Hirðir - 30.07.1860, Blaðsíða 12

92
hve skammt fslendingar eru á veg komnir, og hvað mjög þeim enn
þá er ábótavanf í þessu efni. Til aí> syna fram á þetta, vil jeg
benda til fjárrœktarsögunnar á fyrri öld og nú, og sýnir hún bezt,
hvernig þessi fjárrœkt okkar nú í 160 ár er allt af ab höggva í
sama farib, og kemst f raun og veru ekkert á fram, heldur mibar í
samburbi vib fólkstöluna jafnvel aptur á bak. Fyrir rúniri liálfri
annari öld, eba 1703, var fjártala lands þessa 279,812; um mifeja
18. öld, eba2l760, var hún allt ab hálfri milfón, eba 500,000, en
10 árum sfbar var hún aptur ab eins 378,677, en eptir öbrum eigi
meira en 112,809; loksins varb hún á hinni libnu öld, eptir þenna
víbfræga niburskurb og harbindin 1783, ab eins 43,243. Öndverb-
lega á þessari öld, eba litlu eptir aldamótin, hýmdi hún í 218,818,
og eptir 20 ár eba 1823 þúttust rnenn nú heldur en ekki menn,
þegar hún var komin upp í libug 400 þúsundir og nábi loksins um
mibja þessa öld í sama farib og hún var í, þegar bezt ljet á mibri
18. öld. En þetta varabi því mibur ekki lengi; því nú 1860, eptir
heila öld, er hún nærfelit 200,000 minni en hún var 1760.
þetta stutta yfirlit yfir fjárrœktina hjá oss nú í hálft annab
hundrab ár, hefur í sjer fólgna sorglega „reynslu" um ástand
hennar hjá oss. þab er byggt á tölum, sem eigi verba hraktar, og
þab mun ásamt öbru því, er nú skal betur frá skýra, geta sýnt
hverjum skynsömum manni fram á, ab þessi umtalaba þriggja ára
reynsla þjóbólfs „Isiendingsins" eigi sje mikils verb, því þó þab sje
harbla sorglegt og mjög íliugunarvert, ab fjártala lands þessa, þvert
á inóti þvf, senr er í öbrum löndum, skuli allt af vera ab hjakka í
sama íarib, og nái engnm stöbugum framförum nú í hálfa abra
öld, þá bœtir þab þó hvab mest ofan á, þegar þab verbur deginum
ljósara, ab þessum vesalings íslenzka fjárstofni er allt af ab fara
aptur. Þab gagnar víst Islendingum harbla lítib, þó ab þeir sjeu ab
kenna útlendu fje um þessa apturför, því því trúir varla nokkur
mabur, en hitt má vera öllurn kunnugt, er þekkja til fjárrcektarsögu
lands þessa, hvernig henni er ab fara aptur, eins og eptirfylgjandi
dœmi sýna.
þar sem Björn Halldórsson í Atla, bls. 157, er ab tala um á-
góbann af fjenu, skýrir hann svo írá, ab bóndi nokkur fyrir vestan
hafi haft mjólknrær, er mjólkubu 4 til 5 merkur í mál, og því næst
segir liann: „liitt er almennara, þegar fje er ekki rnagurt, ab hver
ær mjólkar 1 pott á dag. Hennar mjólkurtími eru 4 mánubir, júní-
us, júlíus, ágústus, september; þab, sem hún hefur mjóikab meb lambi