Morgunblaðið - 29.01.1998, Qupperneq 9

MORGUNBLABIÐ
FIMMTUDAGUR 29. JANÚAR 1998 D 9
VARA OG
ÞJÓNUSTA
STARFS-
MAÐUR
UMHVERFI
9
i
í
»
■
»
i
i
Á dögum standa fyrir-
I tæki á íslandi sem og
I ^ annars staðar í heimin-
^ um frammi fyrir aukn-
um kröfum frá löggjafa, starfs-
mönnum og viðskiptavinum um að
hægt sé að sýna fram á að vöru-
gæðin séu tryggð, að umhverfis-
málum sé sinnt og nú á síðustu
misserum í auknum mæli að heilsu-
og öryggismál starfsmanna fyiir-
tækjanna séu í góðu lagi. Til lands-
ins flæða reglugerðir frá Evrópu-
sambandinu og eiga sérfræðingar í
ráðuneytunum fullt í fangi með að
hafa yfírlit yfir allar þær kröfur og
leiðbeiningar sem settar eru fram í
þessum lagabálkum og reglum. Því
má ætla að það sé ennþá erfiðara
fyrir stjórnendur fyrirtækja að
hafa þetta yfirlit. Þeir þurfa sífellt
að taka tillit til nýrra hluta í sínum
daglegu störfum, það nægir ekki
lengur að þekkja muninn á debit
og kredit, hagræðingu sem skilar
aukinni framlegð og að skera niður
kostnað. Þau íyrirtæki sem ætla að
skara fram úr á sínu sviði þurfa
fyrr eða síðar að taka ákvörðun um
hvernig rétt sé að taka upp starfs-
aðferðir sem felast í gæðastjórnun,
umhverfisstjómun og heilsu- og
öryggisstjórnun.
Með þessum línum langar okkur
að benda á mögulegar aðferðir sem
gera stjórnendum kleift að nálgast
þessi mál á skipulagðan hátt og út-
skýra hvað felst í hugtakinu heilsu-
og öryggisstjórnun.
Með því er einfaldlega átt við að
heilsu- og öryggismál eru með-
höndluð skipulega af stjórnendum
fyrh-tækisins eins og hver önnur
rekstrarmál. Til eru lög og reglur
sem hafa það að markmiði að
draga úr líkum á slysum og
heilsutjóni sem hlotist getur af
vinnu ef leiðbeiningum í þeim er
fylgt. Það að koma á heilsu- og ör-
yggisstjórnunar- kerfi auðveldar
stjórnendum að hafa yfirlit yfir lög
og reglur, dregur enn frekar úr
áhættu fyrir starfsmenn og aðra
sem nálægt rekstrinum koma, eyk-
ur framleiðni með fækkun veik-
indadaga og bætir afkomu með
minni tilkostnaði vegna slysabóta.
Einnig eykur það tiltrú markaðar-
ins á fyi’irtækinu ef það tekur
ábyi’ga afstöðu í þessum mála-
flokki.
Áhættugreining
Til þess að hefjast handa við að
taka upp heilsu- og öryggisstjórn-
un eru einfaldast að byrja á því að
gera áhættugreiningu. Áhættu-
greining getur nefnilega staðið
sjálfstæð og gefur niðurstaða
hennar stjórnendum gott yfirlit yf-
ir þau atriði sem mest áhætta
tengist í rekstri fyrirtækisins,
bæði hvað hættu á slysum á fólki
áhrærir og eins skemmdum á
tækjum og búnaði. Áhættugrein-
ingu má reyndar skipta upp í
marga flokka og fer það allt eftir
ALHL0A TOLVUKERFI
HUGBUNAÐUR
FYRIRWINDOWS
Verölaunagetraun á vefsíöu
www.islandia.is/kerfisthoun
KERFISÞROUN HF.
Fákafeni 11 • Sími 568 8055
www.islandia.is/kerfisthroun
HOFFMEISTER
• LIVAL EFAGERHULT
VIÐSKIPTI
Eitt atriði enn má
nefna sem tengist ör-
yggismálum sem hægt
er að gera strax án
þess að setja upp eig-
inlegt heilsu- og ör-
yggisstjórnunarkerfi,
en það eru öryggis- og
varnaðarmerkingar
hjá iyrirtækjum. Það
er ekki öllum ljóst að
samkvæmt íslenskri
reglugerð þá eiga öll
fyrirtæki að vera búin
að setja upp slík merki
þegar í dag í samræmi
við kröfur Evrópusam-
bandsins.
Stjórnunarkerfí
Ef að menn vilja
ganga lengra í áttina
að innleiða heilsu- og
öryggisstjórnun er
rétt að benda á tengsl-
in sem eru á milli
þessa málaflokks og
gæða- og umhverfis-
mála (mynd 1). Gæða-
stjómun gengur út á
að tryggja að varan
sem er framleidd sé
alltaf eins innan þeirra
marka sem fyrirtækið
hefur sett sér. Gæða-
kerfi er hægt að fá
vottuð af þriðja aðila þannig að
tryggt sé að fyrirtækið sé að gera
það sem það segist vera að gera.
Forskriftir kerfanna eru til í al-
þjóðlegum stöðlum, ISO 9000-röð-
inni. A sama hátt er núna hægt að
koma á umhverfisstjómun sam-
kvæmt forskrift í alþjóðlegum
stöðlum, ISO 14000-röðinni. í dag
era fyrirtæki út um allan heim far-
in að styðjast við nýlegan breskan
staðal, BS 8800, sem lýsir heilsu-
og öryggisstjórnunarkerfi. Allt
bendir til að þessi staðall verði fyr-
irmynd að alþjóðlegum staðlL á
næstu áram.
Þegar við skoðum þessi kerfi án
þess að athuga það frekar þá virð-
ist augljóst að tvö íyrrnefndu atrið-
in, gæða og umhverfismál, snúa út
á við, það er að neytandanum , en
heilsu og öryggisstjórnunin inn á
við, þ.e. að starfsmönnunum. Þessi
kerfi virðast því í fljótu bragði ekk-
ert eiga sameiginlegt. Gæðakerfið
tryggir gæðin, umhverfiskerfið ver
ytra umhverfið og heilsu- og ör-
yggisstjómunin hlífir starfsmönn-
unum. Þegar nánar er skoðað þá
era ýmis þræðir sameiginlegir og
eru beinar tilvísanir á milli allra
staðlanna. Uppbygging kerfanna
byggir líka á sameiginlegum
granni. Sömu skjalastýringu má
nota í öllum þremur kerfunum.
Verklagsreglur má byggja eins
upp og getur ein og sama verklags-
reglan gilt í þeim öllum. Meðferð
úrbótaverkefna getur fylgt sömu
línum, einnig innri úttektir og á
þetta við um fleiri atriði. Blæbrigð-
Guðjón Jónsson
Haraldur Á.
Hjaltason
in á milli kerfa koma
einkum fram þegar
farið er að skoða kvað-
imar. Þeir sem byggja
upp umhverfisstjórn-
unarkerfi eða heilsu-
og öryggisstjórnunar-
kerfi samkvæmt stöðl-
unum þurfa að lág-
marki að uppfylla þær
kröfur sem gerðar era
í_ lögum og reglum.
Áherslan á opinberar
kröfur er minni þegar
um gæðakerfi er að
ræða, þá ráða kröfur
viðskiptavina meira.
Staðan hér á landi
Á undanfömum ár-
um hefur þeim fyrir-
tækjum fjölgað sem fá
vottun á gæðakerfi sín
og eru þau að nálgast
annan tuginn í dag.
Aðeins eitt fyrirtæki
hefur vottað umhverf-
isstjórnunarkerfi,
ÍSÁL. Þar var valið að
tengja saman gæða-
kerfi sem var búið að
taka upp hjá hluta af
íýrirtækinu og um-
hverfisstjómunarkerf-
ið sem gildir íyrir fyr-
irtækið í heild. Þetta
gekk mjög vel og er fýrirtækið með
vottað kerfi sameiginlega fyrir
gæða- og umhverfisstjórnun. Sami
aðili tekur út bæði kerfin og þarf
því ekki að leita til margra aðila
um þá þjónustu. Heilsu- og örygg-
isstjórnunarkerfi, í samræmi við
forskrift BS 8800, hefur ekki verið
tekið upp af neinum aðila hér enn
sem komið er.
Niðurlag
Eins og fjallað hefur verið um
hér að framan þá era margir hlutir
sameiginlegir í öllum þessum
þremur stjórnkerfum sem hér er
minnst á og beita má sömu aðferð-
um við uppbyggingu og stjórnun
þeirra. Mikilvægt er að fyrirtæki
geri sér grein fyrir hvaða aðferðir
henta viðkomandi rekstri best til
þess að taka upp markvissari
stjórnun þessara málaflokka.
Með því að skoða heildarmynd-
ina strax, má koma í veg fyrir end-
urtekningar og óþarfa vinnu síðar
meir þegar nýjum atriðum er bætt
inn. Einnig er auðvelt að tengja
þessa þrjá málaflokka saman og
útbúa heilsteypt kerfi sem sami
aðili inna fyrirtækisins getur haft
yfirumsjón með. Á þann hátt er
hægt að auðvelda stjórnendum yf-
irsýn og einfalda alla ákvarðana-
töku um málefni tengd gæðum,
umhverfi, heilsu og öryggi starfs-
manna.
Guðjón er sviðsstjóri umhveríísmála-
sviðs hjá VSÓ Ráðgjöf og Haraldur
sviðsstjóri gæðastjómunarsviðs hjá
VSÓ Ráðgjöf
Til viðskiptavina
Rafbúðar
Um síðustu áramót tók SMITH & NORLAND
við rekstri RAFBÚÐAR og flyst því öll starfsemi
RAFBÚÐAR að Nóatúni 4 nú (byrjun febrúar.
Við þetta tækifæri vil ég þakka viðskiptavinum
RAFBÚÐAR mjög góð samskipti í áranna rás
og bið þá að beina viðskiptum sínum til:
SMITH & NORLAND
Nóatúni 4
Sími 520 3000.
Óska ég SMITH & NORLAND velfarnaðar í
framtíðinni.
SRAFBÚÐ
Blldshöfða 16
Gunnar Guðmundsson
- kjarni málvinv!
Stjórnun heilsu- og öryggismálastarfsmanna
Mikilvægur
þáttur í
rekstri
fyrirtækja
Þau fyrirtæki sem ætla að skara fram úr á
sínu sviði, skrifa Guðjón Jónsson og
Haraldur Á. Hjaltason, þurfa fyrr eða
síðar að taka ákvörðun um hvernig rétt sé
að taka upp starfsaðferðir sem felast í
gæðastjórnun, umhverfísstjórnun og
heilsu- og öryggisstjórnun.

eðli starfseminnar hvaða greining-
araðferð er best að beita. I nýlegri
danskri reglugerð er meðal annars
talað um áhættugi’einingu ein-
stakra starfa. Markmiðið með
slíkri greiningu er að m.a. að lýsa
hættulegustu störfunum hjá fyrir-
tækinu og þeim aðferðum sem not-
aðar hafa verið til þess að tryggja
að öryggi þeirra sem þessi störf
vinna og hvernig draga má úr lík-
unum á að viðkomandi verði fyrir
heilsutjóni. Þessar reglur eru sett-
ar með tilvísun í tilskipanir Evr-
ópubandalagsins og má því gera
ráð fyrir að sambærilegar kröfur
verði gerðar hér á næstunni.
Einnig segir í reglunum ýmislegt
um þær skyldur atvinnurekanda
að upplýsa starfsmenn um þær
hættur sem tengjast viðkomandi
störfum.
GÆÐASTJORNUN
YTRA UMHVERFI
UMHVERFISSTJORNUN
INNRA UMHVERFÍ
HEILSU-OG
ÖRYGGISSTJÓRNUN
Sjónarhorn