Morgunblaðið - 20.06.1999, Blaðsíða 4

4 B SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
SVANLAUG Dögg Snorradóttir
Nýjar rætur
o g gamlar
Margir íslendingar fara utan til náms, oft
með hálfstálpuð börn sín. Eftir námslok
foreldranna er allur gangur á því hvort
uppvaxin börnin vilji fylgja þeim til Islands
á ný. „Eg á rætur á Islandi en ég hef skot-
ið nýjum rótum í Hollandi,“ sagði Svanlaug
Dögg Snorradóttir í samtali við Guðrimu
Guðlaugsdóttur sem hitti hana að máli á
heimili hennar í Rotterdam. Þar stundar
Svanlaug nám í framhaldsskóla, vinnur
í verslun og sækir skemmtanir með hol-
lenskum skólafélögum sínum.
mér á því að horfa vel á allt sem
fram fór en eigi að síður fór flest
fyrir ofan garð og neðan hjá mér
fyrsta tímabilið mitt í skólanum.
Það sem bjargaði mér var að ég
fékk stuttar útskýringar á því sem
fram fór í tímum á eftir á ensku, ég
gat bjargað mér í ensku sem betur
fór. Ég fór líka í aukatíma sem
þeim stendur til boða sem eru á
eftir. í tvo tíma eftir skólann, frá
þrjú til fímm, gerir fólk þá heima-
vinnuna sína í skólanum. Þá er því
hjálpað með heimavinnuna og farið
er yfir próf og þess háttar. Eg tók
þátt í þessu.
Hollenskir skólar strangir
Ég get ekki með neinni sanngirni
borið saman skólakerfið hér og
heima á íslandi. Ég veit bara að
það er miklu strangara hér. Þegar
bjallan hringir þótt fólk sé í miðri
setningu, þá skellir það saman
skoltum og tekur saman dótið sitt
og fer,“ segir Svanlaug. Skólakerfið
í Hollandi byggist á þýsku kerfi.
Böm byrja í leikskóla fjögurra ára
en námið hefst þegar þau eru sex
ára. Bamaskóla ljúka þau í lok ell-
efu ára bekks. Þá hafa bömin tekið
einskonar landspróf sem tekið er í
tveimur áföngum. Ef þau standa
sig vel á þessu prófi fara þau í und-
irbúningsdeild þar sem sannreynt
er hvort þau hafi verið rétt flokkuð
á undangengnum prófum. Þá eru
þau endanlega metin inn í fram-
haldsnám. Hafa þau getu til að fara
í háskólanám, eða eiga þau betur
heima á millistigi eða hentar þeim
best að fara í verknám. Svanlaug
var metin með námsgetu til há-
skólanáms en hún hafði hins vegar
ekki réttan undirbúning af því hún
kom úr allt öðra skólaumhverfi.
Með harðfylgi hefur henni þó tekist
að fylgja jafnöldrum sínum að
mestu.
Hollendingar eru að sögn Svan-
laugar mjög reglufast fólk. ,jU-
gengasta setningin sem maður
heyrir hér er: „Þetta er ekki sam-
kvæmt reglunum.“ Hér er allt gert
tímanlega og ekkert látið bíða. Hér
tíðkast ekki að segja: „Ég ætla að
líta inn hjá þér í kvöld“, öll sam-
skipti era skipulögð. Skólakerfið er
líka mjög reglufast og ýtir undir að
börn og unglingar taki fljótt
ákvörðun um hvað þau ætli að
leggja fyrir sig í lífinu," segir Svan-
laug. Hún hefur lagt talsvert upp
úr tungumálanámi í sinni skóla-
göngu. „Auk ensku og hollensku,
sem eru skyldufög lærði ég líka
þýsku og frönsku og einnig latínu
og grísku um tíma. Þetta var dálít-
ið erfitt. Núna finnst mér gaman að
hafa lært þetta, ég finn að það
skiptir máli, t.d. í eðlisfræðinám-
inu, þar koma fyrir mörg orð af lat-
neskum uppruna. Ég hef því fengið
góðan grunn í tungumálum. Mér
gekk sæmilega að ná sambandi við
skólafélagana. Ég var í góðum
tengslum við íslenska stelpu sem
bjó nálægt mér og hún þekkti hol-
lenska krakka sem ég kynntist í
gegnum hana. Til að byrja með
hafði ég meira samband við ís-
lenskar stelpur en núna hef ég ekki
minna samband við hollenska
krakka. Það er hins vegar dálítið
erfitt að blanda þessu saman, það
gera tungumálin. Oft tölum við
saman á þremur tungumálum, hol-
lensku, ensku og íslensku - dálítið
flókið.“
Hollenskir krakkar
„<yúpir“ í samræðum
„Það er munur á hollenskum
krökkum og íslenskum. Þeir ís-
lensku era ekki eins „djúpir“ í sam-
ræðum, þeir ræða meira um það
sem er að gerast á yfirborðinu.
Hollensku krakkarnir hafa tilhneig-
ingu til þess að „fílósófera", ræða
um lífið og heiminn. Það sem er
mest í tísku að tala um núna er
hvort heimurinn sé endalaus, hvort
það sé líf annars staðar en hér á
jörðinni og fleira í þeim dúr. Auðvit-
að tölum við líka um ástamál og
þess háttar. Það er frekar heim-
spekilegur andi í mörgum Hollend-
ingum. Við höfum verið með fag
sem nefnt er umhugsun, þar er
fjallað um hin aðskiljanlegustu efni,
samband við foreldra, hvernig á að
Morgunblaðið/Guðrún Guðlaugsdóttir
ala upp böm, hvernig fólk um-
gengst hvert annað og fleira í þeim
dúr. Einnig er rætt um kynlíf, veik-
indi og heilsufar og margt fleira.
Þetta er gagnlegt og gott að vita.
Þetta er mjög nauðsynlegt hérna,
það era allir svo óskaplega „ofan í“
hver öðram. Landið er lítið en fólkið
er margt. Hér dugir ekki að líta svo
á að maður sé einn í heiminum,
samskipti þurfa að ganga vel. Hér
brosa allir í öryggisskyni - ég líka.
Ég vil ekki lenda í rifrildi og reyni
því að taka öllu sem best. Návígið
milli fólks er svo mikið hér.
Það ríkir töluvert frjálslyndi í
meðferð áfengis hér og einnig taka
menn því með nokkurri ró þótt fólki
verði á að reykja hass. Það er ólög-
legt en ef neysla keyrir ekki úr hófi
fram og fólk fer ekki að selja efnið,
þá gerir lögreglan ekki mikið í mál-
inu. Það er meira að segja hægt að
fá hass sent heim til sín og talsvert
er hér um svokallaðar Coffeeshops,
þar sem hass er neytt. Sjálf er ég á
móti hassneyslu, fæ mér heldur
bjór. I skólum er mjög ítarleg
fræðsla um áhrif og skaðsemi fíkni-
efna af öllum toga. Frjálslyndis-
stefna Hollendinga í fíkniefnamál-
um hefur ekki orðið til þess að
minni vandamál séu af þeirra sök-
um. Hér mega unglingar byrja að
drekka alkóhól sextán ára. Áður
hafa margir fengið bjór heima hjá
sér. Þetta gerir það að verkum að
drukkið er miklu rólegar en á ís-
landi. Hér er ekki byrjað á að safna
sama drykkjarföngum og svo allt
drakkið í botn. Fólk sest hér gjam-
an saman yfir einni léttvínsflösku
og tekur það rólega. Ég hef reyndar
ekki algeran samanburð, hvorki hef
ég skemmt mér mikið heima á Is-
landi né heldur hef ég sótt miðbæ-
inn hér í Rotterdam. Margir félagar
mínir gera það en ég hef ekki viljað
það, ég er hálfhrædd um sjálfa mig í
slíkum kringumstæðum. Það er
erfitt að komast heim, það þarf að
taka næturstrætó eða þá að taka
síðustu eða fyrstu metrolestina.
Mér vex þetta í augum og fmnst
þetta jafnvel geta verið hættulegt."
Þykir sjálfsagt að
vinna með skólanámi
„Margir unglingar í Hollandi
vinna með skólanámi, það þykir
eðlilegt. Sjálf vinn ég í verslun hér
rétt hjá á laugardögum. Ég vinn á
kassa og kynnist lauslega talsverðu
af fólki í gegnum starfið. Ég vinn
með tveimur bekkjarsystkinum
mínum og það gerir starfið mun
skemmtilegra. Hollendingar eru
ræðnir sín á milli, en ég tala ekki
mjög mikið, ég sinni mínu starfi og
svara ef fólk talar við mig. Ég átti
átján ára afmæli um daginn, þá
ÞAÐ hefur lengi viðgeng-
ist að fslendingar sæki
sérmenntun sína út fyrir
landsteinanna. Fyrr á
tímum lá leiðin venjulega
til Kaupmannahafnar, þar fengu
langflestir íslendingar háskóla-
menntun vel fram yfir síðustu alda-
mót. Eftir að Háskóli íslands kom
til sögunnar útskrifaði hann lög-
fræðinga, lækna og guðfræðinga, en
þeir síðamefndu höfðu reyndar fyr-
ii’ tilkomu HÍ fengið menntun í
Prestaskóla íslands. Eigi að síður
vora fjölmargar starfsgreinar sem
ekki var hægt að mennta sig til hér
á landi. Þetta hefur smám saman
verið að breytast en eftir stendur að
íslendingar þurfa enn að sækja sér-
menntun í ýmsum greinum til út-
landa og er það vel, að margra
manna mati. Þannig fáum við ís-
lendingar víðari sjóndeildarhring og
fáum til starfa fólk sem hefur fengið
að kynnast því sem efst er á baugi í
ýmsum fræðum víða um heim.
Eitt af því sem hefur breyst í ár-
anna rás er það er að nú fer fólk
gjaman utan til sémáms með fjöl-
skyldu með sér. Stúdentar fyrri ára
vora í hæsta lagi heitbundnir og
festarmeyjarnar létu sig hafa að
bíða svo áram skipti meðan unnust-
inn var að ljúka námi svo hægt væri
að stofna heimili. Nú bíður fólki
ekki - það stofnar heimili, eignast
böm og stundar nám - allt um sama
leyti. Af þessu leiðir að þegar fólk
fer utan til sérnáms, eftir að hafa
kannski um árabil stundað nám hér
við Háskóla íslands, þá fer það jafn-
vel með hálfvaxin böm sín með sér.
Þau stunda svo sína skólagöngu er-
lendis, meðan foreldramir Ijúka
sínu framhaldsnámi. Ekki síst á
þetta við um lækna sem era oftast
mörg ár að ljúka sérfræðimenntun
sinni í útlöndum. Eins og gefur að
skilja hefur þetta fyrirkomulag mik-
il áhrif á uppvöxt viðkomandi barna,
framtíðarhorfur þeirra og áætlanir.
Einstaklingur sem eyðir unglings-
áram og stundar framhaldsskóla-
nám í einhverju landi, binst því
sterkum böndum, sem stundum
rejmast haldbetri en þær taugar
sem tengja viðkomandi við hans
upprunaland, sem í okkar tilviki er
auðvitað fsland. Gjaldið fyrir að
sækja sérmenntun út fyrir land-
steinanna er því stundum það að
börn sérnámsþegans verða eftir í
námslandinu þegar foreldramir
fara heim til starfa.
Flutti til Hollands 12 ára
Svanlaug Dögg Snorradóttir heit-
ir ung og glæsileg stúlka sem um
þessar mundir er langt komin með
að Ijúka menntaskólanámi í Rotter-
dam í Hollandi, þar sem foreldrar
hennar hafa búið vegna sémáms
undanfarin nær sex ár. „Ég var tólf
ára þegar fjölskyldan flutti hingað,"
sagði hún þegar blaðamaður ræddi
við hana á heimili hennar í vingjam-
legu raðhúsi þar sem hún býr ásamt
foreldrum sínum og yngri bróður.
„Viðbrögð mín við ráðgerðum flutn-
ingum til Hollands vora nokkuð
dauf. Mig langaði ekki að fara frá
íslandi. Þegar ég horfði yfir Hol-
land úr flugvélinni varð ég enn leið-
ari, mér fannst þetta ömurlega flatt
og tilbreytingarlaust land að sjá -
ekkert nema tré. Þetta reyndist þó
ekki eins slæmt og ég hafði óttast.
Við fengum að vera hjá öðrum ís-
lendingum meðan við voram að leita
okkur að húsnæði. Mér fannst öðr-
um þræði að við væram í fríi og
skemmti mér vel. Svo fundum við
húsnæði, fórum að mála og ég kom
mér vel fyrir í herberginu mínu.
Það var ekki fyrr en ég byrjaði í
skólanum sem ég áttaði mig á að ég
væri flutt frá íslandi og sest að í
framandi landi.
Þá tók við mikið „nostalgíu“
tímabil. Ég sat og skoðaði myndir
frá íslandi, skrifaði bréf eftir bréf
heim, og rifjaði stöðugt upp minn-
ingar frá Islandi, hugsaði mikið og
talaði um vini þar og ættingja. Til-
vera mín í hollenska skólanum var
fremur erfið. Ég var ekki einu
sinni með skólatösku fyrsta daginn,
bara pappírspoka. Ég talaði ekki
orð í hollensku og skildi ekki einu
sinni hvaða bók ætti að vera fyrir
hvaða fag. Þetta var ekki sérstak-
legt skemmtilegt. Ég sat og hlust-
aði en skildi ekki neitt í þessu
hrognamáli. Ég reyndi að bjarga