Öldin - 01.11.1895, Page 16

176
ÖLDIN.
löndum hafi stuðlað til að framleiða hraust-
ari konur og djúpsærri, en kristindómur-
inn enn hafi gert, þ<5 þá hreysti og hyggni
megi vitanlega að nolckru leyti þakka
frumbýlingsiegum lifnaðarháttum, sífeldum
flutningi úr einum stað í annan og styrj-
öldum. “En,” segir hann, “þrátt fyrir það
get ég ekki annað en álitið að hin austræna
mynd kvenna, sem kemur fram í biblíunni
hafi haft stórvægileg áhrif til að draga úr
náttúrlegri þróun kvenn-andans. Kaþólska
kyrkjan viðtók ekki einungis, heldur jók
liún stórum þrautir þær, er kvenfólk hafði
að stríða við í Asíu-löndum. Afleiðingin
varð, að hinar frjálsu, framsýnu, sjálfstæðu
dætur germönsku skógarbúanna, nutu sín
ekki. Þær þroskuðust ekki, en urðu und-
irgefnar og andlegir kriplingar, þangað til
þær voru umhverfðar orðnar í hinar hvers-
dagslegu, lítilfjörlegu, hlýðnu húsmæður
nútíðarinnar-” Jafnframt og hann segir
að það væru öfgar, að kenna kristindómin-
um um afturför kvenna, segir hann óneit-
anlegt að liann eigi ekki alllítinn þátt í
þeirri hnignun.
Hann andæfir þeirri staðhæfingu. að á
öldum heiðninnar hafi kvenfólk staðið lítið
ofar þrælum. Sem sönnun fyrir þvi að
staða konunnar hafi vorið alt önnur, scgir
hann meðal annars: “Það undrast máske
sumir, er þeir frétta, aö á þeim dögum var
löggjöfin á Islandi Og í Noregi konunni
miklu hagfeldari, hvað hjónaband og lög-
skilnað snerti, en nokkurntíma síðan þjóð-
irnar urðu kristnar. Ilin gömlu lög á Is-
landi t. d., sögðu svo fyrir, að ef lögskiln-
aður var ger með hjónum (það enda þótt
konan væri orsök skilnaðarins) var maður-
inn skyldur til að skila heimanmundi kon-
unnar óskertum.” Þá var lögskilnaður fá-
anlegur ef bæði maðurinn og konan æsktu
þess, og lögin í þá daga heimtuðu ekki þá
opinberu smán, sem bjónuskilnaði er sam-
fara nú á dögum. Ástin var ekki aðalskil-
yrði hjúskaparins. Það þótti meir ríða á
vinsamlegu samkomulagi, virðing og eftir-
læti. I sögunum segir hann að vísu að
skýrt só frá eldheitum ástamálum, eins og
til dæmis i þættinum af Gunnlögi Orms-
tungu og Helgu hinni fögru, en að það sé
tiltölulega sjaldan. Það sem er sérstaklega
eítirtektavert í fari kvenua í Norðurlanda-
sögunum, ér hinn praktiski dugnaður
þeirra, og þcirra innilega hluttaka í öllum
málum manna þeirra, sona þeirra og bræðra
— í kappsmálum til Upphefðar og frama,
eða kappsmálum til hefnda og styrjalda.
Þær voru mannlegar, starfandi verur fyrst
og fremst og þar næst kvenmenn, en á ridd-
araöldinni glataðist þessi einkunn þeirra.
Sjálfstraustið hvarfogþær urðu kvenmenn
fyrst og fremst, og því sjálfstrausti hafa
lcopur ekki til fulls náð enn, hvorki í Evr-
ópu eða Ameríku, enda gert gys að kröfum
þeirra ölluin um virkilegt sjálfstæði. —
Þetta er aðaíefnið í ritgerð Boyesens, í fá-
um orðum sagt.
Alkahols brjálsemi.
I hinu merka tímariti “The Brit-
ish Medical Journal’, segir, að í 40. árs-
skýrslu umboðsmanns stjórnarinnar til að
athuga brjálsemi, vitskertra spítala, o. s.
frv., komi enn fram nýjar og órækar sann-
anir fyrir því, að vínandinn só orsök í eigi
all-litlum hluta brjálæðisins. Skýrsla þessi
sýnir, að á 5 ára tímanum 1889 til 1893
var alkahol orsökin í brjálun 208 af hverj-
um 1,000 karla og 81 af hverjum 1,000
konum, þó ekki yrði því bemlínis umkent.
En svo sýnir þessi skýrsla að bein orsök
brjálseminnar var víndrykkjan í 256 körl-
um og 199 konum af hverjnm 1000. Bein-
línis og óbeinlínis er alkaholið þannig or-
sök í brjálsemi nærri helming (45.14%)
þeirra. karla, sem á spítölunum voru og
orsök í brjálsemi rúmlega fjórðu hverrar
(27.10%) konu á vitskertra spítala.
EENI: S. J. JÓHANNESSON : Þrjú kvæBi.
Rafmagn. — SkAldaleyfi. — Svefninn
erdáleiðsla. — Snær Snælanb Ljósið
í hríðinni. — Ymislegt.
Ritstjóri : Eggert Jóiiannsson.
Heimskrxngla Prtg. & Publ. Co.