Skírnir - 01.01.1869, Side 170

170
FHJETTHt.
Dnamörk
(Danir, NorSmenn og Svíar). Hjer væri og sagan sjálf óræliasta
vitniS, er ísland hefí)i veriS ríki sjer nm fjögur hundruS ára. A8
Jtví forræSi snerti, yr8i Island aS standa vi8 hli8 Danmerkur,
en eigi undir henni. Fastast band milli beggja yr8i J>a8, „er
sameiginlegar Jarfir og jþjóSlegt bró8erni drægi Islendinga a8 Dan-
mörku, og er Jeim væri me8 frelsi og fullum burSum skipaS
vi8 hli8 ennar dönsku Jjó8ar, en hitt sí8st af öllu, ef menn vildu
me8 einhverjum skrásettum nauSungargreinum gera þá a8 undir-
lægjum". í fjármálinu segir hann ver8i a8 líta á J>á heimtingu,
er vjer eigum á andvirSi opinberra eigna, er hafi runniS í ríkis-
sjó8 Danmerkur, og hins me8, a8 J>a8 var8 langt um minna, en
J>a8 hef8i or8i8, ef sala gózanna hef8i eigi veri8 ger8 há8 verstu
ókostum fyrir eigandann (þ. e. Island). Hann minnist og á skatt-
rei8ur frá íslandi til Noregs og Danmerkur í 500 ár og tekjurnar
af verzlani.nni í næstum 200 ár, en sú einokun hafi næstum lagt
allt landiS í ey8i. Um þetta hafSi G. Brynjúlfsson tala8 skýrt og
rækilega á8ur á fundinum og tók J>a8 og upp aptur í þeim grein-
um í bla8inu „Fcedrelandet“, er síSar mun geti8. A3 endingu
minnir Rosenberg menn á, hve mikiS Danmörk og öll NorSurlönd
eigi íslandi upp a3 inna, og skorar einar81ega á landa sína, á
veglyndi þeirra og rjettlætis-tilfinning, a8 gera jþa8 eitt af þessu
máli, er ver8i þeim til sæmda og ávinnur þeim þakkarþel Islend-
inga. -— Eptir fyrstu umræ8u í fólksdeildinni kom grein í „Fœdre-
landet“ eptir ritstjóra jþess bla8s, er átti a8 gera þingmenn glöggv-
ari og gáningsmeiri í fjármáli íslands, en honum þótti stjórnin
hafa or8i3. Henni kva8 hann breg8a heldur til bruSlunarsemi, er
hún vildi ausa út leigum af 1\ milljón dala í fastar rei8ur — en
af l^ mill. um nokkurn tíma — fyrir samband vi8 „gamla ný-
lendu Noregs“, — og fyrir „þann sóma, er Danmörk hefSi af
flatta þorskinum á merki sínu“. Ritstjórinn hnítti og um lei8 í
Jón Sigur8sson, e8a einkanlega kröfur hans, sem þær komu fram
í fjárhagsnefndinni 1861—62. Me8 góSum áheitum fjekk Jón
Sigur8sson svari veitta vi8töku í þetta bla8, og rakti hann jpar í
sundur atri8i málsins, sem þau deilast á tvær hendur, er menn
lita á rjettindi íslands, e8a a8 eins fara eptir sannsæi
og þörfum. Sá ma3ur, er ávallt hefir risiS til forvigis fyrir