Heimskringla - 28.07.1948, Blaðsíða 1
V
HKR. ÁRNAR ÍSLENDINGUM HEILLA 2. ÁGÚST Á GIMLI
Always ask for the—
IIOME-MADE
“POTATO LOAF”
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
Always ask for the
HOME-MADE
“POTATO LOAF”
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
LXII. ÁRGAJNTGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 28. JÚLÍ 1948
NÚMER 44. og 45.
Fyrir 70 árum
Heimskringla hefir undanfarin
ár minst á eitt og annað úr heild-
arsögu íslendinga hér vestra í
blaðinu fyrir þjóðhátíðardag
Winnipeg íslendinga. Til þessa
hefir ekkert af því snert þá, er í
Winnipeg tóku sér bólfestu. En
það gerðu þeir eins snemma og
bygðin í Nýja-íslandi myndaðist.
Það urðu ávalt nokkrir eftir hér
úr hópunum, sem bæði komu úr
Austur-Canada og að heiman á
fyrstu árum landnámsins í Nýja-
fslandi. En af félagsstarfsemi
þeirra segir hér minna fyrstu
árin, en í Nýja-íslandi, enda voru
þeir hér fámennir. í Nýja-ís-
landi áttu íslendingar sér orðið
merka landnáms- og bygðasögu
einum fjórum árum fyr en hér.
Og félagslíf þeirra var talsvert
orðið, þó í dá félli mjög við burt-
flutninginn mikla, er hófst þaðan
fyrir 70 árum, eða 1877 til 1878.
Af honum leiddi eflaust síðar eða
á árunum frá 1881 til 1887, var
enginn prestur og mjög dauft
safnaðarlíf í Nýja-fslandi. í
Winnipeg fer með árunum 1877
og 1888 fyrst að votta fyrir þjóð-
ernislegum samtökum, er þessu
hnignar í Nýja-íslandi. Að vísu
voru Winnipeg fslendingar ekki
aðgerðar-lausir í því, sem taldist
til að vera sérmál íslendinga.
Þeir gerðu sér mikið far um það
þegar í byrjun, að mæta íslenzk-
um vestur-förum hér á innflytj-
endahúsinu í bænum og tóku þá
strax heim til sín. Er ekki ólík-
legt að fslendingum hafi fjölgað
hér ört við þetta, því hér hittu
þeir menn fyrir, er nákvæmlega
gátu frætt þá um atvinnurekstur
og hnútunum voru hér orðnir
kunnugir. íslenzk gestrisni átti
Minni Canada (kvæði)
hér á þeim árum heima og má hik-
i laust þakka henni velgengni
margra vesturfara þegar í stað
er hingað komu. Var að henni
dáðst af hérlendum mönnum, en
þeim varð hún kunnust og minn-
isstæðust fyrir það, að það kom
aldrei fyrir að íslendingar þyrftu
að gista næturlangt á innflytj-
endahúsinu, eins og títt var um
annara þjóða innflytjendur. ís-
lendingarnir voru ekki fyr komn-
ir á járnbrautastöðina, en þar var
oft hópur manna kominn til að
veita þéim móttöku.
Eitt hið fyrsta félag í þessum
bæ, er stofnað var meðal fslend-
inga, var svonefnt “fslendingafé-
lag”, 6. sept. 1877. Var tilgangur
þess, “að efla og varðveita sóma
hinnar íslenzku ^jóðar í heims-
álfu þessari, viðhalda og lífga
meðal íslendinga hinn frjálsa
framfaraanda, sem á öllum öld-
um sögunnar hefir einkent hina
íslenzku þjóð.” íslendingurinn
setti markið hér hátt, eins og
hann stundum gerir og er og
verður seint til fulls metið það
sem félagið hafði fyrir stafni.
Það var ekki aðeins að það héldi
uppi kensul í ísl. máli og ensku,
heldur sá um að íslendingar
kæmu sem oftast saman til lest-
urs og annara skemtana, leit eftir
sjúkum, hélt uppi sunnudaga-
skóla. Forseti félagsins var Jón
Þórðarson frá Skeri við Eyja-
fjörð, en skrifari Arngrímur
Jónsson frá Héðinshöfða. Marga
fleiri mætti nefna, en sagan get-
ur þeirra. Það senj mest er um-
vert, er, að segja má um þessi
félagssmatök, að þau hafi verið
til hinnar mestu gæfu. Þau voru
mjög mikil aðstoð íslenzkum
börnum og unglingum, því meðan
bau kunnu ekkert í ensku, gekk
beim illa fyrst hér á skólum, auk
bess sem sumir unglingarnir voru
orðnir of gamlir til þess að setj-
ast í lægstu bekki barnaskólanna.
Æskan firtist og dróg sig út úr,
er hún var mint á, að hún væri
“útlendingur”. En úr þessum
annmarka var bráðlega bætt með
, beim undirbúningi, er íslenzk
, börn fengu á þessum skóla, er
kenslugreinunj sínum f jölgaði og
bætti síðar, svo íslenzk börn gátu
sezt í þann bekk, er aldur þeirra
og skilningur áttu heimtingu á.
Heill mikil fylgdi því félagi
þessu í einu og öðru og gerir
enn öllu þjóðræknisstarfi, ef
unnið er í anda og með áhuga
frumherjanna okkar hér fyrir sjö-
tíu árum.
FJALLKONAN
MISS MATTHILDUR HALLDÓRSSON
17. júní—þjóðhátíðardagur íslendinga
I sól og vor við yzta haf
Tileinkad séra Eiríki Brynjólfsson og frú hans, Guðrúnu
Guðmundsdóttur og sonum þeirra, Brynjólfi og Guð-
mundi, við heimför þierra til íslands, 22. júlí, 1948
17. júní varð gerður að þjóð-
hátíðardegi íslendinga, er lýð-
veldið var endurreist 1944. Þessi
dagur hafði þá um áratugi verið
íslendingum sérstaklega hug-
þekkur, vegna þess að hann var
fæðingardagur Jóns Sigurðsson-
ar, forseta, er lengst og best barð-
ist fyrir frelsi þjóðarinnar og
sjálfstæði.
Þó að íslendingar hafi borið
gæfu til þess, að eiga á öllum
tímum sanna ættjarðarvini og
þjóðlega baráttumenn, þá hefur
þjóðin þó aldrei átt neinn slíkan
sem Jón Sigurðsson. Á meðan
hans naut við, hafði hann forustu
á nálega öllum sviðum þjóðlífs-
ins. Ást hans á þjóðinni var hrein
og sönn og trú hans á málstað
hennar mikil og dugurinn til
starfa frábær. Hann var alltaf
málstað þjóðar sinnar trúr og
skeytti því engu hvaða áhrif það
hafði á hans persónulega hag, en
það er oft þannig varið, að slíkt
fer ekki saman og hendir það þá
marga að líta sjálfum sér næst.
Ef Jón hefði gert það mundi
sjálfstæðisbaráttan ekki hafa
unnist jafn fljótt og þjóðin
mundi nú ekki heiðra minningu
hans eins og hún nú gerir.
En þó að Jón Sigurðsson bæri
af öðrum átti þjóðin fjölmarga
aðra ágætis menn, er lögðu sig
alla fram í baráttunni. — Menn
minnast Eggerts Ólafssonar, er
reyndi að telja kjark í fólkið á
hinum erfiðustu tímum einok-
unar og harðinda. Skúli Magn-
ússon, er af fádæma harðfylgi og
þrautseigju barðist við einokun*
arkaupmennina og reyndi að
koma á fót íslenzkum iðnaði.
Baldvin Einarsson, er fyrstur
manna reisti kröfuna um endur-
reisn alþingis. “Fjölnismenn”,
Tómas, Jónas og Konráð, er af
alefli reyndu að vekja þjóðina af
þeim dvala er margra alda áþján
hafði hneppt hana í, þeir bentu
henni á forna menningu, sögu og
mál. En bak við þessa menn alla
I.
Eiríkur og frú hans fagna,
að fljúga og kljúfa skýjatraf
heim til fslands, söngs og sagna
í sól og vor við yzta haf,
þar sem vinafjöldinn fríði
faðminn breiðir móti þeim,
eftir ársins útiveru
í öðru landi, Vesturheim.
Það var gróði okkur öllum
fslendingum vestra hér,
að fá ykkur í heimsókn hingað
og heyra, sjá og kynnast þér
Eiríkur frá Goða-görðum
og Guðrún, sem af öðrum ber.
Þið hafið í orði og athöfn
eitt það kent, sem fagurt er.
Þeir, sem mannlífs akur yrkja,
eining treysta og kærleiksbönd
í gleði og sorg, til eins og allra,
auðnan leiðir sér við hönd.
Starf og orku í stuðla fella.
Standa heilir nær og fjær.
Heyrist yfir heima alla
er harpan þeirra ómar skær.
Eitt er víst. Við sáran söknum
að sjá ykkur nú fara heim
og missa af þeim anda og ástúð,
yl og krafti er veittuð þeim
sem innangarðs og utan voru.
Öllum eruð þið svo kær.
Þið hafið komið, séð og sigrað
og sáð því fræi er altaf grær.
Vér söknum öll. Með góðum gest-
um
stóðu fjölmargir aðrir fslending-
ar er ólu óslökkvandi frelsisþrá
í brjósti, menn er engum vildu
lúta og engar viðjar þoldu. Er
forustan var fengin þjappaði
gleðjumst þó er fara heim.
Og hver veit, ef á verði vökum,
að verðum betri öllum þeim
sem með oss búa, stríða og starfa
og stefnum örugg fram á leið
á vegi þeim, sem vel þú lagðir
og varðaðir um höfin breið.
II.
Brynjólfur með bjarta lokka
og blíða svipinn heimalands.
Leikur sér um æðar allar
afl og fjör hins litla manns.
Þú munt verða þarfur maður
þjóð og landi í frama og sátt,
þegar kallar stund og staða
starf og orku í sólarátt.
< III.
Borinn ertu Leifs í landi,
ljúfi drengur, Guðmundur,
álfunni sem fann til forna
fyrstur manna, Eiríks bur.
Enginn kann þá sögu að segja
um sigra þá er vinnur þú,
en allt mun þar til giftu og gleði
gagna lýð. Það er mín trú.
IV.
Farið heil og heilladísir
halda munu um ykkur vörð
héðan heim og heima líka
og hvar sem að þið standið vörð.
Berið kveðju lýð og landi
og ljúfum vinum allra kærst
frá vinunum í Vesturheimi.
Verið sæl unz hittumst næst.
fólkið sér saman og hristi af sér
hlekkina.
Þetta sameiginlega átak fólks
ins leiddi sjálfstæðisbaráttuna
Frh. á 4. bls.
AÐSTOÐARMEYJAR FJALLKON UNNAR
LA VERENDRYE BAND
Myndin hér að ofan er af hinni ágætu La Verendrye 30 manna
hljómsveit, sem ráðin hefir verið til þess að skemta á íslend-
ingadeginum á Gimli 2. ágúst; leikur hljómsveitin að minsta
kosti fjögur eða fimm íslenzk lög. — Hljómsveitar stjóri er
Mr. Henry Duyvejonck. — Einn fslendingur, hr. Tryggve
Thorsteinsson, leikur í hljómsveitinni.
Davíð Björnsson
Ræðumenn á íslendingadeginum á Gimli 2. ágúst
Séra V. J. Eylands
Norman Bergman