Morgunblaðið - 17.10.1999, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 17. OKTÓBER 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Umdeild sýning setur aðsóknarmet hjá Brooklyn-safninu
Málsókn á
hendur borg-
arstjóra
Málaferli eru nú hafín fyrir dómstólum
í New York í tengslum við sýningu
Brooklyn-listasafnsins á verkum ungra
breskra listamanna úr safni Charles
Saatchis, skrifar Hulda Stefánsdóttir frá
New York. Þó að sýningin hafí verið um-
deild þegar hún var sett upp í Royal
Academy í Lundúnum fyrir tveimur
árum þá náði sú gagnrýni aldrei þeim
þunga sem málið hefur fengið hér.
ROKKLYN-SAFNIÐ
lagði fram kæru á hendur
borgarstjóra vegna til-
rauna hans til að stöðva
sýningu safnsins en borgarstjóri
brást hart við og hafa borgaryfir-
völd höfðað annað dómsmál þar
sem þess er freistað að fá safnið
burt úr byggingunni í Brooklyn
sem er í eigu borgarinnar. Nú þeg-
ar sýningin hefur verið opnuð virð-
ast myndlistargagnrýnendur nokk-
uð sammála um að gildi verkanna
sjálfra komist ekki í hálfkvisti við
þær umræður sem sýningin hefur
leitt til.
I máli Brooklyn-safns gegn
borgarstjóranum, Rudolph W. Gi-
uliani, kemur fram að borgaryfir-
völdum hafi verið gerð grein fyrir
umdeildum verkum á sýningunni
Sensation á fundi sem haldinn var
tveimur mánuðum áður en sýning-
in var opnuð í byrjun október. Sýn-
ingarskrá með myndum af verkum
á sýningunni hafi verið send til yf-
irmanns menningarsviðs borgar-
innar á síðasta ári. Þessu neitar
borgarstjóri og segir útskýringar
fulltrúa safnsins hafa verið nær
hálfum sannleik málsins. Safnið
hyggst láta á það reyna fyrir dóm-
stólum hvort borgarstjóri hafi með
hótunum sínum, og nú einnig
gjörðum, þar sem hann hefur
stöðvað greiðslur borgarinnar til
safnsins meðan á sýningunni
stendur, brotið í bága við fyrsta
ákvæði stjómarskrárinnar er lýtur
að tjáningarfrelsi.
Borgaryfirvöld eru þeirrar skoð-
unar að ekki skuli verja fjármunum
skattborgara til umdeildrar tján-
ingar einstakra listamanna auk
þess sem Giuliani hefur gagnrýnt
að hér sé um einkasafn eins lista-
verkasafnara, Charles Saatchis, að
ræða og að ekki skuli verja opin-
beru fé til að auglýsa upp slíka eign
sem hugsanlega gæti orðið til þess
að auka verðmæti verkanna. Skipt-
ar skoðanir eru um réttmæti þessa
og söfn á borð við Museum of
Modem Art og fleiri stór söfn hafa
skýrar reglur um það að sýning
verka úr einkasafni er ekki sett
upp í safninu nema að minnsta
kosti hluta verkanna hafi verið
ánafnað til safnsins. Þó finnast
undantekningar frá þessu og í
Metropolitan-safninu, sem er
stærsta opinbera listasafnið í borg-
inni, eru nú uppi tvær sýningar á
verkum í eigu listaverkasafnara.
Enginn vafi leikur á að Charles Sa-
atchi hefur á sl. tveimur árum náð
að vekja umtalsverða athygli á
listaverkaeign sinni og eftir að sýn-
ingunni Sensation lýkur í Brooklyn
er förinni heitið til Ástralíu. Annar
liður í málsókn borgai-yfirvalda á
hendur safninu kveður á um að
brotin hafi verið lög um safnið þeg-
ar settur var aðgangseyrir að sýn-
ingunni, en söfnum í eigu borgar-
innar ber að vera öllum opin og
einungis má óska eftir frjálsum
fjárframlögum í aðgangseyri.
Borgarstjóri áður sakfelldur
fyrir sljómarskrárbrot
Bent hefur verið á að framlög
borgarinnar til safnsins renni ein-
göngu til reksturs safnsins, launa
Bókmenntaverðlaun
Tómasar Guömundssonar
Reykjavíkurborg ítrekar hér með auglýsingu eftir handritum að
óprentuðu skáldverki, frumsömdu á íslensku; skáldsögu, ljóða-
bók eða leikriti, til að keppa um Bókmenntaverðlaun Tómasar
Guðmundssonar sem verða til úthlutunar á síðari hluta árs 2000.
Verðlaun að upphæð 600 þúsund krónur verða veitt fyrir eitt
handrit. Þriggja manna dómnefnd, tilnefnd af Borgarráði
Reykjavíkur, Menningarmálanefnd Reykjavíkur og Rithöfunda-
sambandi íslands, metur verkin.
Handrit þurfa að hafa borist fyrir 1. maí árið 2000, merkt með
dulnefni, en nafn og heimilisfang fylgi með í lokuðu umslagi.
Utanáskrift: Bókmenntaverðlaun Tómasar Guðmundssonar, b.t.
Signýjar Pálsdóttur, menningarmálastjóra Reykjavíkur, Ráðhúsi
Reykjavíkur, 101 Reykjavík.
Nánari upplýsingar veitir Signý Pálsdóttir í síma 551 1744.
Borgarstjórinn í Reykjavík.
Reuters
Guðsmaðurinn Alfred Guthrie slæst í hóp mótmælenda fyrir framan
Brooklyn-safnið í New York. „Vanhelgun þess sem er heilagt er ekki
list,“ segir á spjaldinu sem hann heldur uppi.
starfsmanna og viðhaldi bygging-
arinnar og í raun sé opinberu fé því
ekki varið til sýningarinnar sjálfrar
sem styrkt er af ýmsum fyrirtækj-
um, þar á meðal uppboðsfyrirtæk-
inu Christies sem einnig styrkti
sýninguna í Lundúnum.
Sennilegt er talið að dómstólar
hafni því að borgarstjóra sé stætt á
því að stöðva greiðslur til safnsins
þann tíma sem sýningin stendur
yfir. Strangt er tekið á fyrsta
ákvæði stjórnarskrárinnar og hef-
ur borgarstjóri áður tapað dóms-
málum sem höfðuð hafa verið gegn
honum á sömu forsendum. Brot
hans felist fyrst og fremst í hótun-
um og ummælum um „sjúklega
list“.
Aldrei meiri aðsókn
Margir hafa lýst yfir áhyggjum
af framgangi borgarstjóra í málinu
og því fordæmi sem refsing hans
við safnið kunni að hafa. Tekið var
til þess hversu seint forsvarsmenn
annarra listasafna í borginni létu í
sér heyra og þóttu veik viðbrögð
þeirra sýna hversu sterk tök borg-
arstjóri hefur á menningarstofnun-
um borgarinnar. Hópur velþekkts
fólks úr lista- og menningarlífi
borgarinnar birti auglýsingu í The
New York Times þar sem borgar-
stjóri var gagnrýndur og borgar-
búar hvattir tO að standa vörð um
tjáningarfrelsi. Daginn fyrir opnun
sýningarinnar var haldinn mót-
mælafundur stuðningsfólks safns-
ins gegn aðgerðum borgarinnar og
á opnunardag var einnig kominn
saman fyrir utan safnið hópur
fólks, að þessu sinni til að mótmæla
opnun sýningarinnar. Gestir safns-
ins þennan fyrsta dag voru yfir
9.000 sem er nýtt aðsóknarmet en
fyrra met var sett fyrir fjórum ár-
um þegar um 5.000 voru við opnun
sýningar á verkum Monets. Brook-
lyn-safnið, sem hefur mátt berjast
ójafnri baráttu um aðsókn við önn-
ur stór söfn í borginni, ekki síst
vegna staðsetningar sinnar, gerir
sér vonir um að 250.000 manns eigi
eftir að leggja leið sína í safnið þar
til sýningunni lýkur í byrjun janú-
ar á næsta ári. Þeir sem gagnrýnt
hafa borgarstjóra fyrir aðgerðir
sínar í málinu hafa þó einnig fundið
að auglýsingum safnsins í fjölmiðl-
um þar sem það notfærir sér þá at-
hygli sem umræðan hefur vakið.
Þannig mátti í heilsíðuauglýsingu
lesa varnaðarorð sem þau að sýn-
ingin kunni að valda „ógleði eða
andarteppu".
Upphefur ritskoðun
„slæma“ list?
„Ef safnið sjálft segir verk á
sýningu þess geta valdið viðbjóði
áhorfenda má þá ekki búast við því
að það sé það sem fólk gangi út frá
án þess að hafa skoðað sýning-
una?“ spyr Michael Kimmelman,
listgagnrýnandi The New York
Times, í umfjöllun um sýninguna.
Segir hann að sum verkin veki
vissulega óhug en alls ekki öll og að
í heildina sé sýningin ójöfn að gæð-
um. „Undir eðlilegum kringum-
stæðum skilur tíminn á milli góðr-
ar og slæmrar myndlistar sem að
endingu hverfur. Mótsögnin sem
kviknar af menningarstríði sem
þessu er sú að listamenn sem ann-
ars myndu hverfa okkur sjónum
verða að stórstjörnum. Ritskoðun-
in upphefur þá. Þegar allt kemur
til alls kunnu þetta að vera ein
sterkustu rökin fyrir óheftu tján-
ingarfrelsi listamanna.“ „Borgar-
stjórinn valdi vitlaust verk til að
ráðast gegn,“ er mat gagnrýnanda
The New Yorker, Peters Schjel-
dahls. Telur hann verk Chris Ofilis
af Maríu mey sem Giuliani gerði að
þungamiðju gagnrýni sinnar, vera
eitt fegursta og best heppnaða
verk sýningarinnar þar sem við-
fangsefninu sé sýndur mikill sómi.
En þar sem orðin fílaskítur og
María mey komi saman í einu verki
sé freistingin augljóslega mikil.
Meirihluti borgarbúa gegn
aðgerðum borgarstjóra
Um 40% kjósenda i New York-
ríki era kaþólikkar og þó að skoð-
anakannanir sýni að meirihluti
borgarbúa sé andvígur framgöngu
Giulianis í máli Brooklyn-safnsins,
er talið víst að með þessu hafi
borgarstjóri gulltryggt sér stuðn-
ing íhaldssamra kjósenda ríkisins
fyrir komandi þingkosningar á
næsta ári. Það verður á brattann
að sækja fyrir hann innan borgar-
markanna og til þess var tekið að á
opnunarkvöldi Metropolitan-óper-
unnar þar sem Giuliani steig á svið
til að heiðra söngvarann Placido
Domingo mátti heyra nokkurt baul
innan um lófatökin. Slíkt hefur
ekki áður gerst á sex ára valdatíma
Giulianis.
stelpa og hundur
Langafi,
LEIKLIST
Möguleikhúsið
LANGAFI PRAKKARI
Leikrit eftir Pétur Eggerz byggt á
sögum Sigrúnar Eldjárn. Leikstjóri:
Pétur Eggerz. Leikarar: Bjarni Ingv-
arsson og Hrefna Hallgrímsdóttir.
Búningar og brúðugerð: Katrín Þor-
valdsdóttir. Leikmynd: leikhópurinn.
Tónlist: Vilhjálmur Guðjónsson.
Mögulcikhúsið við Hlemm 14. október
MÖGULEIKHÚSIÐ hefur ver-
ið duglegt við að setja upp sýning-
ar sem unnar eru upp úr vinsælum
barnabókum, enda leitast leikhúsið
við að koma til móts við áhuga
markhóps síns sem er fyrst og
fremst börn. Sýningar um þær
systur Snuðru og Tuðra og hinn
sænskættaða Einar Áskel eru
dæmi um slíkar barnasýningar á
vegum Möguleikhússins sem notið
hafa mikilla vinsælda og síðastlið-
inn fimmtudag framsýndi leikhúsið
Langafa prakkara sem leikhús-
stjórinn Pétur Eggerz samdi upp
úr bókum Sigrúnar Eldjárn
Langafi drallumallar og Langafi
prakkari.
Hér er um að ræða fremur ein-
falda sýningu, sem hentar yngstu
áhorfendunum vel, og lýsir sam-
skiptum stúlkunnar Önnu og
langafa hennar sem er fjörmikill
kall þrátt fyrir háan aldur og
blindu. Þau langafafeðginin tala
saman, drullumalla og reyna að
lokka langömmur í gildru. Öll sam-
skipti þeirra, sem reyndar era sett
fram sem minningar Önnu þar sem
langafi er dáinn, einkennast af
kátínu og væntumþykju sem skilar
sér vel til hinna ungu áhorfenda.
Þau Bjarni Ingvarsson og Hr-
efna Hallgrímsdóttir smellpössuðu
í hlutverk langafa og Önnu og
sýndu bæði mjög skemmtilega
takta í túlkun sinni og léku vel
saman. Reyndar má vel tala um
„þriðja leikarann11 sem er hundur-
inn Jakob. Þótt hér sé um að ræða
brúðu, sköpunarverk Katrínar
Þorvaldsdóttur, er hún svo hagan-
lega gerð að hundurinn virðist
bráðlifandi á sviðinu. Sömuleiðis
var „samleikur11 hundsins og leik-
aranna alveg bráðskemmtilegur.
Katrín gerir brúður og búninga
sýningarinnar og er hennar vinna
öll unnin af greinilegu listfengi og
natni. Sem dæmi um það má nefna
lopapeysur sem Katrín hefur vænt-
anlega prjónað sjálf fyrir sýning-
una eftir fyrirmynd úr bókum Sig-
rúnar Eldjárn. Þær voru afar fal-
legar (þótt maður vorkenndi leik-
urunum hálfvegis að þurfa að leika
innanhúss í slíkum skjólfatnaði!).
Sýningin er krydduð með
sönglögum eftir Vilhjálm Guðjóns-
son við texta Péturs Eggerz. Tón-
listin er nauðsynlegur þáttur í
heildaráhrifum sýningarinnar og
auka við léttleika hennar og fjör.
Þessi sýning tekur um klukku-
stund í flutningi og flest börn ættu
að geta haft gaman af henni. Nefna
má að lokum að það er til fyrir-
myndar hversu vel börnin í áhorf-
endahópnum era virkt til þátttöku í
því sem fram fer.
Soffía Auður Birgisdóttir