Morgunblaðið - 20.06.2000, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
Suðurlandsskjálftar ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 2000 C 21^
Morgunblaðið/Sigurgeir
Fjölmargar stúlkur vída af landinu voru staddar í Vestmannaeyjum vegna hins árlega pæjumóts.
Fjöldi aðkomufólks var í Vestmannaeyjum um helgina
Margir héldu skjálft-
ann undanfara goss
Vestmannaeyjum. Morgnnblaðið.
SÉRA Kristján Bjömsson, sóknar-
prestur í Landakirkju, hafði í mörg
hom að h'ta um helgina. Kristján
sagði að hann, ásamt Lóu Skarphéð-
insdóttur, hefði veitt stúlkum á Pæju-
mótinu áfallahjálp, og öðrum sem
þess óskuð, eftir jarðskjálftann sem
reið yfir á laugardag. Töluverð
hræðsla hefði gripið um sig enda
stúlkumar verið í miklum háska, m.a.
fengið á sig grjót sem hrundi úr fjöll-
um þar sem þær vom nærri.
„Én við lögðum áherslu á að dag-
skrá pæjumótsins væri haldið og ég
ásamt Guðjóni bæjarstjóra, Karli
Gauta sýslumanni og séra Bám Frið-
riksdóttur taldi fólk á að klára mótið
og var það sem beturfer gert. Það
sem hræddi þó aðkomufólkið mest
var að það setti jarðskjálftann í sam-
band við eldgosið á Heimaey en við
sluppum með skrekkinn með Guðs
hjálp,“ sagði séra Kristján.
Stúlkur úr 5. flokki Breiðabliks,
sem kepptu á Pæjumótinu, tóku þátt í
ýmsu fleiru en knattspymu því m.a.
er sprang hluti af því sem stelpumar
taka þátt í og læra. A laugardaginn,
Knattspyrnu-
stúlkur áttu
fótum sínum fjör
að launa
þegar hinn öflugi jarðskjálfti reið yrf-
ir, vom stúlkumar úr Breiðabliki að
spranga og varð mikið grjóthrun í
kringum þær og áttu þær fótum sín-
um fjör að launa, að sögn Þóm Guð-
jónsdóttur, liðsstjóra stúlknanna.
Mikil hræðsla greip um sig, nokkrar
stelpur fengu í sig gijót, í bak, höfuð
eða aðra líkamshluta svo ljóst má vera
að hópurinn var í töluverðri hættu.
Stúlkur úr 4. flokki Fjölnis vom
staddar í Herjólfsdal þegar jarð-
skjálftinn reið yfir og áttu fótum sín-
um fjör að launa að sögn Huldu Hall-
dóm Tryggvadóttur sem meiddist
lítillega í öllum látunum. Hún sagði
þær allar hafa verið saman uppi í
brekku þegar ósköpin dundu yfir. Það
var margt fólk í Dalnum vegna 17.
júní hátíðahaldanna þegar allt í einu
varð sprenging og þykkt rykský fyllti
dalinn með gijóthnmi og hrikalegum
hávaða, sagði Hulda. Hún sagði að
ekkert meira hefði verið keppt þann
daginn og hópurinn fengið áður-
nefnda áfallahjálp.
Héldu grjóthrunið vera
hluta af skoðunarferðinni
Stúlkur úr 4. flokki Breiðabliks
vom í bátsferð með PH-Vfldngi þegar
jarðskjálftinn reið yfir. Salka Hjálm-
arsdóttir var ein stúlknanna um borð
og sá þegar stór stykki af torfi hrundu
niður úr Ystakletti og á svartfugla-
byggð og drápu margafugla. Guð-
laugur Ólafsson, skipstjóri á PH-Vík-
ingi, sagði þau hafa verið stödd inni á
Drengjabót alveg við Ystaklett þegar
hranið hófst en þau bökkuðu strax út
af hættusvæðinu og í raun hefði ekki
verið svo mikil hætta á ferðum. Hrun-
ið var mikið austan í Ystakletti og
norðan í Miðkletti og Heimakletti og
töluvert af fulgi drapst, bæði lundar
sem vora í holum sínum og eins svart-
fugl sem var á syllum sínum þegar
torfið rann þar yfir.
*
Mikið af dauðum fugli hefur rekið á fjörur í Vestmannaeyjum.
notaður til að halda eldi á hlóð-
unum. Halldóra var inni í bænum
ásamt systur sinni, Ingibjörgu,
sem var þá þriggja ára, tólf ára
gamalli frænku sinni og móður-
ömmu. Þegar skjálftinn kom sáu
foreldrar Halldóru jörðina ganga
( bylgjum og varð strax litið í átt
að bænum og sáu hann jafnast
við jörðu. Systurnar voru inni í
baðstofunni ásamt frænkunni og
amma Halldóru, Þuríður Jóns-
dóttir, var nýkomin þangað úr
eldhúsinu. Göngin út úr bænum
hrundu strax og amma Halldóru
var ekki sein að hugsa heldur
greip stúlkurnar og kom þeim út
um glugga á baðstofunni.
Fjölskyldan svaf úti undir
járnplötum um nóttina og daginn
eftir var farið niður að Reyðar-
vatni.
Foreldrar Halldóru fiuttu frá
Reykjavík að Dagverðarnesi um
1908 eða 1909. Fyrstu tvö börn
þeirra létust af veikindum. Þau
fóru frá Dagverðarnesi eftir að
bærinn þar jafnaðist við jörðu í
skjálftanum en tóku upp búskap
aftur á Gaddsstöðum, sem er þar
sem leikskólinn er nú á Hellu.
Halldóra segir að mikið hafi
verið talað um skjálftann 1912
því fólk í sveitinni hafi verið
mjög hrætt. Margir hafi munað
skjálftann í ágúst 1896 en þá
varð mikið mannfall. Halldóra
segir að amma sín hafi verið sér-
staklega hrædd.
Halldóra Halldórsdóttir, 89 ára
Upplifði sinn
annan Suður-
landsskjálfta
HALLDÓRA Halldórsdóttir upp-
lifði sinn annan Suðurlands-
skjálfta þar sem hún sat með
kaffibolla fyrir utan sumarbúst-
að, við Hróarslæk, skammt frá
Hellu ásamt skyldfólki á þjóðhá-
tíðardaginn. Henni var með
naumindum bjargað út um
glugga í skjálftanum 1912, lík-
lega örfáum sekúndum áður en
bærinn sem hún bjó í, ásamt for-
eldrum sínum, systur og ömmu,
hrundi til grunna.
Halldóra var tæplega tveggja
ára þegar þetta var og hún seg-
ist ekki muna eftir skjálftanum
sjálfum, þó man hún eftir að hafa
sofið úti undir berum himni um
nóttina, þar sem bærinn Dag-
verðarnes var langt frá öðrum
bæjum. Halldóra minnist þess að
járnplötur hafi skýlt henni og
fjölskyldu hennar um nóttina.
Hún man einnig eftir konunni á
bænum þangað sem þau fóru
daginn eftir. Konan var mikil
vexti og hafði stóra lyklakippu
með fjölda lykla, festa við mittis-
stað. Það var ekki búið aftur á
Dagverðarnesi eftir þetta.
Lúðvík Vignir Ingvarsson, son-
ur Halldóru, fór heim á heimili
sitt og móður sinnar, að Frey-
vangi 5, eftir að skjálftinn reið
yfir á laugardag. Honum var
mjög brugðið þegar hann kom að
húsinu. Stéttin fyrir framan hús-
ið var sprungin auk þess sem
fristandandi veggur við úti-
dyrnar hafði kippst um tvo sentí-
metra frá húsinu. Þegar inn var
komið var allt á tjá og tundri.
Þó brá Lúðvík mest þegar
hann kom inn 1 stofuna. Móðir
hans situr löngum við skáp með
skattholi við bréfaskriftir eða
Morgunblaðið/Sverrir
Halldóra var tveggja ára þegar Suðurlandsskjálftinn 1912 reið yfir.
lestur. Skápurinn hafði dottið og
undir honum varð stóllinn sem
móðir hans situr gjarnan á.
Ekki var liðin nema um hálf
klukkustund frá því Halldóra
kom í sumarbústaðinn við
Hróarslæk, og þar til skjálftinn
reið yfir á laugardag. Hún sat
ásamt fólki við kaffidrykkju úti
undir berum himni. Hún sagði að
höggið hefði kippt bollanum út
úr höndunum á sér, svo hefðu
kaffigusurnar gengið yfir borðið.
Það hefði þó ekkert verið miðað
við lætin sem fylgdu skjálftanum.
Halldóra segist ekki muna eft-
ir skjálftanum 1912 heldur hafi
henni verið sagt frá því þegar
hún hafi verið orðin eldri. For-
eldrar hennar, Halldór Þorleifs-
son og Þuríður Sigurðardóttir,
voru ekki heima við þegar
skjálftinn reið yfir heldur voru
þau við mosatínslu en mosinn var