Skírnir - 01.01.1869, Side 173

Damnork.
l<rRJETTIE.
173
ans, efling atvinnuvega, auknar samgöngur, vegabætur, fjölgun lækna
og ótal mart annaÖ — J>ar er hægt aS sjá, aS Islendingar leysa
Dani af mikilli ábyrgS, er J>eir taka af jpeim forsjá og umönnun
J>eirra mála. 'Vilji nú einhverr kalla J>a8 ósanngjarnt, a8 skylda
ona núlifandi kynslóS í Danmörku til a8 bæta fyrir brot og slóSa-
skap febra sinna, yrSi J>ó hitt sannsæiS minna, ef menn dembdu
öllum afleiSingunum upp á íslendinga. — Fyrir rúmsins sakir ver8-
um vjer a8 bi8ja lesendur vora afsaka jpetta ónóga ágrip, og hitt,
a8 vjer a8 eins ver8um a8 minnast á, a8 J. S. tók sí8ar til andsvars
móti ritstjóra bla8sins, og eins móti ritstjóra blaSsins „Flyveposten11.
Ploug haf8i í svari sínu teki3 fram jpær kva8ir, er Danmörk gæti
beint a3 íslandi, t. d. hluttöku i ríkisskuldum, en J. S. minnti hann á,
a3 jafnar þegnkvaSir litu til jafnra rjettinda, en Island hef3i veriS gert
a8 aukvisa ríkisins á einokunoröldunum, og kæmu ríkisskuldir og
a8rar kostna3arrei8ur ríkisins til greina, yr8u og ríkiseignir, t. d.
varasjóBurinn, a8 verSa samferSa. — Yjer látum nú máli viki8 a8
ritgjör8 Gísla Brynjúlfssonar í sama bla3i. Hún er næsta fróSleg,
sem von var til af svo sögufróbum manni, en hún er lengri en
svo, a8 vjer megum herma anna8 úr henni, en nokkur abalatriSi.
„Me8 lögum skal land byggja, en meb ólögum eyba“. J>essi hin
síSari orbin hafa ræzt á Islandi. J>a8 hefir í 600 ára legi8
undir stjórnarmisferlum; J>ví hefir í allan jpann tíma verib
stjórnaS svo, a8 menn aldri litu til sjálfs Jiess jparfa.
Stjórnarmisferlin — einvaldsráb konunganna, einokunarstjórn, skrif-
stofustjórn —, hafa búiS til eymdarástandib á íslandi. í 500 ára
hefir ísland or3i8 a3 reiba beinlínis (auk útdraganna vib hina
einokubu verzlun) í sjób drottna sinna allt ab 20—24 þúsundum
dala, en tekib ekki skildingsvirbi á moti. En J>ó er J>etta sem
ekkert a8 telja hjá hinu, hvernig öllum íjárafla manna sogabi út
úr landinu vib einokun verzlunarinnar. Um afleibingar hennar í
200 ár er hægt ab fara nærri, jpegar litib er á verblagsskrána,
Jiar sem t. d. 600 fimmþumlunga naglar komu á móti kýrlagi,
eins 8 skyrtur af hörljerepti, e3a 40 pöttar brennivíns, og þa8
fram eptir götunum. 1787 var verzlunin látin frjáls vi8 alla danska
Jiegna, og síbar vi3 allar þjóbir, en eigi a8 sí8ur má ísland enn
sakna hæfilegra verzlunarlaga, er aldri hefir Jar vib notið, síSan