Alþýðublaðið - 07.01.1960, Blaðsíða 13

pr i' ? '
l&i *?' ■'
í UMRÆÐJJNUM um at-
vinnumál framtíðarinnar er
oft minnzt á iðnaðinn. Er þá
yfirleitt talað um stóriðnað til
útflutnings, sem við hafum
hvorki fjármagn né vinnuafl
til að framkvæma. Að vísu má
flytja þetta hvorttveggja inn
er.iendis frá, en á meðan það
er í athugun væri ef íil vill
ómaksins vert að hugleiða,
hvort ekki sé hægt að viðhafa
meiri búhyggindi í rekstri nú'-
verandi atvinnugreina.
Með fjölgun og stækkun
fiskiskipanna fer gjaldeyris-
notkunin til veiðarfærakaupa.
■ ört vaxandi. Á sama tíma hef-
ur innlendur veiðarfæraiðnað-
ur verið vanræktur, vélar tekn
ar úr notkun án endurnýjun-
_ ar, og veiðarfæraverksmiðj-
urnar týna tölunni hver af
annarri.
Á styrjaldarárunum og fyrst
eftir þau voru starfandi hér
nokkrar myndarlegar veiðar-
færaverksmiðjur, sem skipu-
lögðu starfsemi sína að beiðni
. stjórnarvalda til að bjarga
. veiðarfæraþröfinni. Hampiðj-
. an h.f. framleiddi allt botn-
á réttu gengi eða á jafnréttis-
grundvelli við innflutninginn.
Árangur þeirra stjórnarhátta
segir ti} sín. Yélar Veiðar-
færagerðar íslands voru tekn
ar úr notkun árið 1957 og á að-
alfundi Netagerðar Vest-
mannaeyja fyrir nokkru var
samþykkt að slíta félaginu.
Hefði verið viturlegra að láta
hina dugmiklu íbúa gull-eyj-
unnar fá fyrirgreiðslu til end
urnýjunar á vélum sínum til
þorskanetaframleiðslu úr
gerviefnum. Eru nú aðeins
tvær veiðarfæraverksmiðjur
starfandi í landinu. Blæs
ekki byrlega fyrir veiðarfæra
iðnaðinum frekar en á dögum
Skúla.
1
ST ARFS GRUND V ÖLLUK
VEIÐARFÆRA-
IÐNABARINS
Hinn ótollverndaði veiðar-
færaiðnaSUr, sem keppir við
erlent markaðsverð, nýtur
engrar fyrirgreiðslu vegna
verðbólgu og rangrar gengis-
skráninar, en sjávarútvegur
og landbúnaður myndu stöðv-
ast af sömu sökum án stór-
Hannes Pálsson
eyristekjum þjóðarinnar til
verksmiðjureksturs erlendis
fyrir fiskveiðar okkar.
Þótt nauðsynlegt sé að
benda á í hverju heimatilbún-
ir erfiðleikar veiðarfæraiðnað-
ar eru fólgnir, er það sem
mestu máli skiptir stefnubreyt
ing gagnvart þessum sjálf-
Hannes Pálsson framkvæmdasfjóri;
vörpugarn, botnvörpur og í
samvinnu við Veiðarfæragerð’
Islands allar fiskilínur, sem'
íslenzku fiskiskipin notuðu á
þeim árum. Netagerð Vest-
mannaeyja h.f. framleiddi
mikið af þorskanetum. Tóku
stjórnarvöld upp skömmtun á’
þeim til að sem flestar ver-
stöðvar sunnanlands nytu
þeirrar starfsemi. Veiðarfæra
verksmiiðjan Björn Bene-
diktsson h.f. hóf starfsemi í
lok stríðsins og gegndi þegar
í stað mikilvægu hlutverki til
að fullnægja veiðarfæraþörf-
inn, sem fór þá vaxandi.
Nokkru eftir styrjöldina var
þessum fyrirtækjum ýtt til
hliðar í atvinnumálum, og-
hafa þau aldrei síðan starfað
þér hafið ágóðavon
^rallt árið!
Wýý1
*<j 0 &0 o
HASKOLANS
felldrar óhjákvæmilegrar
millifærslu. Samkeppnisað-
staðan er því óraunhæf og
vonlaus.
Innflutningsverzlunin á
veiðarfærum nýtur þægilegrar
sérstöðu, hefur hlutfallslega
lægri skatta en iðnaðurinn og
enga stóreignaskatta. Þar sem
veiðarfæraiðnaður, sem eitt-
hvert gagn er í, þarf mikil
husakynni og miklar vélar,
liggur hann vel við hinum
tíðu refsiaðgerðum alþingis,
stóreignasköttunum. Hallast
nú ekki á, því að baggarnir
eru orðnir tveir.
Veltuútsvar á veiðarfæra-
iðnaðinum er 1%, en á inn-
flutningsverzluninni 0,8%.
Veltuútsvar á botnvörpunet-
um, framleiddum á netastofu
í Reykjavík úr inlendu botn-
vörpugarni er 2%, en á botn-
vörpunetum innfluttum frá
Bretlandi 0,8%. — Skattayfir-
völd neita árlega um leiðrétt-
ingu á þessu misrétti.
Það hlýtur að vera hverjum
manni ljóst, að hér er ójafn
leikur íslenzkum hagsmunum
í óhag. Áð sjálfsögðu er ekki
hægt að ásaka duglega kaup-
sýslumenn, þótt þeir noti sér-
réttindi, sem þjóðfélagið fær
þeim í hendur til ótakmarkaðs
innflutnings á veiðarfærum
meðan veiðarfæraiðnaður
landsins leggst hægt en ör-
ugglega niður. Á sama tíma
renna tugir milljóna af gjald-
sagða iðnaði, áður en sú þekk-
ing og reynsla, sem aflað hef-
ur veyið fer forgörðum.
FULLNÝTING VEIÐAR-
FÆRAIÐNAÐARINS JAFN-
GILDIR UM 40 MILLJÓN
KR. GJALDEYRISTEKJUM
Árið 1958 voru flutt inn
3152 tonn af veiðarfærum úr
spuna- og gerviefnum fyrir
62,8 millj. kr., eða um 94 millj.
kr. með yfirfærslugjaldi. Þar
af er erlendur iðnvarningur
92% af verðmætinu, en efni í
veiðarfæri fyrir innlenda iðn-
aðinn aðeins um 8%.
Eftir innflutningi fyrstu 9
mánuði þ. á. mun heildarinn-
flutningur sömu vara varla
verða undir 120 millj. kr. á
yfirstandandi ári. Gjaldeyris-
sparnaður við að hagnýta
þessa atvinnumöguleika okkar
myndi verða um 40% af verð-
mæti erlenda iðnvarningsins.
Til þess að ná framangreind
um árangri þarf að flytja allan
hamp inn óunninn, en gervi-
efnið frá stóriðjuverum. Síðan
yrði það spunnið, tvínnað og
hnýtt í nýjustu gerð véla. Veið
arfæraverksmiðjuiðnaður er
aðeins hagkvæmur í stórum
stíl. Notkun okkar er það mik-
il, að stærsta, hagkvæmasta
vélasamstæða hentar fyrir
hana eina. Hins vegar er mjög
líklegt, að um útflutning iðn-
varnings gæti verið að ræða
sem ódýr umframframleiðsla.
Allar nágrannaþjóðir okkar ur og fjölþættara atvinnulíf en
flytja inn hamp frá Afríku og við.
Brasilíu, kemba hann og Nú munu uppi ráðagerðir
spinna í vörur tU útflutnings. um að flytja í vaxandi mæli
Greinarhöf. hefur kynnzt inn veiðarfæri fullbúin til
framangreindri starfsemi á notkunar (uppsett) á lággengi
Norðurlöndum og m. a. komið þess innflutnings, frá Japan.
í eina slíka verksmiðju, er Verður í því sambandi að at-
starfrækt var allan sólarhring huga þjóðhagslegt gildi vinn-
inn og framleiddi 4000 tonn á unnar við uppsetningu veiðar-
ári svo til eingöngu fyrir Am- færanna.
eríkumarkað. — Verksmiðja Auk verksmiðjuiðnaðarins
þessi starfrækti eigin aflstöð vinna árlega um 400 manns að
með olíu og kolakyntum gufu- meira eða minna leyti við neta
kötlum sem orkugjafa. Er hnýtingu hjá stærstu netagerð
mjög ólfklegt, að við yrðum landsins. Liggja ekki fyrir
ekki samkeppnisfærir í stór- skýrslur um hve margt fólk á
iðju á þessu sviði við eðli- öllu landinu tekur þátt í
legt fjárhagskerfi. nefndri vinnu, en líkur benda
Fyrsta verkefnið ætti að til, að ekki minna en 2000
vera að fullnægja veiðarfæra- nianns taki Þátt í henni sem
þörfinni. Stofnkostnaður slíks aðalvinnu eða ígripavinnu
iðnaðar er vafalaust sá lægsti, vetrarmánuðina.
sem við eigum völ á miðað við Þessi vinr-a er mjög hag-
gj aldeyrishagnað. Með sam- stæð fyrir þjóðarfoúið, því að
vinnu eða sameiningu þeirra iler er um heimilisiðnað í
tveggja verksmiðja, sem eftir skammdeginu að ræða, sem
eru í landinu, fullnýtingu nýtist fyrir útflutningsfram-
eldri véla þeirra, ásamt kaup- leiðsluna. Hana stunda . að
um á nýjustu gerð véla til mestu gamalt fólk, öryrkjar,
fullnýtingar verksmiðjuhús- sjúklingar. og duglegar hús-
næðis þeirra, mætti markfalda mæður, sem komast ekki frá
framleiðslu veiðarfæraiðnað- heimilum sínum til annarrar
arins. Þótt orkuþörf slíks iðn- vinnu. Á sumrin dreifist nefnt
aðar sé nokkuð mikil, þarf eng vinnuafl á hagkvæman hátt til
ar ráðstafanir að gera þess atvinnuvega þess árstíma.
vegna umfram þær, sem þegar Þarf að meta raunveru-
eru fyrirhugaðar Aukning ie§a þjóðarhagsmuni, en
starfsfólks mundi verða um standa á verði fyrir annarleg-
150 konur og karlar. Framhald á 14. síðu.
Þess má geta, að stofnkostn
aður Áburðarverksmiðjunnar
var 130 millj. kr. og framleiðsl
in sl. ár 38 millj. kr. að verð-
mæti. Með um 15 millj. kr. við
bótarfjárfestingu í veiðarfæra
iðnaði samkvæmt framan-
sögðu, sem að mestu yrði véla
kaup, benda líkur til, að ár-
legur gjaldeyrissparnaður
yrði 25—30 millj. kr. Mætti
síðan vinna að fullnýtingu
veiðarfæraiðnaðarins á fáum
árum.
Á undanförnum tímum upp-
bóta og niðurgreiðslna hefði,
verið hægt að færa veiðarfæra
iðnaðinn að verulegu leyti
inn-í landið með Því að greiða
niður innlend veiðarfæri og
stuðla með því að framtíðar
gjaldeyrissparnaði. Það var
ekki gert, en þess í stað hafa
niðurgreiðslurnar sumpart
stuðlað að gjaldeyriseyðslu.
Samkvæmt upplýsingum
frá Norges Industriforbund
29. okt. sl. er framlag norska
ríkisins til að greiða niður
veiðarfæri 6—7 millj. n. kr. á
ári. Greiddar eru niður allar
vörur úr hampi og bómull. Af
innfluttum fiskinetum úr
þessum efnum er 5 % innflutn
ingstollur. Norðmenn hafa rík
iseinkasölu á innfluttum veið-
arfærum og virðist hlutverk
hennar að sjá um, að innflutn-
ingurinn lami ekki starfsemi
innlenda iðnaðarins, enda er
mjög lítill innflutningur til-
búinna vara.
- ~.mig telia Norðmenn sig
ekki hafa efni á því að láta
atvinnumöguleika veiðarfæra-
iðnaðarins ónotaða. Hafa þeir
samt margs konar stóriðnrekst
ÞIÐ horfið framan í
naut, sem varð frægt í
Englandi fyrir skemmstu,
þegar enska landbúnaðar
ráðuneytið dæmdi það til
dauða — fyrir að vera of
„kvenlegt“. Brezku þlöð-
in kepptust við að birta
myndir af aumingja bola,
og það varð honum til lífs.
„N áðunarbeiðnir “
streymdu til blaðanna og
eitt þeirra — Daily Mirror
— bjargaði þeim „kven-
Iega“ með því að kaupa
hann.
nUMHHMHIWMtlMIMMHII
Alþýðublaðið — 7. janúar 1960