Fréttablaðið - 19.02.2002, Blaðsíða 4

SVONA ERUM VIÐ
HRÁEFNI LANC MIKILVÆCAST
Hráefnisútflutningur er sem fyrr langstærsti
hluti útflutningsverðmætis sjávarafurða.
Búnaður, þekking og líftækní er innan við
fimm prósent af því sem útflutningur sjávar-
afurða og tengdra liða skilar þjóðarbúinu.
Vinnsla 30,9%
Hráefni 60,2%
Heimíld: Rannsóknarstofnun fiskiðnaðarins.
Foreldrar vilja 10 milljón-
ir í bætur:
Ovinnufær af
harmi
pómsmál Hjónin sem misstu rúm-
lega níu mánaðan gamlan son sinn
í fyrravor vegna heilaáverka, sem
sagt er að hann hafi fengið hjá
dagföður, gera kröfu um tíu millj-
óna króna miskabætur frá dagföð-
urnum. Að auki vilja þau fá
greiddan ýmsan útlagðan kostnað
m.a. vegna útfarar drengsins.
„Hann var augasteinn foreldra
sinna,“ sagði Lilja Jónasdóttir,
réttargæslumaður fólksins, í Hér-
aðsdómi Reykjaness í gær. Lilja
sagði móðurina hafa haft mjög
takmarkað vinnugetu eftir andlát
drengsins. Framtíð hennar að
þessu leyti væri afar óviss. Hún
sagði föðurinn sömuleiðis glíma
við skerta vinnugetu af völdum
erfiðleika við að einbeita sér og
depurðar.
Lilja sagðist ekki telja unnt að
draga í efa réttmæti miskakrafna
foreldra drengsins. Örn Clausen,
verjandi mannsins, sagði kröfurn-
ar ekki eiga sér fordæmi í dóma-
sögunni.
„Hann vinkaði glaður og virtist
sáttur við að vera skilinn eftir hjá
[dagföðurnum],“ sagði Lilja um
þá stund sem móðir drengsins af-
henti hann dagföðurnum að
morgni dagsins sem hann var
fluttur helsjúkur á sjúkrahús. ■
ÓSAMIÐ ENNÞÁ
Engar viðræður eru nú á milli trygginga-
málaráðuneytisins og Félags sjálfstætt
starfandi sjúkraþjálfara.
Sjálfstætt starfandi
sjúkraliðar:
Samningslaus-
ir við Trygg-
ingastofnun
heilsa Félag sjálfstætt starfandi
sjúkraþjálfara hefur sagt upp
samningi við Tryggingastofnun
ríkisins frá 1. mars nk. Slitnað
hefur upp úr viðræðum samn-
inganefnda heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytis og félagsins.
Eftir næstu mánaðarmót munu fé-
lagsmenn taka upp eigin gjald-
skrá. Gjald fyrir þjónustuna mun
hækka þar sem engin greiðsla frá
Tryggingastofnun kemur á móti
greiðslu sjúklings.
Greiðsla Tryggingastofnunar
fyrir almenna sjúkraþjálfun
byggist á samningum við sjálf-
stætt starfandi sjúkraþjálfara.
Vegna þess að engir samningar
verða í gildi eftir 1. mars hefur
tryggingaráð sett nýjar reglur
eins og lög um almannatrygging-
ar segja fyrir um. Þær reglur
miða að því að létta byrðar fólks
sem er efnaminni og langveikt. ■
FRETTABLAÐIÐ
19. febrúar 2002 ÞRIÐJUDACUR
I Bandaríkjunum er talið að um fimmtíu þúsund börn hljóti heilkenni af völdum hristings, ár hvert:
Engar tölur um fjölda hristra barna hérlendis
sakamál „Það er ekki algengt að
rekast á börn með heilkenni tengd
harkalegum hristingi. Engar stað-
festar tölur eru til um fjölda barna
með þessa tegund áverka á íslandi.
Ég hef á tuttugu ára ferli rekist á
eitt eða tvö,“ segir Pétur Lúðvígs-
son, sérfræðingur í heila-og tauga-
sjúkdómum barna um heilkenni af
völdum hastarlegs hristings, eða
„shaken baby syndrome". Á vef-
síðu bandarísku barnalæknasam-
takanna kemur fram, að börn sem
hafi verið hrist hastarlega, að aug-
ljóst sé að það geti leitt til dauða
barnsins. „Þetta eru áverkar sem
koma fram við óvenjulegar að-
stæður. Barnið er hrist og höfuð
þess sveiflast fram og aftur líkt og
svipa. Það veldur því að heilinn
hristist inní höfuðkúpunni. Ein-
kennin geta verið þau þau sömu og
vegna höfuðáverka. Truflanir á
meðvitund, lamanir og
krampar," segir Pétur.
„Um er að ræða dulið
ástand. Það sem gefur
til kynna að barnið hafi
verið hrist harkalega,
er að höfuðáverkunum
fylgir ekki saga um
áverka. Ef einhver vís-
bending er um að barn-
ið sé óvært og að við-
komandi hafi tekið
harkalega á því, þarf að
athuga málið nánar.“
I Bandaríkjunum er
áætlað að um fimmtíu þúsund
börn, ár hvert, séu hrist það illa að
það orsaki heilkenni sem tengist
hinnu harkalegu meðferð. Eitt af
hverjum fjórum
börnum deyr.
Þau sem ekki
látast, eiga oft
við alvarlegar
PÉTUR
LÚÐVfCSSON
Um er að ræða
dulið ástand. Það
sem gefur til kynna
að barnið hafi verið
hrist harkalega, er
að höfuðáverkunum
fylgir ekki saga um
áverka.

fatlanir að stríða vegna áverkanna.
Bandarískar rannsóknir sýna
að enginn sérstakur hópur fólks
beitir börn slíku ofbeldi, fremur
en annar. Karlmenn eru þó í
meirihluta. Streita þeirra sem
annast barnið, og örvinglan þegar
barn grætur mikið, geti valdið því
að þau hristi barnið. „Það er af
hinu góða að fólk viti að slík með-
ferð á börnum er til. Umfjöllunin
má þó ekki orsaki það að fólk
hræðist að valda barninu skaða
með venjulegri umönnun. Þegar
börn hljóta alvarlegan skaða af
völdum hristings, hafa þau ekki
verið meðhöndluð á neinn venju-
legan hátt,“ segir Pétur.
arndis@frettabladid.is
Öll bönd berast að
dagföðurnum
Saksóknari segir engan vafa á því að dagfaðirinn úr Kópavogi hafi hrist níu mánaða gamlan
dreng svo harkalega að hann lést. Verjandi mannsins segir ákæruna aðeins byggða á ósönnuðum
„bollaleggingum lækna“. Akæruvaldið krefst óskilorðsbundins fangelsisdóms yfir dagföðurnum.
„Það er eng-
um öðrum til
að dreifa. Það
ber allt að
sama brunni,"
sagði sak-
sóknari.
pómsmál Ákæruvaldið krafðist
þess í gær að dagfaðirinn sem
ákærður er fyrir að hafa banað níu
mánaða gömlum dreng verði
__ dæmdur til óskil-
orðsbundinnar
fangelsisvistar. Að-
almeðferð málsins
lauk fyrir Héraðs-
dómi Reykjaness í
gær.
Sigríður Jóseps-
dóttir, sem sækir
—♦“ máli fyrir hönd rík-
isins, sagði læknisfræðileg sönnun-
argögn í málinu vera eins sterk og
mögulegt væri. Hún taldi hafið yfir
allan vafa að banamein drengsins
hafi verið svokallað „shaken baby
syndrome“, þ.e.a.s. að hann hafi
verið hristur svo harkalega að ban-
vænn áverki kom á heila hans.
Sigríður var jafnframt viss að
það væri dagfaðirinn sem hristi
litla drenginn með svo afdrifarík-
um hætti. „Það er engum öðrum til
að dreifa. Það ber allt að sama
brunni," sagði hún fyrir dóminum í
gær. Fyrir liggur að maðurinn seg-
ist hafa lagt drenginn til hvílu um
klukkan hálfþrjú. Kona hans sagð-
ist fyrir dóminum ekki vera viss
hvort hún var á staðnum þegar
hann lagði drenginn. Það var sam-
dóma álit sérfræðinga sem komu
fyrir réttinn að drengurinn hlyti að
hafa misst meðvitund í sömu mund
og hann fékk áverkana.
Saksóknarinn minnti á að dag-
faðirinn hefði orðið uppvís að því
að greina yfirvöldum vísvitandi
rangt frá. M.a. hefði hann ítrekað
sagt ósatt um fjölda barna sem
voru í gæslu hjá honum og konu
hans. Eins hefði hann sagst hafa
skroppið frá í aðeins um klukku-
tíma um morguninn umræddan
dag þegar símagögn sýndu að hann
var fjaverandi tvöfalt lengur.
„Framburður ákærða er ótrúverð-
ugur,“ sagði Sigríður.
Fyrir réttinn í gær kom Þóra S.
Steffensen réttarmeinarfræðingur.
Hún sagði krufningu sína hafa leitt
í ljós að drengurinn hefði látist af
hristingi. Hún vísaði á bug kenn-
ingum verjanda mannsins um að
drengurinn kunni að hafa fengið
áverka sína vegna blæðinga af C-
vítamínskorti. Til þess vantaði öll
önnur viðbótareinkenni. Að auki
gætu togáverkar á mænu og fell-
ingar við sjónhimnum ekki skýrst
af slíku meini, til þess þyrfti ytri
krafta.
Eftir vitnaleiðslur var mannin-
um heimilt að gera athugasemdir
við það sem þar kom fram eða
breyta framburði sínum. Hann
hafði áður lýst sig saklausan og
gerði engar breytingar á því.
Örn Clausen hrl., verjandi sak-
borningsins, krafðist sýknu.
„Ákæruvaldið hefur ekki nokkurn
hátt sannað að skjólstæðingur minn
hafi gert drengnum nokkurn skap-
aðan hlut. Þetta er eingöngu byggt
á bollaleggingum lækna,“ sagði
Örn.
gar@frettabladid.is
HÉRAÐSDÓMUR REYKJANESS
„Ákæruvaldið hefur ekki nokkurn hátt sannað að skjólstæðingur minn hafi gert drengnum
nokkurn skapaðan hlut," sagði verjandi dagföðursins fyrir dómi I gær.
Verjendur dagforeldra:
Töldu sér heimilt
að hafa aukabörn
dómsmál Verjendur dagforeldr-
anna sem ákærð eru fyrir að hafa
allt of mörg börn í umsjón sinni
kref jast þess að þau verði sýknuð
eða málinu vísað frá.
Verjendurnir segja fólkið hafa
haft réttmæta ástæðu til að telja
sér heimilt að vera með fleiri
börn en leyfi þeirra sagði til um.
í Kópavogi hafi verið farið mjög
frjálslega með reglugerð um
starfsemi dagforeldra. T.d. hafi
manninum verið veitt leyfi til að
vera með níu börn, fjögur um-
fram heimild reglugerðar, á með-
an kona hans var í barnsburðar-
leyfi.
Þá sögðu verjendur það vera
rangt að ákæra eftir hegningar-
lögum þar sem í reglugerðinni
sjálfri væri að finna refsiákvæði.
Þar sé gert ráð fyrir að beita
áminningu eða leyfisviptingu.
Hvorugt hafi verði gert.
Saksóknari sagðist hins vegar
hissa á því að verjendur áttuðu
sig ekki á þvi að áminningar og
leyfisviptingar séu ekki refsing-
ar. Þá hefði fólkið sjálft viður-
kennt að hafa haft of mörg börn.
Refsiramminn fyrir þá grein
sem ákært er eftír er frá því að
vera sekt upp í sex mánaða fang-
elsi. Saksóknarinn krafðist þess
að konan yrði fremur dæmd í
skilorðsbundið fangelsi en sekt.
Maðurinn fengi hins vegar sína
fangelsisrefsingu vegna bana
drengsins sem var í þeirra um-
sjá. ■
Móðir í Texas drekkti
börnum sínum:
Ber við
geðveiki
barnsmorð Réttarhöld yfir Andr-
ea Yates, 37 ára konu, sem drekk-
ti fimm ungum börnum sínum í
baðkarinu heima hjá sér í fyrra-
sumar hófust í Houston í Texas í
gær. Verjandi hennar sagði í yfir-
lýsingu við upphaf réttarhaldanna
að hún hefði ekki gert sér grein
fyrir „hinu ranga eðli verknaðar-
ins.“
Málsvörn Andreu Yates bygg-
ist á að hún hafi verið ósakhæf
vegna geðsjúkdóms þegar hún
drekkti börnunum sínum en hún
hafði lengi átt við þunglyndi að
stríða. Börnin hennar fimm voru á
aldrinum 6 mánaða til 7 ára, fjórir
drengir og stúlka. ■
MORÐINGI EIGIN BARNA
Saksóknarar krefjast líflátsdóms yfir
Andreu Yates, sem drekkti börnunum sín-
um fimm.