Morgunblaðið - 26.05.2000, Blaðsíða 2

2 C FÖSTUDAGUR 26. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
BÍÓBLAÐIÐ
Af
leiklist
og upp-
lifun
Hvað á Lars von Trier við þeg-
ar hann segir aö Björk sé
ekki leikkona? í sömu andrá
segir hann að hún hafi upp-
lifað sig í sporum tékkneska
innflytjandans Selmu og ekkl
getað skilið sig frá hlutverk-
inu. Raunar segir hún sjálf í
viðtali við Dazed and Con-
fused að hún hafi myrt mann
við gerð Dancer In the Dark.
Robby Muller, tökumaður
myndarinnar, segir það eitt
áhrifamesta atriði sem hann
hafi orðið vitni að.
Morgunblaöid/Halldór Kolbeins
Björk og Lars á sigurstund:
Leikkona eða ekki leikkona?
Muller, sem vinnur
reglulega með Jim
Jarmusch og Wim
Wenders, segir
Björk stórkostlega leikkonu,
að hún búi yfir miklum hæfi-
leikum og að það hafi verið
unun aö horfa á hana. Von
Trier hrósar henni líka í há-
stert og segir það ómetan-
lega „gjöf" sem hún færði
myndinni. Og vissulega stend-
ur myndin og fellur með
henni. Hún er á hvíta tjaldinu
nánast allan tímann, oft er
eins og hún sé ein í heimin-
um, fyrir utan að semja tón-
listina og syngja lögin.
Er Björk þá ekki einmitt
leikkona? Er þetta ekki það
helsta sem leikarar sækjast
eftir, að lifa sig inn í hlutverk-
in? Þeir gera allt til þess aö
ná þeirri nálgun, „fá“ jafnvel
að undirbúa sig með því að
fasta eða dúsa í fangelsi.
Adrien Brody segir blaða-
manni t.d. frá því að til þess
að undirþúa sig fyrir mynd
Ken Loach, Bread and Ros-
es, hafi hann tekiö virkan
þátt í verkalýðsbaráttu undir
fölsku nafni; allt til þess að
upþlifa.
BJörk sagði á blaðamanna-
fundinum eftir verðlaunaaf-
hendinguna að þetta yrði
hennar fyrsta og síðasta kvik-
mynd. Hún ætlaði að snúa
sér aftur að tónlistinni. Það
er svo sem allt gott og bless-
að um þaö að segja, því hún
er framúrskarandi tónlistar-
maður, en ástæða er til að
taka undir það með Friðrik
Þór Friðrikssyni, að það er
synd ef hún snýr alfariö baki
við leiklistinni. Hún er leik-
kona af guðs náð.
Fólk
Billy Bob
og lamba-
kjötið
Billy Bob Thornton verður
ekki svefnsamt næstu miss-
erin, ef eitthvað er að marka
það sem hann segir viö John
Cusack í Pushing Tin: „Ef þú
hyggur á svefn í framtíöinni
Smákrimmar: Woody og Tracey Ulfman
mæta til frumsýningar.
Stríðsvöll-
urinn Jörð
Kvikmyndin Showgirls hefurfengið
hvað hraksmánarlegastarviötökur
gagnrýnenda sem vitað er um á síö-
ari árum. Hafa kvikmyndaframleiö-
endur vonað að verða ekki til þess
að slá það vafasama met í lengstu
lög. En áhöld eru um hvort því hefur
ekki verið hnekkt um þarsíðustu
helgi þegar hin vísindaskáldsögu-
lega Battlefield Earth var afhjúpuö í
kvikmyndasölum Bandaríkjanna.
Það hlakkar örugglega í einhverjum,
því myndin er byggð á sögu eftir um-
deildan stofnanda Vísindakirkjunnar
sem John Travolta, stjarna myndar-
innar, Tom Cruise, Nicole Kidman
o.fl. stjörnuraðhyllast. Þátttaka
æðsta prestsins dugar því greinilega
ekki til, myndin hlaut ægilega dóma
og þrátt fyrir 100 milljóna dala
verðmiða tókst henni ekki aö ryðja
Gladiatorúrl. sætinu. Russ-
ell Crowe er fastur fyri r.
Reuters
Fyrir syndafallið: BillyBob oggamla
kærastan, Laura Dern.
skaltu ekki giftast fallegri konu.“
Hann var að giftast Angelinu Jolie.
Mönnum brá við fréttirnar í kvik-
myndaborginni, og eru þó ýmsu van-
ir. Enda mikill aldursmunurá parinu;
Billy Bob 46 ára, Angeiina 25. Eng-
um brá þó meira en Lauru Dern,
sambýliskonu leikaranstil nokkurra
ára. Reyndar hefur ekkert spurst af
viðbrögðum tengdapabba, Jons
Voights, sem ereilitlu eldri en
tengdasonurinn...
Woody aftur
til fortiðar
Nýjasta mynd WoodyAllens, Small
Time Crooks, þykir minna meira á
fyrstu gamanmyndir hins brokk-
genga listamanns en flestar mynda
hans í seinni tíö. Hún er sögð að-
sóknarvænleg og hafa mikið
skemmtigildi. Allen leikur þar smá-
krimma sem oröinn er upþvaskari á
veitingastað en hyggst ásamt þrem-
urfélögum sínum ræna banka með
því að grafa göng undir hann. Small
Time Crooks er hylling Allens til
sjónvarpsþáttanna sögufrægu The
Honeymooners með Jackie Gleason
og Art Carney. Samleikur þeirra All-
ens og Tracey Ullman t hlutverki
tannhvassrareiginkonu hans er
sagöur afbragð og allur leikhópurinn
Itka - Hugh Grant, Jon Lovitz,
Michael Rapaport, Elaine May og
Tony Darrow.
Reuters
Reuters
Á frumsýningunni: Hjónin Kelly
Preston ogJohn Travolta grunlaus
um slæmar móttökur.
Sjónarhorn
Út meö ofbeldiö
- inn með mýs og menn
Eftir flrna Þórarinsson Em og annað gerðist á sjöunda áratugnum,
__________ eins og kunnugt er, sumt vont, annað gott,
sumt ómerkiiegt, annað merkilegt. Þetta gildir um kvikmyndir, rétteins
og önnursviö þjóöfélags og menningar. Að minnsta kosti tvennt gerðist
sem markaði kvikmyndasöguleg þáttaskil: Á seinni hluta þessa áratugar
losnaði um hömlur á tjáningu tveggja efnisþátta í kvikmyndum, þ.e.a.s.
ofbeldis og kynlífs. Sjálfsagt má tengja hvoru tveggja við fordæmingu
Make-Love-Not-War-kynslóðarinnar á ofbeldi og stríði og vegsömun henn-
ar á auknu frjálslyndi í kynlífi. Kvikmyndirnar spegluðu þannig straumana
í umhverfinu, bæði afefnislegum og markaðslegum ástæðum.
íþrjá áratugi hafa ofbeldi og kynlíf verið helstu viðfangsefni og að-
dráttarafl kvikmyndanna. Ofbeldissnauðar bíómyndir og nektar- eða kyn-
lífslausar bíómyndir hafa þótt álíka vænlegar fjárfestingar og pulsubar á
norðurpólnum.
Þegar bandarísku leikstjórarnirArthurPenn ogSam Peckinpah gerðu
ofbeldisópusa sína Bonnie And Clyde og The Wild Bunch 1967 og 1969
voru blóðsúthellingar í bíómyndum ekki lengur teiknimyndahasar, næsta
sakleysislegt skemmtiatriði. Penn og Peckinpah mögnuðu upp ofbeldis-
atriði sín með splundruðum líkömum, innyflum og blóðgusum og teygöu
á dauðastundum með hægagangstækni. Tilgangur þeirra varsá að
draga fram skelfingu ofbeldis með myndmáli og reyna þannig að greina
þátt þess í bandarísku þjóðfélagi. Báðir töluðu til samtímans með því aö
taka dæmi úr fortíðinni, nálægri og fjarlægri, krepputímum og villta vestr-
inu.
Kvikmyndaeftirlitið á Vesturlöndum hefurlengst aflátið sérofbeldi í
kvikmyndum í léttu rúmi liggja og sjaldan gert greinarmun á því hvort
menn sýna það í ádeiluskyni eða afléttúð skemmtanastjóra oggróða-
punga. Stundum er raunar ekki einfalt að sjá hvoru megin hryggjar menn
liggja íþeim efnum, eins og sumar myndir Olivers Stone eru til marks
um.
Myndir, sem sýndu nekt og kynlífmeð opinskáum hætti, lentu oftarí
skærum og skilvindum kvikmyndaeftidits. Þetta hefursnúist við á síð-
asta áratug. Ofbeldismyndireru frekar settar undir smásjána en kynlífs-
lýsingar. Það er löngu tímabært, enda mun ofbeldi enn sem komið er
vera hættulegra en kynlíf.
Þau meðulsem þeir Penn og Peckinpah beittu í ofbeldislýsingunum
hafa allargötur síðan verið notuð, ofnotuð og misnotuð í Hollywood og
víðar, verið þróuð og þvæld í tölvutækni, þannig aðnúer svo komið aö
tæplega er unnt að fremja önnur ofbeldisverk á mannslíkamanum en
þegarhafa verið framin. Kvikmyndagerðarmenn hafa sprengt hann í
frumagnir og skorið í tætlur. Þessar sprengingar, uppskurðirog niður-
skurðir eru svo endurtekin íýmsum samsetningum. Tæknin, sem var
notuð til að leysa ofbeldið úr viðjum skemmtigildisins og skipa því í sam-
hengi listrænnarádeilu, varð smám saman til þess að ofbeldið varaftur
virkjað í þágu skemmtigildis.
Öfgarnarí ógeðsútmálun bandarískra bíómynda hafa hins vegarverið
þvílíkar að blóðbrunnurinn virðist þurrausinn, tæknibrellurnar orönar
þreytulegar, sögurnar margtuggnar lummur. Ofbeldisdýrkun í kvikmynd-
um erþví orðin lummó.
Hins vegarsjást þess nú merki að heiðarlegargreiningar, hvort heldur
erígamni eða alvöru, á þætti kynlífsins í samskiptum mannfólksins ein-
kenni bæði framboð og eftirspurn á bíómarkaöi. Leysir þá sköpunarmátt-
ureyðingaröflin afhólmi.
Engu erlíkara en aukin skynsemi eða aukin virðing fyrir skynsemi al-
mennra bíógesta hafi haldið innreið sína íkvikmyndaiðnaðinn. Markað-
smyndir, miðjumyndirnar svokölluöu, sem eiga að höfða til allra átta, eru
að verða manneskjulegri, fjölbreytilegri, kröfuharðari.
Svo geta menn velt fyrir sérhvernig vinsældir myndar um litla mús,
sem heitir Stúart, falla inn íþetta samhengi.
I dag, þ. 26. maí, gerist sá óvenjulegi atburður aö SAM Film, innkaupa- og dreifingar-
fyrirtæki SAM bíóanna, frumsýnir bandarísku myndina American Pie í sjö kvikmynda-
húsum í Rúmeníu. Páll Kristinn Pálsson forvitnaöist nánar um framtakið.
Amerísk í Rúmeníu .
- TronsKiSKanainaviu
„STUTTU eftir að við keyptum sýningarréttinn
fyrir ísland kom í Ijós að hann var á lausu fyrir
Rúmeníu og við skelltum okkur á hann,“ segir Þor-
valdur Árnason framkvæmdastjóri SAM Film. „Við
eigum ágætan vin þar eystra sem við kynntumst í
gegnum Disney-fyrirtækið, hann rekur þarna
dreifingarfyrirtæki.og mun annast þetta fyrir okk-
ur. Hann segir mejjn rosa spennta fyrir myndinni
og telji að hún verðf ein af fimm stærstu myndum
ársins í Rúmehíu. Við frumsýnum hana í fimm
borgum, þrjú eintök í Búkarest og svo eitt eintak í
fjórum öðrum borgum. Þetta er nú bara smá tilraun
hjá okkur, við höfum oft verið að gantast með að við
ættum að fara að kíkja á önnur lönd og Árni Sam-
úelsson hefur oft verið beðinn um að hjálpa til við
uppbyggingu kvikmyndahúsa utan íslands, s.s. í
Finnlandi, Lettlandi og Litháen."
Þorvaidur kveður bíómenninguna í Rúmeníu
talsvert fábrotnari en í beturmegandi ríkjum
Evrópu. „Gæðastandardinn er miklu lægri, enn er
til dæmis ekkert fjölsala bíóhús í Rúmeníu, en það
stendur til að opna það fyrsta 30. júní nk. í höfiið-
borginni og American Pie verður meðal fyrstu
myndanna þar, þótt hún verði í gangi í öðrum bíóum
þangað til. Það eru fyrst og fremst góðar grín- og
aksjónmyndir sem falla í kramið hjá Rúmenum,
þeir fara síður að sjá dramatískar myndir enda
hversdagsleikinn sjálfsagt nógu erfiður fyrir flesta.
Það eru heldur ekki miklir peningar I þessu enn
sem komið er, miðaverðið er margfalt lægra vegna
almennt lágra launa, þannig að þótt menn áætli að
um 120 þúsund manns komi að sjá American Pie í
Rúmeníu verða tekjumar mun minni en hér á Is-
landi, þar sem rúmlega 36 þúsund manns greiddu
sig inn á hana. Hins vegar er mikill uppgangur í
Austur-Evrópu og eftir því sem fjölsala húsum
fjölgar eykst aðsóknin. I löndum eins og Póllandi,
Tékklandi og Ungverjalandi er þróunin komin
miklu lengra en í Rúmeníu og í þessum löndum eru
stóru alþjóðafyrirtækin búin að koma sér vel fyrir.
Einnig eru að spretta upp fyrirtæki sem reyna að
kaupa sýningarréttinn fyrir alla Evrópu á einu
bretti en ekki hvert land fyrir sig eins og verið hef-
ur. Við munum ekki keppa við þessa aðila, en þó
munu alltaf koma inn á milli einhverjar myndir sem
við getum verið með annars staðar en hér heima.“
Og það hefur raunar þegar gerst því Þorvaldur og
Árnl Samúelsson keyptu sýningarréttinn á franskri
mynd fyrir Skandinavíumarkaðinn í Cannes á dög-
unum. „Hún heitir á ensku Harry, Hés Here to
Help eftir leikstjóra sem heitir Dominik Moll. Þetta
er svört komedía með yfírbragði Hitchcocks gamla
á köflum og fékk mjög góða dóma m.a. í hinu þekkta
tímariti Variety. Þetta er fyrsta myndin sem ís-
lenskt fyrirtæki kaupir á alþjóðlegum markaði til
dreifingar í Skandinavíu. Félagar okkar frá Disney-
American Pie: íslensk frumsýning í Rúmeníu.
fyrirtækinu, Buena Vista, ráku upp stór augu þeg-
ar við sögðum þeim frá þessu uppátæki okkar og
vildu óðir og uppvægir fá að dreifa henni fyrir okk-
ur, þeir voru nefnilega að reyna að kaupa hana
sjálfir, við vorum bara á undan. Fleiri fyrirtæki
höfðu einnig áhuga á henni sem við erum einnig í
mjög góðum tengslum við, s.s. Wamer Bros., svo
það verður tiltölulega auðvelt fyrir okkur að koma
henni á framfæri. En þetta er ekki starfsemi sem
við ætlum að fara að stunda af einhverjum krafti,
en það er gaman að þessu og sjálfsagt að slá til þeg-
ar okkur býðst góð mynd á góðu verði. í Cannes
vorum við aðallega að versla fyrir íslenska markað-
inn og keyptum um tuttugu myndir, bæði amerísk-
ar stórmyndir eins og Traffíc með Michael Dougl-
as og Catherine Zeta Jones og svo keyptum við
eina mexíkanska mynd og fimm breskar, þannig að
við vorum aðeins alþjóðlegri en oft áður,“ segir
Þorvaldur Ámason, sem fannst þó skemmtilegast á
Cannes í ár að fylgjast með velgengni Bjarkar.