Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1990, Blaðsíða 56

60
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
þ.e., mælingunni, gefur aðferðin ekki endilega réttar og óvéfengjan-
legar niðurstöður í hvert og eitt skipti. Eins og við allar rannsóknir
verður að gera ráð fyrir ákveðinni tíðni af mæliskekkjum, mistökum
eða ónógri meðferð á sýnum. Ef kolefnisaldursgreining gefur ekki þær
niðurstöður sem fornleifafræðingurinn væntir, er þó engin ástæða til að
setja þær niður í skúffu og kannast ekkert við þær.64
Hugsanlegt er, að fjöldinn allur af þáttum gæti liaft einhvers konar
áhrif á einstakar mælingar við kolefnisaldursgreiningar. Þættir þessir
geta verið misheppnuð meðferð sýnis í rannsóknarstofu eða einhver
óþekktur villuvaldur. Það er ljóst að kolefnisaldursgreiningar eru ekki
besta aðferðin til aldursákvarðana, ef ákvarða á tiltölulega stutt tímabil,
eins og landnámið á íslandi, eða byrjun einhvers. Hér skal þó alls ekki
haldið fram, að landnámið hafi tekið nákvæmlega 60 ár. Engin ástæða
er til þess að hefja gjóskulagagreiningar til skýjanna á kostnað kolefnis-
aldursgreininga, sérstaklega þegar tekið er tillit til þess að mjög fáar
kolefnisaldursgreiningar hafa verið gerðar á sýnum frá íslandi.
Kolefnisaldursgreiningar á íslensku efni ætti því enn um hríð að nota
sem stuðning fyrir aðrar niðurstöður en ekki sem endanlegar niðurstöð-
ur, nema fyrir liggi röð af mælingum, sem ekki stangast á, og eru í
samhengi innbyrðis, -við jarðlagaskipan,- og fyrst og fremst í samræmi
við aldur á vel þekktum fornleifum. Það sama ætti að gilda fyrir gjósku-
lagaaldursgreiningar, sem vart geta talist miklu nákvæmari en kolefnis-
aldursgreiningar enn sem komið er. Aldursákvörðun gjóskulags er fyrst
og fremst háð réttri notkun og túlkun á rituðum heimildum.65 En þegar
fornleifadeild Þjóðminjasafns íslands hefur vaxið fiskur um hrygg, hvað
mannafla og húsakynni varðar, væri hugsandi að heQa kolefnisaldurs-
greiningar á íslandi í tengslum við þá deild. Hægt væri að leggja áherslu
á hefðbundnar aldursgreiningar með langan talningatíma, til að tryggja
sem mesta nákvæmni.
Einnig ber að leggja áherslu á, að hin viðtekna tímasetning íslenska
landnámsins ætti ekki að vera álitin einhvers konar endanlegur og óvé-
fengjanlegur þjóðarsannleikur, sem vísindamönnum ber að berjast fyrir
eða leggja persónulegan heiður sinn að veði fyrir. Sérhverja raunhæfa
efasemd um hefðbundin tímamörk landnámsins ber að athuga á tilheyr-
andi hátt og í samvinnu. Niðurstöður mælinga eru heldur ekki þess
virði að barist sé heiftarlega fyrir þeim, og að öll málefnaleg rök gleym-
ist í leitinni að eldra landnámi og ímynduðum kristnum forfeðrum.
64. Því er Iýst á skemmdlegan hátt af Kristjáni Eldjárn. Kristján Eldjárn 1974, hls. 31.
65. Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson 1988; sami 1989; sami 1990 í prentun.