Kirkjublaðið - 01.07.1895, Blaðsíða 8

3 20
fjelag t. d. bókmenntafjelag, verzlnnarfjelag o. s. frv,
En auðvitað hafa ríkið og kirkjan samt nokkuð saman
að sælda fyrir því, sem kemur af því, að verk beggja
mætast á svæði siðferðislífsins, er bæði verða að láta sjer
annt um.
Skilnaðurinn verður fram að fara á þann hátt, að
löggjafarvald þjóðarinnar, er nú hefir æðstu ráð bæði í
riki og kirkju, skipi með lögum fyrir, að fyrveranda
sambandi eða samrugluu hins stjórnarlega og trúarlega
sje slitið, Þar sem nú eitt ákveðið kirkjufjelag hefir lengi
verið og er enn ríkjandi í landi, getur alls eigi verið að
tala um, að láta kirkjuna slyppa og fjelausa ganga frá
ríkinu, því slíkt væri að loka augunum fvrir hinu sögu-
|ega sambandi, er fljcttað hefir um margar aldir ríki og
kirkju saman, Þegar fjárhagur tveggja fjelaga er að-
gkilinn, þá er vanalega reynt, að láta hvern hafa sitt,
eða að hvor taki það er hann upphaflega átti og lagði í
hinn sameiginlega sjóð. Þannig var við fjárhagsaðskiln-
að íslands og Danmerkur, íslandi skilað aptur talsverðu
af fje sínu; að vísu var það eigi eins mikið og vjer átt-
um að rjettu lagi, en þar notuðu Danir sjer það, að þeir
höfðu valdið og vóru máttarmeiri en vjer, og þótt þeim
færist iitilmannlega í því, þá viðurkenndu þeir samt þá
grundvallarregiu sem rjetta, að byggja á hinu undan-
gengna. Það er þá fyrst að lúterska kirkjan haldi öllum
þeim eignutn sínum, er hún nú hefir, því hún var með
samþykki rikisins gerður rjettur erfingi katólsku kirkj-
unnar, og svo hafa henni bætzt með gjöfum og samn-
ingum allmargar jarðir síðan á siðabótartímanum. Að
kirkjan fái aptur klaustragóssin, sem frá henni voru tekin
við siðaskiptin, að vísu sumpart með ranglæti ríkisvalds-
ins, kemur víst eigi til mála; því eptir kenningu sjálfra
siðbótarmanna áttu klaustrin að gjörast að skólum og
eignirnar að vera þeim til framfæris; þetta hcfir nú ríkið
reyndar ávallt svikizt utn að gjöra, en er nú á leiðinni
til að uppfylla skyldu sína í þessu efni, við að veita fje
tii alþýðumenntunarinnar. Hvað stólseignunum viðvíkur,
þá hefir ríkið í stað þeirra tekið að sjer allan kostnað
vjð latínuskóiann og hina æðri embættaskóla, sem og að