Kirkjublaðið - 01.07.1895, Blaðsíða 4
Íiann, en þær áttu við (il að sýna það, sem jeg talaði
um í grein þeirri, sem sjera J. svarar. Mikla eptirtekt
mundi það vekja, ef sýnt yrði fram á að margt í rann-
sóknum Spencers væri »með öllu óvísindalegt« og rangt
er að liggja á sönnunum fyrir því, ef þær eru fyrir
hendi og koma ekki fram með þær. Það er algerður
misskilningur hjá sjera J. að Spencer sje kominn útfyrir
svæði visindanna þar sem hann gefur bendingar ura sögu
og eðli trúarbragðanna. Mjer er víst óhætt að fullyrða,
að hann hefir aldrei gefið sig við að »brúa yfir á hið
hulda og óþekkta«. Það getur hver sem vill reist sjer
þá brú á kenningum hans, meir að segja bæði guðstrú-
armaðurinn og vantrúarmaðurinn, en það er einmitt af
því hann heldur sjer svo fast við visindin. Þá eru menn
komnir »útfyrir svæði vísindanna«, er þeir skapa sjer
persónulegan Guð, er ráði fyrir voldugu ríki í öðrum
heimi, en ekki þótt þeir rannsaki uppruna og eðli trúar-
bragðanna, sem skapast hafa í huga manneskjunnar á
lífsferli hennar hjer á jörðunni. Að þvi er jeg veit heíir
sú skoðun rnest fylgi, að trúarhugmyndirnar eigi fyrstu
rót sína í drauminum og dýrkun dáinna manna og virð-
ist mjer hún sennilegri en hitt, að himinljós og ytri nátt-
úruviðburðir verði fyrst til að vekja þær, því eptirtekt
og athugan á slíku krefst skarpari skynjunar og æfðari
íhuguuar.
Jeg kallaði kristindóminn volæðistrú, en sjera J. mót-
mælir mjer með þeirri ástæðu, að hann hafi það augna-
mið að gera manninn sælan. En hafa ekki öll trúar-
brögð þetta hið sama augnamið? Þau, sem kenna að
maðurinn eigi að síðustu að missa sjálfstæðið og verða
að engu, kenna líka, að þetta sje hin æðsta sæla. Sjera
J, hefir auðsjáanlega fundist það viðfangsbetra, ef jeg
hefði sagt að »krossfesting holdsins skapaði krypplinga og
vesalinga«; reyndar sagði jeg, að prjedikanir um kross-
festing holdsins hefðu gert þetta. Og rjettara hefði verið
af honum að láta þetta óbreytt, þótt breytingin iíklega
reiknist honum aldrei til syndar, og fæst jeg ekkert utn
þá smámuni. En jeg held nú að þessu sje svona varið.
Þessar prjedikanir hafa, það vita allir, i öllum iöndum