Skírnir - 01.01.1897, Blaðsíða 4

4
Áttavísun.
Ástundun Rúsa aufltur frá hefir því miðað mjbg að því, að fá sér
hafnir sunnan við Kyrrahaf, þær er eigi legði að vetrarlagi.
Nú er þar austur frá eigi hafnir að fá, nema að ná þeim frá Kín-
landi. En Kúsar eru eigi mjög unnandi frjáÍBri verzlun, og þar sem þeir
fengju hafnir, mundi öðrnm þjóðum íþyngt með tolla og aðrar tálmandi
kvaðir um fram rúsneska þegna. En Bretar og aðrir, sem knúið hafa
Kínverja til að opna hafnir fyrir verzlun útlendra þjðða, hafa jafnan
fylgt því, að öllum þjóðum væri gert jafnt undir höfði. Er af þessu auð-
sætt, að nái Rúsar höfnum og landsvæði undir sig, þá er af því tjón
búið þeim þjóðum, er verzlun reka við Kínland. Er hér ein rökin að
finna til ýmigusts þess, er Bretar hafa á að Kúsar nái undir sig höfnum
í Kinlandi.
Prá þessu, sem hér er ritað að framan, er sagt í þvi skyni, að menn
megi betur skilja afstöðu Breta og Rúsa hvorra til annara, og til þeirra
viðburða, er gerðust á árinu i suðausturhlut Evrópu og í Asíu.
Það er nú síðari árin að vakna ný skoðun á þessu máli í Englandi,
en hún er varla búin að ná yfirhönd enn þá. Það er sú skoðun, að því
verði ekki forðað, sem fram á að koma: Rúsland hljöti fyr eða síðar að
ná síauðum herskipahöfnum bæði í Ásíu og Evrópu og verða eitt af mestu
stórveldum heimsins á sjó. Það hefði því verið og sé enn hyggilegra
fyrir Bretland að hafa gott samkomulag við Rúsland, en að ala á fjand-
skap við það báðum þjóðunum til koBtnaðar og tjóns. Það hefir þannig
t. d. verið aðalástæða vestur-stórveldanna til að bjálpa Tyrkjum sífelt og
halda við ríki þeirra í Evrópu, að enginn hefir öðrum arfsins unnað eftir
„sjúklinginn“ (svo er Tyrkjaveldi einatt nefntj, er hann hrykki upp af.
Einkum hefir ekkert af stórveldunum unnað öðru Miklagarðs, og heldur
viljað vita hann í Tyrkjans höndum, úr því að þau gátu ekki hvert um
sig fengið hann sjálf. Nú eru flestir farnir að sjá að Tyrkjaveldi í Ev-
rópu stendur svo feysknum feigðar-fótum, að því verður ekki við borgið,
— „og það hefðum vér Bretar betur fyrri séð“, sagði Salisbury lávarður,
ráðaneytishöfðingi Bretaveldis, í ræðu er hann hélt í ársbyrjun. Hann
sagði að 1853 befði þegar verið til þeir stjórnhyggindamenn í Evrópu,
er þettu sáu, — „og á meðal þeirra var Nikulás keisari I.; hann gerði
þá Bretlandi þau boð, er ég eta ekki að nú yrðu þakksamlega þegin, ef
nú væru boðin; en þá skildi vegu með oss og honum, er boðum hans var
hafnað." Nikulás sagði við Bretastjórn þá á þessa leið: Við skulum