Kirkjublaðið - 01.02.1894, Blaðsíða 9

25
ingarsigur hjá almenningi, það var mælsku- og vitsmuna-
sigur samfara valdboði stjórnhygginda, og að því bjó
kirkjan öldina út og lengur. Aríusar-villan lá svo nærri,
einkum þó austur frá 1 grísku löndunum og sjerstak-
lega á 4. öldinni, er svo margir gengu til kristni af lítilli
sannfæringu til að tolla í tísku keisarahirðarinnar. Fyr-
ir Grikkjum allflestum var kristindómurinn hin sannasta
og fullkomnasta speki. Þeir könnuðust við það sem
miklu fullkomnara og æðra þekkingarstig að trúa á einn Guð
almáttugan skapara himins og jarðar, en hin mörgu og
máttlausu og sjálfum sjer ósamþykku goð. Vestur frá
var það miklu siður hin heimspekilega hugsun, heldur
innileg syndameðvitund og hjálpræðisþörf, sem tók tveim
höndum fagnaðarboðskapnum um frelsarann, er leysir
mannkynið frá synd og sekt. Hin guðlega persóna sjálfs
frelsarans verður aðal-trúaratriðið, verk hans er annað og
meira en verk nokkurs manns, hann sjálfur er Guð og
þá um leið eilífur og saraa eðlis og faðirinn. Þessar
ólíku andastefnur heyja nú sitt strið alla 4. öldina og
lengur, og heyja það reyndar enn og alla daga kirkjunn-
ar, að því er ætla má. Það var hinum sanna kristindómi
engin bót að stjórnvizka keisarans ljet sinn þunga hluta
rjetttrúnaðarmegin í vogarskálina í Níkeu, hitt var krist-
indóminum miklu hollara er Aríusar-villan fjekk eindreg-
ið fylgi keisaranna bæði vestra og eystra og rjetttrúnað-
urinn var ofsóttur. Eptir þá baráttu eða þann hreinsun-
areld var sannfæringarsigurinn unninn og kirkjan full-
þroskuð til að vitna um guðdóm Krists á kirkjufundinum
í Konstantínópel 381.
Það eru þrír menn, sem fremstir standa í þessari
baráttu kirkjunnar á 4. öldinni og um leið eru ágætustu
menn kirkjunnar fyrir allra hluta sakir. Elztur þeirra
og mestur er Athanasíus, Basilíus var honum næstur að
aldri, en Ambrósíus yngstur. Allir voru þeir biskupar,
sinn í hverri álfu hins kunna heirns, Basilíus í Asiu, A-
thanasíus í Afríku og Ambrósíus i Evrópu, i Mílano á
Norður-Italíu. Sakni hjer einhver Ágústins i þessum hóp,
þá er því að svara, að starf flans heyrir aðallega til 5.
öldinni. Basilíus mikli stóð í tíðum brjefaskriptum við
*jí