Morgunblaðið - 06.03.1999, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 6. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Fjármálaráðherra um byggðavandann
Skattaafsláttur
ekki raunhæfur
GEIR H. Haarde fjármálaráðherra
er þeirrar skoðunar að hugmyndir
um skattaafslátt landsbyggðarfólks
séu ekki raunhæfar og komi ekki til
greina. „Ég tel að þessi leið myndi
fara gegn almennum jafnræðissjón-
armiðum í þjóðfélaginu og vafamál
hvort hún stæðist ákvæði stjómar-
skrárinnar að því leyti til,“ sagði
Geir.
Hann segir að þar fyrir utan
hljóti að vera vafasamur efnahags-
legur ávinningur af skattaafslætti
fyrir landsbyggðarfólk og geti þessi
leið raunar snúist upp í andhverfu
sína. „Ég tel að það eigi að beita
öðrum ráðum gagnvart byggða-
vandanum. Einnig er einsýnt að það
verða mikil eftirlitsvandkvæði í
svona kerfi og ýmislegt sem menn
vilja helst forðast, eins og að eltast
við upplýsingar um lögheimili
manna og búsetu. Ég tel að þessa
hugmynd eigi strax að slá af. Ég tel
hana ekki raunhæfa og það þjóni
engum tilgangi að hafa hana með í
umræðunni um byggðavandann."
Málsvarar skattaafsláttar fyrir
landsbyggðina hafa bent á að ýmsar
sérreglur af þessu tagi séu til,
þ.á m. sérstakur afsláttur fyrir sjó-
menn. Geir segir sjómannaafslátt-
inn annars eðlis en þar sé reyndar
einnig um að ræða undantekningu
sem hann kjósi fremur verði lögð af.
Hann vilji síður að búin verði til ný
afbrigði af þessu tagi.
Geir segir að ýmislegt sé hægt að
gera í byggðamálum og þessi mál
séu til skoðunar einmitt þessa dag-
ana. „Það er nýbúið að samþykkja
þingsályktun um aðgerðir í byggða-
málum sem að hluta til eru að kom-
ast í framkvæmd. Aðrar tillögur
sérstakrar nefndar, sem var sett á
laggirnar í tengslum við kjördæma-
breytinguna, eru einnig í vinnslu.
Ég held að á þessum vettvangi sé
verið að ræða raunhæfari leiðir,“
sagði Geir.
Yfírlýsing frá Verkfræðistofu Stefáns Ólafssonar
Viðskipti ríkisins við VSÓ
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfandi yfirlýsing frá VSÓ:
Að undanförnu hefur nafn VSÓ
komið við sögu í fjölmiðlum vegna
fyrirspurnar á Aþingi til fjármála-
ráðherra um viðskipti VSO við rík-
isstofnanir og ríkisfyrirtæki. Ríkið
á töluverð viðskipti við VSÓ enda
er ríkið afar stór kaupandi sér-
fræðiþjónustu og VSÓ er eitt
stærsta ráðgjafarfyrirtæki lands-
ins.
VSÓ hefur tekið saman yfirlit yfir
viðskipti fyrirtækisins við ríkið síð-
ustu 7 árin. í þeirri samantekt er
miðað við A-stofnanir ríkisins.
Sjá töflu
Eins og taflan sýnir hafa viðskipti
ríkisins við VSÓ verið að meðaltali
16,5% af veltu fyrirtækisins síðustu
7 árin. Þá hefur hlutdeild VSÓ í að-
keyptri sérfræðiþjónustu ríkisins
verið á bilinu 0,8%-2,l%. Við sam-
anburð á upplýsingum frá Félagi
ráðgjafarverkfræðinga kemur
einnig í ljós að viðskipti VSÓ við
ríkið og stofnanir tengdar ríkinu
eru verulega minni hlutfallslega en
meðaltal annarra fyrirtækja innan
FRV.
Verkfræðistofa Stefáns Ólafsson-
ar var stofnuð árið 1958 og starfaði
þá á sviði byggingarverkfræði. Arið
1972 var fyrirtækinu breytt í hluta-
félag og lagt út á nýjar brautir.
VSO Ráðgjöf ehf. starfar nú sem al-
hliða ráðgjafarfyrirtæki á fjölmörg-
um sviðum, verkfræðihönnun, fram-
kvæmdaráðgjöf, verkefnastjómun,
rekstrarráðgjöf og ráðgjöf á sviði
umhverfismála.
Vöxtur VSÓ hefur verið ör á síð-
ustu áram. Nú starfa hjá fyrirtæk-
inu um 80 manns og á síðasta ári
var unnið að 500 stórum og smáum
verkefnum. Ljóst er af þeim gögn-
um, sem hér hafa verið tilgreind, að
hlutur ríkisins í viðskiptum við VSÓ
er ekki afgerandi. Jafnframt má sjá
að vöxtur VSÓ á undanförnum ár-
um hefur byggst á verkefnum fyrir
aðra viðskiptavini en ríkið.
Bjarni H. Frímannsson
Stefán P. Eggertsson
Viðskipti ríkisins við VSÓ 1992-1998
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 Meðaltal
Viðskipti rikis, m.kr. 42,2 47,1 36,4 32,8 25,5 47,2 48,6 40,0
Velta VSÓ, m.kr. 134,3 134,3 113,4 154,2 187,1 261,7 387,5 461,2 242,8
Hlutfall rikis af veltu VSÓ 31,4% 41,5% 23,6% 17,5% 9,7% 12,2% 10,5% 16,5%
Aðkeypt sérfrþjón. ríkisins m.kr. 2.290 2.243 2.255 2.803 2.947 3.265 2.634
Hlutf. VSÓ af sérfrþjón. 1,84% 2,10% 1,61% 1,17% 0,87% 1,45% 1,52%
fslendingar móti stefnu um nýtingu og vernd vatnsfalla
Mikilvægt að forðast fram-
kvæmd umdeildra virkjana
*
1
Vatnsföll í Nor-
egi flokkuð
þrjá flokka
TVEIR norskir sérfræðingar miðl-
uðu þekkingu sinni um nýtingu og
vernd vatnsfalla á fundi Náttúru-
vemdarráðs í Ráðhúsinu í gær. Ola
A. Skauge, deildarstjóri hjá Nátt-
úruvemdarstofnun Noregs, mælir
með því að Islendingar móti sér
stefnu um nýtingu og vernd vatns-
falla og flokki og forgangsraði
vatnsföll í því tilliti.
Skauge segir að íslendingar séu
heppnir og staða þeirra sé góð mið-
að við stöðu Norðmanna þegar þeir
hófu slíka vinnu: „Farið var að huga
að verndun svæða og vatnsfalla upp
úr 1960 í Noregi. Þá urðu yfirvöld
vör við að gengið hefði verið á tölu-
verðan hluta vatnsfalla og ákveðið
var að vemda einhvem hluta þeirra.
Þegar svo farið var að huga að
vemdun og forgangsröðun vatns-
falla með tilliti til virkjana upp úr
1980, var þegar búið að virkja 50%
af öllu vatnsfalli í Noregi. Þið ís-
lendingar emð heppnir. Þið hafið
möguleika á að þróa kerfi nú þegar
þið hafið aðeins virkjað í kringum
15%,“ segir Skauge.
Vatnsföll flokkuð í þrjá flokka
Vinna við forgangsröðun hófst
upp úr 1980 og lauk árið 1993 í
Noregi. Vatnsföll em nú flokkuð í
Eldur í
bifreið
FÓLKSBIFREIÐ skemmdist
mikið í eldi á Klapparstíg í
gærmorgun. íbúi í götunni til-
kynnti um eldinn og kom
Slökkvilið Reykjavíkur á vett-
vang. Framendi bifreiðarinnar
var þá alelda og réð Slökkvilið-
ið niðurlögum eldsins á
skömmum tíma. Talið er að
kviknað hafi í út frá rafmagni.
Engan sakaði í brunanum.
þrjá flokka: friðuð, má hugsanlega
virkja en þarfnast nánari rann-
sókna, og vatnsföll sem sækja má
um að virkja en þurfa að gangast
undir mat á umhverfisáhrifum.
Hallvard Stensby, yfn-verkfræð-
ingur Vatns- og orkustofnunar
Noregs, útskýrði á fundinum í gær
grundvallaratriði áætlunar Norð-
manna um nýtingu vatnsfalls.
Sagði hann að við forgangsröðun
virkjunarkosta væri nauðsynlegt
að gera sér grein fyrir hagkvæmni
virkjunarinnar á móti áhrifum
hennar á náttúru og umhverfi.
Meginvinna við nýtingaráætlun
Norðmanna fór fram á árunum
1981 til 1985, og hefur verið unnið
eftir henni síðan þá.
Kerfið gagnrýnt
fyrir óskilvirkni
Stensby segir að við nýtingu
vatnsfalla þurfi að taka tillit til
tækninýjunga sem séu stöðugar á
sviði virkjana. Auk þess sé mikil-
vægt að forðast að framkvæma um-
deildar virkjanir og íslendingar geti
forðast slíkt með góðri skipulagn-
ingu eða frestun slíkra fram-
kvæmda. Á meðan sé hins vegar
hægt að ráðast í minna umdeijdar
virkjanir. „Góð áætlun krefst góðs
samstarfs af hálfu orku- og um-
hverfisyfirvalda. Við Skauge og
okkar stofnanir höfum átt mjög gott
samstarf í Noregi og ég myndi
segja að það væri fyrir öllu,“ sagði
Stensby.
Skauge segir að Islendingar eigi
möguleika á að læra af mistökum
Norðmanna og forðast að gera
sömu mistök og þeir sjálfir gerðu.
Stensby tekur undir með Skauge
og bendir á að orkufyrirtæki hafi
gagnrýnt ákveðna þætti kerfisins
sem nú er unnið eftir, til að mynda
leyfisveitingu, og hve langan tíma
það tekur. Skauge segir mjög mik-
ilvægt fyrir íslendinga að leggja
mikið í umrædda áætlun til þess að
kerfið verði sem skilvirkast. „Við
höfum verið að móta kerfið í 30-40
ár en þið hafið möguleika á að setja
fjármuni í það í dag og móta það á
5-10 árum. Ég held að þið hafið
betri möguleika en við til að fá sem
hagstæðasta lausn úr því sem kom-
ið er,“ segir Skauge.
MorgjinblaðiíVRAX
HALLVARD Stensby og Ola A. Skauge mæla með því að Islendingar
flokki og forgangsraði virkjunum eftir hagkvæmni og umhverfisáhrif-
um þeirra, og flokki auk þess öll vatnsföll með tilliti til virkjunar þeirra.
Samráðs-
nefnd eldri
borgara og
ríkisstjórnar
ÁKVEÐIÐ hefur verið að
koma á samráðsnefnd ríkis-
stjórnarinnar og eldri borg-
ara. Hugmyndin er að
stjórnvöld geti leitað sam-
ráðs við nefndina um hvað-
eina er varðar málefni eldri
borgara.
I nefndinni verða þrír full-
trúar Landssambands eldri
borgara og þrír ráðherrar,
þ.e. fjármálaráðherra, heil-
brigðisráðherra og félags-
málaráðherra. Frumkvæði að
skipan samráðsnefndarinnar
kom frá Landssambandi eldri
borgara, sem hefur hvatt
stjórnvöld til þess að hafa
samráð við eldri borgara þeg-
ar málefni þeirra eru til um-
fjöllunar hjá stjórnvöldum.
Ér hugmynd Landssam-
bandsins meðal annars að fá
að hafa áhrif á fjárlagafrum-
varpið þegar það er í smíðum
eða fá það til umsagnar.
Ráðherra um tillögur áhugashóps í sjávarútvegsmálum
„Þetta eru nú gamlar
krítartöfluhugmyndiru
„ÞETTA eru nú gamlar krítart-
öfluhugmyndir sem hafa oft sést
áður á krítartöflum kennara hér í
Reykjavík," segir Þorsteinn Páls-
son sjávarútvegsráðherra um til-
lögur um breytingar í sjávarút-
vegsmálum sem áhugahópur um
auðlindir í almannaþágu kynnti sl.
fimmtudag.
Fram kom í Morgunblaðinu í
gær að áhugahópurinn leggur m.a.
til að almenningi, ríki og sveitarfé-
lögum verði afhentar veiðiheimildir
sem þau geti síðan ráðstafað á
frjálsum markaði. Þorsteinn Páls-
son segir að afleiðingarnar af
breytingum sem hópurinn leggur
til yrðu mjög augljósar. „Fyrst og
fremst fælist í þessu gífurlegur til-
flutningur aflaheimilda frá lands-
byggðinni til þéttbýlisins hér á
Stór-Reykjavíkursvæðinu, ef þetta
gengur út á að færa aflaheimildir
til einstaklinga, en þeir eru flestir á
þessu svæði. í annan stað er talað
um að úthluta til sveitarfélaga. Það
liggur í augum uppi að samkvæmt
þessari hugmyndafræði yrði vænt-
anlega að úthluta því eftir íbúa-
fjölda þannig að langsamlega
stærsti hlutinn hlyti að fara til
stóru sveitarfélaganna hér við
Faxaflóann. í reynd væri þetta því
ákvörðun um að sparka með
hressilegri hætti í landsbyggðina
en nokkm sinni hefur verið gert í
sögu landsins," segir Þorsteinn.
Leiguliðaveiðar og árekstrar
útvegsmanna og sjómanna
„Það er líka ljóst að þetta hefði í
för með sér að allar veiðar yrðu
leiguliðaveiðar, eins og kallað hefur
verið, og ef við drögum lærdóm sem
við höfum fengið af reynslunni, þá
myndi það leiða til nýrra stór-
árekstra á milli útvegsmanna og
sjómanna. Það er nokkuð ljóst að
það myndi ú ný leiða til átaka vegna
þátttöku sjómanna í kvótakaupum,"
segir Þorsteinn.
Hann segir einnig trúlegt að
breytingar þær sem áhugahópurinn
boðar myndu veikja fiskvinnsluna.
„Tengslin á milli útgerðar og
vinnslu myndu væntanlega rofna.
Þetta sérstaka skipulag sem verið
hefur á íslenskum sjávarútvegi,
tengslin á milli veiða, vinnslu og
markaðar, hefur einmitt skapað
okkur sterkari stöðu í samkeppni
við ríkisstyrktan sjávarútveg í við-
skiptalöndunum. Þetta myndi að
meira eða minna leyti rofna og
veikja samkeppnisstöðu okkar og
væntanlega draga mjög úr vinnslu á
sjávarfangi hér heima og færa
vinnsluna til útlanda," sagði Þor-
steinn Pálsson að lokum.