Morgunblaðið - 19.02.2000, Qupperneq 28

28 LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
ÚRVERINU
Framtíðarvaxtamunur
gefur styrkingu
evrunnar til kynna
Fjármagnsstraumar
eru síbreytilegir og
gjaldmiðlar styrkjast og
veikjast á víxl vegna
þeirra. Veik evra er orð-
ið þekkt orðasamband
en talsverð líkindi eru til
þess að styrkur gjald-
miðilsins fari nú vaxandi
að mati sérfræðinga.
FJÁRFESTINGAR í verðbréfum
þar sem ávöxtunin miðast við evrur,
telja fjárfestar nú skynsamlegri kost
en að fjárfesta í dollurum. Amar
Jónsson, sérfræðingur í gjaldeyris-
viðskiptum hjá Landsbanka íslands,
segir ástæðuna m.a. felast í þeirri trú
fjárfesta að dollar og bandarískt
efnahagslíf hafi náð ákveðnu hámarki
en að leið evrunnar liggi nú upp á við.
Amar segir evruna hafa valdið
fjárfestum ítrekuðum vonbrigðum og
erfitt hafi reynst að auka tíltrú á
gjaldmiðilinn, frá því hann hóf göngu
sína í janúar á síðasta ári. Gengi evru
gagnvart dollar er um þessar mundir
með því lægsta sem verið hefrn- frá
upphafi, eða undir einum dollar hver
evra. Frá janúarbyijun 1999 til þessa
dags nemur lækkun evrunnar gagn-
vart dollar um 17%. Amar segir tiltrú
þó að aukast og að það sé almenn
skoðun nú að evrópskt efnahagslíf sé
á uppleið og hið bandaríska komist
varla lengra. „Styrkur dollars og jens
er það sem hefur veikt evmna, einnig
hærri vextir í helstu samkeppislönd-
um, auk væntinga um vexti í framtíð,"
segir Amar. „Fjármagn heíur
streymt frá Evrópu og til Bandaríkj-
anna og Japans og það hefur þrýst
evrunni niður en aukið styrk dollars
ogjens.“
Fjárfestingar íslendinga að
meirihluta í dollurum
Islendingar hafa í vaxandi mæli
fiárfest í erlendum verðbréfasjóðum.
Avöxtim verðbréfasjóða þar sem
ávöxtunin miðast við evrur hefur ekki
verið eins góð og í sjóðum sem miðast
við dollara. „íslenskir lífeyrissjóðir
hafa m.a. fjárfest í erlendum hluta-
bréfum, að miklum meirihluta í doll-
umm og notíð góðs af því, en fjárfest-
ingar hafa jafnframt verið að nokkm
leyti í evrum,“ segir Amar og bætir
við að fleiri séu nú að snúa sér að evr-
unni þar sem hún er í lágmarki en
dollar í hámarki og möguleiki á meiri
ávöxtun í evmm.
Amar leggur áherslu á að um tvo
póla sé að ræða, gengisvísitölu ís-
lensku krónunnar annars vegar og
gengi á milli erlendu gjaldmiðlanna
hins vegar, svonefnda krossa eins og
evra-dollar og evra-jen. Gengi ís-
lensku krónunnar hefiír styrkst mjög
undanfarið og Amar vísar einnig til
langtímaskulda sjávarútvegsfyrir-
tækja sem hafa lækkað umtalsvert.
„Þeir sem skulda hafa notíð góðs af
lækkun evmnnar, þar sem t.d. lang-
tímaskuldir sjávarútvegsfyrirtækja
hafa lækkað umtalsvert vegna veikari
evm og sterkari krónu,“ segir Amar.
Of Irtill trúverðugleiki
Seðlabanka Evrópu
Amar segir að það sem meðal ann-
ars hafi grafið undan gengi evmnnar
frá því hún hóf göngu sína, sé mun
meiri hagvöxtur í helstu samkeppnis-
löndum, sérstaklega í Bandaríkjun-
um. Amar nefnir einnig Kosovo-deil-
una. „Um skeið var evran einnig
viðkvæm vegna frétta um að Þýska-
land og önnur kjamaríki myndu
draga úr aðhaldi í ríkisfjármálum og
Framtíðarvaxtamunur og gengi evru gagnvart dollar
Framtíðarvaxtamunur og gengi evru gagnvart jeni
á tímabili virtust Frakkar leggja til
breytingar á stöðugleikasáttmálan-
um, sem er einn af homsteinum
myntbandalagsins. Ástandið er ekki
beint slæmt í Evrópu heldur er það
styrkur bandaríska efnahagslífsins
sem lætur líta svo út. Hagvöxtur í
Evrópu hefur verið mun minni en í
Bandaríkjunum og evran hefur lækk-
að mun meira en menn bjuggust við.
Þetta er ný mynt og Seðlabanki
Evrópu er ný stofnun sem ekki hefur
náð að skapa sér tíltrú á markaðnum.
Yfirlýsingar frá bankanum hafa verið
tvíræðar og þar virðist ekki ríkja
sama eining og ríkir tíl dæmis innan
Seðlabankans í Bandaríkjunum,"
segir Amar.
Ummæh forráðamanna Seðla-
banka Evrópu og seðlabankastjóra
þeirra landa sem standa að Efna-
hags- og myntbandalagi Evrópu um
hversu efnileg evran sé og líkleg til að
verða sterkur gjaldmiðill, hafa í flest-
um tilvikum átt að koma í veg fyrir
frekara fall evrunnar en hafa oftar en
ekki valdið þveröfugum áhrifum, að
sögn Amars. „Seðlabanki Evrópu
hefur þó hækkað vextí tvívegis und-
anfarið, í nóvember og febrúar, og
reyndi með því að vera á undan verð-
bólgunni sem hefur engin verið að
ráði í Evrópu." Amar leggur þó
áherslu á að verðbólga á evmsvæðinu
getí aukist nokkuð ef evran fer ekki
að ná sér á strik.
Þess má geta að Seðlabanki
Evrópu hélt stýrivöxtum sínum
óbreyttum eftir fund bankastjómar-
innar í fyrradag og verða vextimir
áfram 3,25%. Vextir bankans hækk-
uðu síðast um 0JZ5% fyrir hálfum
mánuði og ekki var búist við hækkun í
fyrradag.
Vísbendingar um að evran
styrfcist gegn jeni á næstunni
Amar segir að ef framhald verði á
óheppilegum ummælum forráða-
manna Seðlabanka Evrópu um geng-
ismál, muni það torvelda styrkingu
evrunnar á gjaldeyrismörkuðum.
„Vaxtamunur á milli landa hefur leik-
ið lykilhlutverk í þeim hræringum
sem átt hafa sér stað á gjaldeyris-
mörkuðum síðustu misseri. Minnk-
andi vaxtamunur milli Evrópu og
annarra hagkerfa gefur ákveðna vís-
bendingu um að botninum sé náð og
gengi evrunnar taki að hækka á nýj-
an leik. Þegar tekið er mið af framtíð-
arvaxtamun milli Evrópu, Bandaríkj-
anna, Bretlands og Japans virðast
vaxtavæntingar í öllum tilvikum hafa
snúist Evrópu í hag,“ segir Amar.
Með framtíðarvaxtamun er átt við þá
skammtímavexti sem markaðurinn
gerir ráð iyrir að verði í viðkomandi
hagkerfum í september á þessu ári.
Þessi vaxtamunur hefur mikil áhrif á
fjármagnsstrauma og þar með gengi
gjaldmiðla. „Hagtölur síðustu sex
mánaða frá Evrópu benda til aukins
styrkleika en erfitt er að spá um
framtíðina," segir Amar.
Amar segir vaxtamun á milli
Bandaríkjanna og Evrópu hafa verið
hliðhollan dollar þar sem hækkandi
vextir í Bandaríkjunum auka inn-
streymi fjármagns frá Evrópu og
jafnframt Japan. „Reikna má með að
Bandaríkin séu komin lengra í vaxta-
hækkunarferlinu og að vextír hækki
hlutfallslega meira í Evrópu á næstu
misseram, hugsanlega um 0,75% á
þessu ári. Þessar væntingar styðja
við gengi evrunnar. Hlutabréfamark-
aðurinn í Bandaríkjunum er blómleg-
ur og hagvöxtur hefur farið sívax-
andi. Þetta kemur niður á evranni.
Spár sérfræðinga um styrkingu evr-
unnar hafa ekki gengið eftir hingað til
en nú virðast flestir á sama máli um
að það sé komið að því,“ segir Amar
og vísar til jensins. „Jenið hefur
styrkst um 15% frá miðju síðasta ári
og kemur styrkurinn helst fram á
mótí dollar. Japanskur hlutabréfa-
markaður tók hressilega við sér um
mitt síðastliðið ár og varð þess vald-
andi að fjárfestar fluttu fjármagn frá
Evrópu tíl Japans. Þetta leiddi einnig
til aukins þrýstings á evra,“ segir
Amar Jónsson. Að hans sögn gefur
mikill framtíðarvaxtamunur á milli
evra og jens vissar vísbendingar um
að evran styrkist gegn jeni á næst-
unni.
Morgunblaðið/Þorgeir Baldursson
Frystitogarinn Frosti ÞH eftir breytingamar.
Aðbúnaður
áhafnar bættur
Breytingar á frystitogaranum Frosta
FRYSTITOGARINN Frosti ÞH er
kominn aftur á miðin eftír breytingar
á skipinu sem hófust 15. desember.
Siglt var frá Grenivík fyrir viku en
togarinn kom svo til Reykjavíkur og
fór þaðan á veiðar í íyrrakvöld.
Að sögn Þorsteins Harðarsonar,
skipstjóra, var bætt við hæð undir
brúna til að auka aðstöðu fyrir 17
manna áhöfnina, settur veltitankur í
skipið, vélin tekin upp og skipið mál-
að auk annarra lagfæringa. „Við
bættum rýmið fyrir áhöfnina, meðal
annars íbúðir og setustofu, því þetta
var svo þröngt,“ segir Þorsteinn.
Togarinn er á hefðbundnum bolfisk-
veiðum og er kvótinn um 1.500 þorsk-
ígildistonn, en túramir taka yfirleitt
24 til 26 daga, að sögn Þorsteins.
Stáltak á Ákureyri, sameinað fyr-
irtæki Slippstöðvarinnar og Stál-
smiðjunnar, sá um breytingarnar, en
vinnan við vélina var í höndum
vélsmiðjunnar Víkur á Grenivík.
Þorsteinn segir að heildarkostnað-
urinn nemi um 40 til 45 milljónum
króna, en skipið var smíðað í Póllandi
fyrir áratug.
Ekkert lát á góðri loðnuveiði
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Fremur lítið er fryst af loðnu á Japansmarkað þessa vertíð vegna mark-
aðsaðstæna. Loðnufrysting hófst þó hjá Vinnslustöð Vestmannaeyja hf.
fyrir skömmu þar sem þessi mynd er tekin.
20 þúsund tonn
á land á dag
EKKERT lát er á loðnuveiði og vora
flest sldp á leið til löndunar í gær eða
á leið á miðin á ný. Mikill afli berst
nú að landi, eða í kringum 20 þúsund
tonn á hverjum sólarhring, og er
stöðugur straumur skipa á flestar
hafnir þar sem tekið er á móti loðnu.
Loðnan þokast nú hægt vestur
með landinu. Mokveiði var við
Hrollaugseyjar í gærmorgun og
fylltu skipin sig þar í fáum köstum.
Einar Sigþórsson, stýrimaður á
Gígju VE, sagði veiðina á litlum
bletti innan við eyjarnar, nánast al-
veg upp í fjöra. Skipið var á landleið
með fullfermi, um 740 tonn, þegar
Morgunblaðið ræddi við Einar í gær.
Hann sagði aflann hafa fengist í
þremur köstum. „Við fengum aðeins
100 tonn í fyrsta kastinu en síðan 500
tonn í því næsta. Þá vantaði aðeins
150 tonn til að fylla skipið en við
fengum þá hinvegar 700 tonna kast.
Við gátum fyllt þrjú skip sem vant-
aði slatta með því sem afgangs var.“
Alveg komið að hrygningu
Að sögn sjómanna sem Morgun-
blaðið ræddi við í gær er hrognafyll-
ing loðnunnar nú um 20% og því
styttist óðum í að hún hrygni. Loðn-
an þykir hin vænasta og henta vel á
Japansmarkað en vegna markaðsað-
stæðna er tiltölulega lítið fryst á
Japan á þessari vertíð. Þá segja sjó-
menn verð fyrir loðnuna til bræðslu
ekki nógu hátt en fiskimjölsverk-
smiðjurnar borga 4-5.000 krónur
fyrir tonnið, eftir því hvar þær era
staðsettar gagnvart miðunum
hverju sinni.
Löndunum fjölgar vestanlands
Samkvæmt upplýsingum Sam-
taka fiskvinnslustöðva hafa nú borist
um 290 þúsund tonn af loðnu að
landi frá áramótum. Mest hefur
komið til verksmiðja á Austfjörðum,
um 48 þúsund tonn til Hraðfrysti-
húss Eskifjarðar, rúm 40 þúsund
tonn til Síldarvinnslunnar í Nes-
kaupstað og tæp 40 þúsund tonn til
SR-mjöls á Seyðisfirði. Eftir því sem
loðnan færist vestar aukast landanir
hjá verksmiðjum vestanlands. Nú
hafa borist rúm 15 þúsund tonn til
Vinnslustöðvarinnar hf. í Vest-
mannaeyjum og rúm 20 þúsund tonn
borist til fiskimjölsverksmiðju Sam-
herja hf. í Grindavík.