Morgunblaðið - 20.06.2000, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
6 C ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 2000
Suðurlandsskjálftar
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Lóa Jónsdóttir og sonur hennar Sigurður Ragnar sváfu í tjaldi aðfaranótt sunnudagsins en húsið þeirra var eitt þeirra fyrstu sem úrskurðað var ónýtt. Lóa
heldur á skírnarskálinni sem hún og hennar afkomendur hafa verið skírðir úr en hún var eitt af því fáa sem ekki hreyfðist úr stað í skjálftanum.
Synd og skömm að kvarta
fyrst allir sluppu lifandi
MÆGÐININ Lóa Jónsdóttir og
Sigurður Ragnar búa á Hólavangi 4
áHellu. Lóa var í eldhúsinu að leggja
kapal en Sigurður var við vinnu í
glerverksmiðju Samverks þegar
skjálftinn reið yflr. Morgunblaðið
var að ræða við þau á hlaðinu þegar
Sigbjöm Jónsson byggingafulltrúi
og Ragnar Sigbjömsson prófessor
komu að skoða húsið og felldu þann
dóm að það væri ónýtt og gæti hmn-
ið í snörpum eftirskjálftum. Lóa
sagðist hafa setið í eldhúsinu við
kapalinn þegar allt fór að leika á
reiðiskjálfi. „Mér varð strax hugsað
til sonar míns, sem var að vinna í
glerverksmiðjunni og sonarsona
minna í húsinu héma hinum megin,“
sagði hún.
Þrátt fyrir að ísskápurinn hennar
hrykki metra fram á gólfið og fyrir
dymar og allt hryndi úr skápum og
af veggjum komst hún út án þess að
saka; nokkuð sem blaðamanni fannst
kraftaverki líkast eftir að hafa virt
fyrir sér verksummerki. Inni í stofu
á Lóa forláta bókasafn sem þakti
gólfið upp í borðhæð.
Einn gripur slapp óbrotinn, sem
er Lóu afskaplega kær. Það er skál
sem foreldrar Lóu fengu í brúðar-
gjöf árið 1930. Hún sjálf, allir afkom-
endur hennar og miklu fleiri ættingj-
ar hafa verið skírðir upp úr þessari
skál. „Það er ekki skrítið að ég haldi
á þessari skál,“ sagði Lóa. Nú þegar
húsið var ónýtt og við blasti að sofa í
tjaldi heima á hlaði var þessi fjöl-
skyldudýrgripur henni greinilega
dýrmætari en nokkm sinni fyrr.
„En það em allir búnir að búast
við þessu í 20 ár. Það væri synd og
skömm að kvarta fyrst allir sluppu
lifandi," sagði hún.
Var á hestbaki þegar sá stóri reið yfír
Aldrei setið
viljugri hest
„Ég hef aldrei setið viljugri hest en í dag,“ sagði
Sigurður Karlsson, íbúi á Leikskálum 4, sem var á
hestbaki ásamt fjölskyldu sinni þegar jörð fór að
skjálfa. Innbú Sigurðar var talsvert skemmt en
húsið, sem hann byggði sjálfur árið 1954, virtist
lítið eða ekkert skemmt. „Þetta verður eftir-
minnilegur 17. júní hjá mörgum en því miður var
þetta það sem von var á.
Ég hef búið hér í 50 ár og aldrei Ient í öðru
eins,“ sagði Sigurður. „Þetta var eins og skot en
svo kom hávaðinn í bylgjum. Hestamir urðu
bijálaðir og æddu af stað með okkur á baki.“ Sig-
urður segir að enginn hafi dottið af baki enda hafi
hestamir bara sprett úr spori og orðið æstir en
hvorki pijónað né ausið.
„Fyrst vissi ég ekki hvað var að gerast og datt í
hug að það væm komin áramót og strákamir í
Flugbjörgunarsveitinni hefðu misst eld ofan í
fiugeldakassana sína. Siðan kom næsta hviða og
þá skildi ég hvað hefði gerst. Það kom svo sem
ekki á óvart. Það er búið að spá þessu í mörg ár
og þetta hlaut að koma.“
Sigurður og fjölskylda flýttu sér heim. „Það sá
ekki á húsinu en þegar við komum inn var allt
innbúið á gólfinu," sagði hann.
Húsið við hliðina á húsi Sigurðar var gjörónýtt
og einnig hús handan götunnar. Sigurður hafði
kenningu um hveiju það sætti að þessi hús hefðu
skemmst en hans ekki. „Mitt hús er fijótandi á
grús en undir húsinu við hliðina er móbergsklöpp
sem liggur yfir götuna,“ sagði hann og benti að
húsi handan götunnar, sem einnig var skemmt.
„Ég held að fijótandi hús hafi sloppið en ekki þau
sem standa á klöpp.“
Skipti mestu að enginn týndi lífi
Strax eftir skjálftann var ljóst að margir Hellu-
búar ætluðu að fara að heiman yfir nóttina eða
gista í tjöldum. Sigurður og eiginkona hans Alda
Ólafsdóttir ætluðu hins vegar að sofa í eigin rúmi í
húsinu sem hann byggði sjálfur 1954 og flutti inn
á árunum 1955-1956.
Sigurður sagði að rnestu skipti að enginn hefði
týnt lífi eða slasast alvarlega. Hins vegar var hann
ekki alls kostar sáttur við hversu seint gekk að
staðfesta um hversu stóran skjálfta var að ræða.
Langt fram eftir kvöldi var fólki brugðið yfír
fréttum yfir því að skjálfti upp á aðeins 5,7 hefði
leikið húsin í þorpinu svo illa. Eins var hann gram-
ur yfír því að vfsindamenn vildu ekki staðfesta að
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Sigurði Karlssyni gramdist að lengi var Sunnlend-
ingum haldið i óvissu um stærð skjálftans, sem
lék héraðið svo grátt, og hvort um Suður-
landsskjálfta var að ræða.
þarna hefði verið Suðurlandsskjálfti á ferðinni.
„Þeir geta ekki svarað því já eða nei, en auð-
vitað var þetta Suðurlandsskjálfti; skjálfti af þess-
ari stærð hér á Suðurlandi, það þarf ekkcrt að ef-
ast um það.“
Litlar
sem
engar
skemmdir
í Hvera-
gerði
Hveragerði. Morgunblaðið.
JARÐSKJÁLFTINN sem
skók Suðurlandsundirlendið á
laugardag hafði engar teljandi
skemmdir í for með sér í
Hveragerði. Hvergerðingar
eru flestir hverjir orðnir vanir
jarðskjálftum, enda hefur
fjöldinn allur af minni skjálft-
um skekið byggðina síðan nú-
verandi skjálftatímabil hófst
árið 1994. Stóri skjálftinn sem
nú reið yfir fannst greinilega í
Hveragerði og varð mörgum á
orði að þessi væri nú ekki líkur
þeim skjálftum sem Hvergerð-
ingar eiga að venjast.
Skjálftinn var mjög langur
og kröftugur og er honum lýst
sem mikilli bylgju frekar en
höggi eins og síðasti stóri
skjálfti í Hveragerði var. Há-
tíðarhöld þjóðhátíðardagsins
stóðu sem hæst þegar skjálft-
inn reið yfir og var fjöldi barna
ásamt foreldrum sínum stadd-
ur á leiksýningu Leikfélags
Hveragerðis á Bangsímon þeg-
ar ósköpin dundu yfír. Flestir
héldu ró sinni en fólk þusti út á
götur og urðu hátíðahöld dags-
ins hálf endaslepp eftir þetta.
Hvernig er
ástandið austar?
Fólk fylgdist grannt með
fréttum og þegar fréttist af
upptökum skjálftans fylltust
íbúar Hveragerðis áhyggjum
af nágrönnum sínum austar í
héraðinu, því fyrst skjálftinn
var svona sterkur hér, hver
voru þá áhrif hans nær upp-
tökunum? Margir áttu erfitt
með að koma upplifun sinni
heim og saman við uppgefinn
styrkleika skjálftans enda kom
annað í ljós þegar leið á kvöld-
ið.
Almannavarnanefnd Hvera-
gerðis kom þegar saman og
kannaði ástand mála hér um
slóðir. Guðmundur Baldurs-
son, formaður Almannavama-
nefndar Hveragerðis, sagði í
viðtali að vegna örra skjálfta
undanfarið hefðu flestir íbúar
Hveragerðisbæjar verið búnir
að gera varúðarráðstafanir.
Nefndinni hefði ekki verið til-
kynnt um neinar skemmdir en
sjálfsagt væri eitthvað um
minni háttar tjón og sprungur
í veggjum.
„Garðyrkjubændur hér hafa
á síðustu árum lent í miklu
tjóni vegna jarðskjálfta og því
hafa þeir tryggilega fest lampa
og annað sem gæti skemmst.
Ibúar hafa einnig fengið mikla
og góða fræðslu um viðbrögð
við jarðskjálftum, bömin í leik-
og gmnnskólunum hafa verið
undirbúin eins og hægt er und-
ir jarðskjálfta og fólk er al-
mennt mjög meðvitað um
hættuna sem fylgir skjálftum.
Það sýnir sig einnig nú hve
mikilvægt er að undirstöður
húsa séu góðar. Hér háttar
þannig til að flest hús em
byggð á mjög góðri undirstöðu
eða á klöpp og því ættum við
að búa vel hvað það varðar,“
sagði Guðmundur Baldursson
að lokum.
Almannavarnanefnd Hvera-
gerðis mun fylgjast grannt
með þróun mála næstu daga
og vera viðbúin að grípa til að-
gerða ef á þarf að halda.