Skírnir - 01.01.1869, Side 185

Svi'þjóft.
FRJETTIR.
185
krýningardagar. Af þeira er nrín „hei8nrsdoktórar“ frá Danmörku
nefnura vjer þá eina, er mönnura eru nokkuS kunnir á íslandi.
J>eir voru: Madvig, KonráS Gíslason, Steenstrup, Westergaard,
Basraus Nielsen, Krieger, S. E. Larsen (yfirlæknir), auk fl. Af
miklum sæg öðrum má nefna þá John Ericsson í Vesturheimi,
hugvitsnianninn mikla, og Oskar hertoga, sem bæði er skáld og
fræSimaSur1.
Bændaskóla stofna Svíar nú á mörgum stöSum, nokkub í lík-
ingu viS þa&, sem er i Danmörku og Noregi. I fyrra sumar hjeldu
kennarar, æSri skóla og lægri, frá öilum Norðurlöndum mjög fjöl-
mennan fund í Örebro, og var þar ræSt um kennslu, fyrirkomulag
og kostnað alþýSuskóla, hverrar tegundar sem eru. Um þab lóru
álit manna belzt í tvær áttir, hvort ríkiö skyldi annast um alþý&u-
skóla, e0a þeir skyldu eiga kosti sína og þrifnab undir umsjón
fólksins, undir áhuga manna og framtaksemi. fessari skobun
fylgdu fram flestir danskra manna, en þeir voru og af Grundtvigs
flokki. MeSal svo margra, er fluttu ræSur á fundinum, var kona,
er sett er til kennslu viS námskóla fyrir konur í Stokkhólmi. Hún
hafSi ferSazt um Danmörk og kynnt sjer kennsIuaSferS í kvenna-
skólum; hún tjáSi fyrir fundarmönnum, hvernig menn i þeim
skólum þýddu dæmi úr fornsögum (Eddusögum) viS sannindi í
kristnum fræSum, og tókst henni aS lýsa þessu meS svo áheyri-
fyrirmælum á látínu. Undir eins og það var búið, tdk organ kirkj-
unnar hádmandi undir (med Fanfarer), en fallbyssur fyrir utan.
‘) Oskar heislogi hefir áður hlotið verðlaun við háskölann í Uppsölum
(eða hjá vísindafjelaginu í Slokkholmi?) fyrir drápukvæði um af-
reksverk Svia á sjó („Vr svenska flottans Minnen"). John Ericsson
hafði skömmu áður sent háskölanum i l.undi skýrslu um enn siðasta
og furðumesta hugvitsfund sinn. En hann er kallaður „sólarvjel” eða
„sólvarmavjel”, þ. e. að skilja vjel, er dregur svo sáman geisla eða
Ijósvarma sólarinnar, að hann má hafa i elds stað til allskonar heitu,
og einnig þeirrar er kemur gufuvjelum í hreifingu. fieim Ijósvarma,
er lendir a 10 ferhyrningsfeta fieti kvað hún draga saman í svo mikið
hitumegin, að 489 kúbíkþumlungar (álthyrningsþuinl.) af vatni
komast i gufu, en hreifingar allið samsvarar eins hests kröplum, eða
lypta á einni minútu upp um fetmál hjerumbil 300 Ijórðunga þunga.
J. E. kvað enn eiga starfsamt við vjelina til að gera hana ntcðfæri-
legri til ýmissa nota.