Skírnir - 01.01.1869, Page 172

172
FRJETTIR.
Danmörk.
óseldu jarSir, á það og andvirSi hinna seldu og leigur þess. Yib
fcetta hefir rentukammeriS kannazt, og sama viöurkenning er undir-
staía allra álitanna í nefndinni 1861—62. En munur álitanna
kom af mismunandi reikningsaSferS, er menn vildu finna hina
sönnu andvirSis upphæS. En hún getur eigi veriS önnur
en sú, er samsvarar verSi jarSanna nú, ef Jþær væru
óseldar. HiS fjórSa er afgjaldiS af verzluninni (lestagjaldiS), og
er JþaS nú taliS meS tekjum íslands. Fjarleitt getur þaS þá aldri
veriS, aS færa reiknÍDginn aptur til þeirra tíma, meSan einokunin
stóS, er tckjurnar af verzluninni runnu aSra leiS, er ísland í staS
ágóSa beiS af henni tjóu og eySileggingu. þetta er heldur ekki fjar-
leitara en svo, aS flestir vilja einmitt líta til („tage Hensgn tilu)
hinna langvinnu einokunarþjáninga Islands, og aS svo verSi aS gera,
stendur meS berum orSum í brjefi frá dómsmálaherranum 23. apríl
1865. Ogæfan er nú, aS þetta „ti!lit“ hefir aldri orSiS annaS
en einhver víSáttumæli, aS takmörk þess hafa aldri komiS í Ijós
— en fullþröng virSast þau mörkuS fyrir í áætlun Jóns SigurSs-
sonar í nefndinni (1861), er bann telur íslandi aS eins part
af árságóSa verzlunarinnar fyrir öll einokunarárin, svo reiknuS-
ura, sem stjórnin sjálf hefir sett hann aS lægsta lagi. — J>á eru
og upp taldar þær tilraunir (fjórar) til fjárskilnaSar og svo frv.,
er gerSar hafa veriS af hálfu stjórnarinnar fra 1851 til 1867.
Uppástungurnar, er þaS ár komu frá alþingi, ásamt meSmælum
konungsfulltrúa, eru samgönguatriSi (Compromis) í fjárhagsmálinu,
og þykist stjórnin eigi mega verSa erindreka sínum sammála,
verSur hún aS bera máliS upp aptur fyrir þingi, er hefir sömu
heimild eSur „samþykkisatkvæSi11, er alþingi var þá heitiS um upp-
kvæSin í málunum. — þar sem J. S. víkur sjer aS hinni hliS máls-
ins, aS sannsæismatinu og þörfunum, sýnir hann fram á, hvaS 60
þúsundir verSa á metunum, er á móti þeim er lagt allt, er leggja
verSur. Útgjöld og þarfir fara vaxandi ár frá ári, og ár eptir ár
hefir ríkisþingiS neitaS framlögum til brýnna þarfa, og sagt aS
þau yrSu aS bíSa fjárskiInaSarins. þar sem allt er í ólestri, allt
vantar og vanþrif eru á allri framtaksemi og menningu — eSa:
þar sem viS verSur aS taka setning nýrrar stjórnar, breyting um-
boSsstjórnarinnar, stofnsetning nýrra skóla og útfærsla latínuskól-