd
ítalska leikstjórans Giuseppe
Tomatores („Cinema Parad-
iso“) sem ber heitið „The
Legend of the Pianist on the
Ocean“ eða Þjóðsagan um pí-
anistann á hafinu. I myndinni
leikur hann mann sem bók-
staflega er fæddur til þess að
spila á píanó um borð í skipi.
Það er enn ein kostulegt per-
sónan á fjölbreytilegri hlut-
verkaskrá leikarans. Hann
hefur leikið breskan pönkara,
hollenskan listmálara, gangst-
er í Brooklyn, skoskt merki-
kerti, hirðmann úr Hamlet,
lögreglumann í Kalifomíu,
dópista á götum New York,
morðingja í miðríkjum Banda-
ríkjanna. Það er í rauninni fátt sem Tim Roth
hefur ekki tekið sér fyrir hendur á leiklistar-
brautinni.
Óútreiknanlegur
Roth hefur ekki hið dæmigerða útlit kvik-
myndastjörnunnar eins og þeim er útungað
vestur í Hollywood. Hann líkist miklu fremur
tukthúslimnum sem hann lék fyrir Woody Al-
len í myndinni „Everyone Says I Love You“.
Það er einmitt partur af aðdráttaraflinu sem
hann hefur. Hann er óútreiknanlegur. Hann er
ólíkur að því leyti löndum sínum eins og Daniel
Day-Lewis, sem alltaf er jafn fágaður í hverju
sem hann gerir, eða Gary Oldman, sem líkist æ
meira skrípamynd af sjálfum sér eftir því sem
EKKl alltaf árennilegur;
Roth í einu af hlutverkun-
um sem gert hafa hann að
eftirlæti óháðu leikstjór-
anna í Bandaríkjunum.
hann ræður sig í fleiri óþokka-
hlutverk. Allir þeir sem gera
bitastæðar myndir vestra og
fá að ráða yfir gerð þeirra, og
einnig leikstjórar í Evrópu,
vilja vinna og hafa unnið með
Roth. Woody Allen, Tar-
antino, Robert Altman, Peter
Greenaway, Tomatore og
margir fleiri sjá í honum leik-
ara við sitt hæfi. Og hann
stendur ávallt undir vænting-
unum.
Enginn þessara manna ger-
ir það sem kalla má dæmi-
gerðar Hollywoodmyndir og
það mætti halda að Roth forð-
aðist Hollywood en það er
öðru nær. Hann var útnefndur
til Óskarsverðlauna sem leik-
ari í aukahlutverki fyrir að
leika illingjann í „Rob Roy“ („Ég vildi fá út-
nefningu sem besta leikkona i aukahlutverki,“
sagði hann einu sinni) og hann hefur mikið dá-
læti á Hollywoodmyndum áttunda áratugarins.
„Myndir eins og Franska sambandið og
„Scarecrow" og „Dog Day Afternoon" voru
frábærar," segir hann. „En kvikmyndaverin
gera ekki lengur þannig myndir. Myndirnar
sem koma á óvart í dag eru gerðar af mönnum
sem ég vinn með.“
Roth verður 37 ára í vor. Hann er fæddur í
London árið 1961. Faðir hans var vinstrisinn-
aður blaðamaður og móðir hans listmálari.
Hann var sendur í skóla í verkamannahverfi í
Brixton í Suður-London og þurfti að bjarga sér
sjálfur. „Ég varð að tileinka mér cockneyfram-
Fyrsta stóra hlutverkið fékk hann í
myndinni „Made in Britain“ eftir Da-
vid Leland þar sem hann lék nauða-
sköllóttan pönkara og einnig lék hann
fyrir Mike Leigh (Leyndarmál og lyg-
ar) í myndinni „Meantime“. íslenskh’
kvikmyndahúsagestir hafa líklega
tekið fyrst eftir honum í mynd Steph-
en Frears, „The Hit“ eða Leigumorð-
ið, sem sýnd var í Regnboganum og
vakti verulega athygli á leikaranum
unga. Fleiri hlutverk fylgdu í kjölfarið
en nokkrar myndir ber hæst: Kokkur-
inn, þjófurinn, eiginkona hans og elskhugi
hennar eftir Peter Greenaway, Rósinkrans og
Gullinstjarni eru dauðir þar sem hann lék þann
síðamefnda á móti Gary Oldman undir stjóm
leikritaskáldsins Tom Stoppards, og loks van
Gogh í Vincent og Theo á móti Paul Rhys und-
ir leikstjórn Altmans. Sjálfum fannst honum
einna mest varið í að leika listmálarann. „Ég
hafði kynnst því svolítið hvað það er að vera
listamaður og ég las sendibréf Vincents en sá
sem hafði mest áhrif á hvemig ég túlkaði van
Gogh var faðir minn. Hann hafði miklar mætur
á Gogh og lést á meðan á tökum stóð.“
Eftir að Roth lék í myndinni „Jumpin’ at the
Boneyard“ fluttist hann til Bandaríkjanna og
hefur búið þar síðan. Tarantino sá í honum
leikara við sitt hæfi og við hæfí myndanna
tveggja sem gerðu leikstjórann heimsfrægan:
Roth lék hinn dauðadæmda herra Appel-
sínugulan í „Reservoir Dogs“ og smákrimma
sem rænir greiðasölustað í upphafi og í lokin á
„Pulp Fiction". Enn notaði Tarantino Roth til
þess að líma saman hina kaflaskiptu og mis-
heppnuðu „Four Rooms“. Eftir samstarfið við
Tarantino hrúguðust á Roth hlutverkin og
hann hefur haft nóg að starfa á undanförnum
árum. Hann er orðinn sérhæfður í að leika ut-
angarðsmenn af mjög lágum stigum eins og sjá
má í „Captives", Litlu Odessu, „Hoodlum" og
nú síðast svörtu kómedíunni „Gridlock’d", sem
sýnd var á Kvikmyndahátíð í Reykjavík. Þótt
segja megi að persónur hans komi úr svipuðu
umhverfi er hver þeirra um sig einstök. „Það
sem hann gerir er eitthvað svo gersamlega
sannleikanum samkvæmt," sagði leikkonan
Jessica Lange einu sinni um Roth.
Roth gerir mynd
Eitthvað hefur Roth lært í kvikmyndalistinni
á því að vinna með mörgum af helstu leikstjór-
um samtímans og nú er svo komið að hann
langar til þess að spreyta sig sjálfur á bak við
myndavélamar. Hann vinnur þessa dagana við
bíómynd sem hann kallar „The War Zone“ eða
Stríðssvæðið og fjallar um ungan dreng sem
kemst að því að ekki er allt sem skyldi í sam-
bandi fóður hans og systur. „Ég vona að ég hafi
lært eitthvað af þeim mistökum sem byrjendur
gera stundum,“ er haft eftir honum, „og þeim
mistökum sem ég hef gert á þeirra kostnað".
Roth er ennþá nokkuð undrandi á þeirri
frægð sem hann nýtur. Sérstaklega kom það
honum á óvart hversu þekktur hann var í Úkra-
ínu þar sem hann vann með Tornatore. „Allir
hér vita hver ég er. Þeir hafa séð mig í bíó-
myndum sem ég sjálfur hef ekki séð. Kvöld eitt
sat ég á veitingahúsi og horfði á sjálfan mig í
„Hoodlum". Það var greinilegt að um sjóræn-
ingjaeintak var að ræða því þegar kreditlistinn
birtist í lokin mátti sjá hausana á áhorfendun-
um sem stóðu upp í bíósalnum."