Alþýðublaðið - 22.03.1960, Side 4

ÞE3SA dagana eru tvær al-
þjóðaráðstefnur ihaldnar í
gömlu Þjóðabandalagshöllinni
í Genf, Palai's des Nations.
Önnur snertir íslendinga meir
en aðrar alþjóðaráðstefnur,
sem haldnar ihafa verið, hin er
tengd draumi alls mannkyns
um frið og sátt milli allra
þjóða
Ráðstefna tíu ríkja um af-
vopnun er árangurinn af við-
leitni Sameinuðu þjóðanna til
að skapa stórveldunum við-
ræðugrundvöll á opimberum
vettvangi. Samt sem áður er
ráðstefnan ekki haldin á veg-
um Sameinuðu þjóðanna, held
ur mætast þarna fulltrúar
tveggja fylkinga. Hvor um sig
hefur jafnmarga fulltrúa við
samningaborðið, magn at-
kvæða ræður ekki úrslitum né
heldur hefur nokkur aðili
neitunarvald. Hvor fylking
hefur tilbúnar sameiginlegar
tillögur og ágreiningurinn er
mikill. Ekki' fyrst og fremst
viðkomandi aðferðum við af-
vopnun, heldur er afstaðan til
afvopnunar gjörólík.
APVOPNUNARÁÆTLUN
kommúnistaríkjanna var lögð
fram af Krústjov, forsætisráð-
herra Sovétríkjanna, á þingi
Sameinuðu þjóðanna í septem
ber sl. Krústjov lagði til, að á
f jórum árum yrði framkvæmd
allsherjar afvopnun og að
þeim tíma liðnum væri öllum
þjóðum gert ómögulegt að
heyja styrjöld. Allur her,
floti, fluglher, kjarnorkuvopn
og flugskeyti yrðu þá úr sög-
unni — í eitt skipti fyrir öll.
Samkvæmt tillögu Krúst-
jovs átti á fyrsta stigi afvopn-
unar að fækka í her Banda-
ríkjamanna og Rússa ni'ður í
1 700 000, en Bretar og Frakk-
' ar áttu hvorir um sig að hafa
c' 650 000 manna her.
Á öðru stigi skyldi „þurrka
út“ alla heri og erlendar her-
^ stöðvar. Á þriðja stigi skyldi
eyðileggja vetnisvopn og flug
skeyti og framleiðslu á sýkla-
vopnum og efnum til hernað-
ar.
KRÚSTJOV minntist í
ræðu sinni aðeins lauslega á
eftirlit með framkvæmd af-
vopnunar, en ekkert varð á
honum skilið hvernig ihún
skyldr fram fara í raun. Rúss-
um er fullljóst, að vesturveld-
in halda fast við, að tryggt sé
öruggt eftirlit með afvopnun
áður en nokkuð er samþykkt
um afvopnunina sjálfa.
VIÐ sama tækifæri sagði
Krjstjov, að ef svo færi, að
þessum tillögum sínum yrði
hafnað, mundu Rússar leggja
fram til málamiðlunar aðrar
tillögur. Aðalefni' þeirra er:
Fækkun herliðs í Vestur-Ev-
róþu og svæði í Mið-Evrópuþ
þar sem bannað yrði að stað-
setja kjarnorkuvopn. Þá verði
komið á takmörkuðu eftirliti
með afvopnun, erlendar her-
stöðvar lagðar niður og griða-
sáttmáli gerður milli Atlants-
hafsbandalagsins og Varsjár-
bandalagsins.
ST J ÓRNMÁLAMENN á
Vesturlöndum vita, að hinar
einföldu tillögur Krústjovs
um algera afvopnun á fjórum
árum hafa mikið áróðursgildi
einmitt vegna þess hve ein-
faldar þær eru á yfirborðinu.
Og margir þeirra eru komnir
á þá skoðun, að leiðtogar Sov-
étríkjanna æski eftir afvopnun
eða að minnsta kosti minnk-
andi spennu. Ræður þar mestu
um óttinn við kjarnorkustyrj-
öld, sem brotizt gæti út fyrir
mistök og þörf Sovétríkjanna
til þess að vinna í friði að upp

0
’SVA&JL* f *r

- -AÍUf
i* s <

1) Ágúst, 1945: Bandaríkja-
menn varpa kjarnorku-
sprengju á Hírósíma.
2) Janúar, 1946: Sameinuðu
þjóðirnar setja á stofn kjarn-
orkunefnd.
3) Júní, 1946: Bandaríkja-
menn leggja fram Baruch-á-
ætlunina um afvopnun. Rúss-
ar hafna henni algerlega.
4) Maí, 1948: Rússar neita
að fallast á samþykkt Samein-
uðu þjóðanna um eftirlit með
vopnabúnaði.
5) September, 1949: Rússar
gera fyrstu tilraunir sínar
ineð kjarnorkuvopn.
6) Janúar, 1952: Afvopnun-
arnefnd Sameinuðu þjóðanna
skipuð.
7) Október, 1952: Bretar
reyna fyrstu kjarnorku-
sprengju sína.
8) Nóvember, 1952: Banda-
ríkjamenn reyna vetnis-
sprengju sína.
9) Ágúst, 1953: Rússar
reyna vetnissprengju.
10) Júní, 1954: Bretar og
Frakkar leggja fram áætlun
um afvopnun undir ströngu
eftirliti. Rússar hafna henni.
11) Maí, 1955: Rússar leggja
fram áætlun, sem gerir ráð
fyrir eftirliti, þannig að hvert
ríki hafi neitunarvald í sam-
bandi við það.
12) Júlí, 1955: Bandaríkja-
menn leggja til að hafið verði
eftirlit úr lofti með afvopnun
og vígbúnaði. Rússar hafna.
13) Maí, 1956: Afvopnunar-
viðræður fara út um þúfur,
þar eð ekki næst samkomulag
um eftirlit.
14) Maí, 1957: Bretar reyna
fyrstu vetnissprengju sína.
15) Maí, 1957: Undirnefnd
stórveldanna um afvopnun
tekur til starfa.
16) Júní, 1957: Rússar
leggja til 2—3 ára bann við
k j arnorkutilr aunum.
17) September, 1957: Við-
ræður verða árangurslausar.
18) Október, 1958: Ráð-
stefna um bann við kjarnorku
og vetnistilraunum hefst í
Genf og Rússar og Banda-
ríkjamenn hætta tilraunum í
bili.
19) September 1959: Krúst-
jov leggur til, að alger af-
vopnun fari fram á fjórum
árum. Bretar vilja takmarkað
eftirlit:
20) Febrúar, 1960: Frakkar
gera tilraun með kjarnorku-
sprengju.
byggingu efnahagslífsins. En
engin trygging er enn fengin
fyrir því, að Sovétleiðtogarnir
vilji raunhæft eftirlit með af-
vopnun, en án þess verður
hún varla nema nafnið eitt.
Samningsrof Sovétríkjanna á
liðnum árum gera lítt fýsilegt
að tryggja afvopnun eingöngu
í pappír þeim, sem sáttmáli
þar að lútandi er skrifaður á.
AFVOPNUNARÁÆTLUN
vesturveldanna, isem gengið
var frá á fundi viðkomandi
ríkja í París fyri'r síðustu helgi
er flóknari en tillögur Krúst-
jovs en vafalítið raunhæfari.
Hún byggir í veigamiklum at-
riðum á tillögum Selwyn
Lloyd, utanríkisráðherra
Breta, sem hann lagði fram á
síðastliðnu ári.
Áætlun vesturveldanna
byggir á því meginskilyrði', að
afvopnun sé óhugsandi og ó-
raunhæf nema henni sé fylgt
eftir með ströngu eftirliti'. Á
fyrsta stigi verði gert sam-
komulag um minnkandi fram-
leiðslu vopna, kjarnorukvopn
bönnuð.og eftirlit hafið með
vopnabúnaði. Þá verði á öðru
stigi vopn eyðilögð í stórum
stíl, gerðar ráðstafanir til
þess að koma í veg fyrir
skyndiárás og kjarnorkuvopn
eyðilögð með öllu.
Þriðja skerfið yrði alger af-
vopnun og afnám herja eftir
því, sem samrýmast þykir
innri öryggi ríkja.
Búast má við að afvopnun-
arráðstefnan í Genf standi
lengi' og málin verði þvæld
þar fram og aftur eins og siður
er á slíkum ráðstefnum. En
margt þykir benda til, að
betri vonir séu nú um sam-
komulag en oftast áður. Þjóð-
ir heims þrá frið og öryggi,
lausn undan ótta og styrjöld-
um. Það verður þyngst á met-
unum er fram í sækir.
^ 22. marz 1960 — Alþýðublaðið