Skírnir - 01.01.1897, Síða 20

20
Austurríki — Ungaraland.
deilast þeir í ekki færri ea 25 þingflokka. Heflr enginn flokkur afla til
að koma neinu máii fram á þinginu og er skiljanlegt hverja östjðrn af
því hlýtur að leiða.
„Austurriksk-ungverska cinveldið“ er lögrétt nafn á því samríki, sem
Pranz Jösef ræður fyrir, Austurrikiskeisari og Ungverjalandskonungur.
Það er eitt samríki í 2 deildum. Heflr það alt einn sameiginlegan, lög-
bundinn einvald yfir sér og sameiginlogar einvalds erfðir, sameiginleg her-
mál og utanríkismál og sameiginleg fjármál, að því er til drottinsmötu,
hermála, utanríkismála og samþingishalds kemur. í allflestum öðrum mál-
um hafa þær 2 ríkisheildir, sem mynda samríkið, sjálfstjörn. Löndin fyrir
austan Leithafljótíð mynda aðra ríkisdeildina og nefnast einu nafni Trans-
leithania (Austanleithalönd), og er þar konungsríkið Ungaraland aðal-land-
ið. Löndin fyrir vestan Leithafljótið eru kölluð Cisleithania (Vostanleitha-
lönd), og er það keisaradæmið Austurríki. 1 þeirri ríkisdeildinni er Pranz
Jósef Austurríkis-keisari; í hinni ríkisdeildinni er hann Ungverja-konungur.
Hefir hann sitt ráðaneyti í hvorri ríkisdeild og sitt löggjafarþingið í hvorri;
heitir löggjafarþingið í Vestanleithalöndunum (Austurríki) rílcisráð, en í
Austanleithalöndunum (Ungaralandi) ríkisdagur. Ríkisráðið situr í Vínar-
borg, en ríkisdagurinn í Buda-Pest. Sameiginlegu málin liggja undir 2
fulltróadeildir og eru 60 fulltrliar í hvorri; kýs ríkisráðið í aðra en rikis-
dagurinn í hina og gildir kosning til árs.
Vestanleithalöndin byggja menn af ýmsum þjóðernum. Á þingi sitja
þar 171 fulltrúi af Slafakyni og 163 af þýzku þjóðerni, 19 ítalir og svo
ým?ir menn af öðrum þjóðernum. Bn slafneskir mcnn greinast í ýmsa
þjóðflokka, sem sumir eru hvorir öðrum andstæðir, svo sem Tsjekar, Ró-
thenar og Pólverjar. Eru því Djóðverjar rétttaldir fjölmennasti þjóðflokk-
ur landsins (um 36%); næst þeim eru Tsjekar (22%), þá Ruthonar (13%)>
þá Pólverjar (12%); þar næst koma ítalir og svo ýmBÍr aðrir fámenn-
ari þjóðflokkar.
Þjóðverjar þykjast bera ægishjálm yfir aðra Austurríkismenn fyrir
sakir yfirburða þýzkrar mentunar, enda hafa þeir einatt skýrlega sagt
svo á þÍDgi, að 011 önnur þjóðerni í ríkinu eigi sér að lóta. Mál þeirra
hefir um ómuuatíð verið eina lögheimilaða málið í skólum öllum og fyrir
dómstólunum. Hinum þjóðflokkunum hefir nfl stundum komið miðlungi
vel saman um ýmislegt; en allir eru þeir á eitt sáttir um það, að spyrna
á móti yfirvaldi eða forrétti Þjóðverja. Tijekar fengu því loks áorkað
hjá stjórninni, að hfln gaf út þá fyrirskipun, að þeirra tunga skuli i öllu