Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1990, Blaðsíða 9

GÓA
13
Sennilega hafa þau verið til mótvægis við þorrablótin sem tóku að
breiðast út í sumum sveitum snemma á öldinni.27 Orðið góublót hefur
þó lítt vcrið notað fyrr en helst á síðustu áratugum ef einstök samtök
urðu of sein fyrir með þorrablót sitt. Þá hefur komið fyrir að þau
nefndu fagnað sinn Góublót.
Orðið konudagur hefur á hinn bóginn orðið mjög algengt á þessari
öld. Jón Árnason nefnir það að vísu ekki í þjóðsögunum en álíka gömul
heimild ætti að teljast nokkuð áreiðanleg: Ingibjörg Schulesen kvaðst
hafa kynnst bæði konudegi og bóndadegi þegar hún var sýslumannsfrú
á Húsavík 1841-1861, þ.e. áður en þjóðsögur Jóns Árnasonar komu út
á prenti. Þau ummæli hennar eru þó ekki bókfest fyrr en 1898.2X Árni
Sigurðsson nefnir konudag og bóndadag einnig í minningum sínum úr
Breiðdal frá miðri 19. öld en þær voru ekki skráðar fyrr en árið 1911.29
Að öðru leyti er tíðni og útbreiðsla orðanna svipuð. Konudagur
kemur fyrir í sögum eftir Guðmund Friðjónsson, þjóðsögum Sigfúsar
Sigfússonar og hjá nokkrum álíka gömlum eða yngri höfundum.30 Nær
hundrað heimildamenn hvaðanæva af landinu fæddir á bilinu 1882-1912
kannast við þetta heiti dagsins. Því er ótrúlegt annað en það hafi verið
býsna rótgróið í máli.31 Opinbera viðurkenningu hlýtur nafnið þó
naumast fyrr en eftir að það er tekið upp í Almanak Þjóðvinafélagsins
1927 og íslenskir þjóðhættir Jónasar frá Hrafnagili koma út árið 1934.
Góðtemplarareglan sýnist lengi hafa verið meðvituð um þennan dag
eins og fleira þjóðlegt. Þessi auglýsing er frá árinu 1941:
Konudagurinn, einn af hinum þjóðlegu tyllidögum er í dag.
Kotiumar í St. Framtíðin halda Itann hátíðlegan tneð kvöldskemmtun í Góð-
templarahúsinu,32
27. Jón Eyþórsson, Um dagitin og veginn, Rv. 1969, 166. ÞÞ 3838. Árni Björnsson, Þorrablót
á íslandi, 78-86.
28. Huld, safn alþýðlegra fræða íslenzkra, Rv. 1898, 70.
29. Breiðdœla. Drög tilsöguBreiðdals, Rv. 1948, 63, 112. ÁrniBjörnsson, ÞorrablótáIslandi,
37-38.
30. Guðmundur Friðjónsson, Rit II, Ak. 1955, 272. Jónas Jónasson frá Hrafnagili, íslenzkir
þjóðhœttir, Rv. 1934, 214. íslenskar þjóðsögur og sagnir. Safnað hefirSigfús Sigfússon. Ný
útgáfa IV, Rv. 1982, 340. Að vestan, IV, Ak. 1955, 140. Bergsteinn Kristjánsson, Fenntar
slóðir, Rv. 1955, 17. Theodór Gunnlaugsson, Á refaslóðum, Rv. 1955, 235. Jón Eyþórs-
son, Um daginn og veginn, Rv. 1969, 160.
31. 88 svör við 31. spurningaskrá þjóðháttadeildar Þjóðminjasafns: Hátíðir og merkisdagar,
send út 1975.
32. Mbl. 23. feb. 1941, 7. (Dagbók).