Öldin - 01.10.1896, Síða 10

154
ÖLDIN.
þessi: Cubamenn sjálfir, sem eru um 1,-
400,000 talsins, hefðu átt tvo menn á þing-
inu, en Spánverjar, sem eru talsins um
160,000, hefðu átt tuttugu og átta fulltrúa
í framkvæmdarráðinu! Ekki nóg með
þennan umbúnað allan ! Engin lðg frá
þessu makalausa Cuba-þingi gátu öðlast
lagagildi fyrri en þau höfðu verið sam-
þykt á þinginu í Madrid ! Þetta er aðal-
innihald hins nafnfræga Abarzuza-frum-
varps. Spánverjar guma mikið af þessu
frumvarpi, — kalla það sjálfstjórnarfrum-
varp og öllum nöfnum mögulegum, nema
því eina rétta, sem sé — auðvirðilegustu
svikamillu !
Það var eklci stjórnfræðileg svikamilla
einungis, sem hér var um að ræða. Spán-
arstjóm hafði nokkuð annað á bak við
eyrað. Hún átti um tvö hundruð miljóna
dollars virði af skuldabréfum dreifðum um
þvera og endilanga Norðurálfu. Þessi
skuldabréf vitanlega eru hluti afþjóðskuld
Spánverja, en af því vextirnir af þeirri
upphæð eru greiddir með fénu sem berzt
stjórninni frá Cuba, eru þessi skuldabréf
til aðgreiningar nefnd “Cuba-skuldabréf.”
Það var tilgangur Spánarstjórnar, og bréfa-
skifti um það höfðu þegar átt sér stað milli
hennar og bankafélaga í Evrópu, að inn-
ieysa þessar tvöhundruð miljónir með því
að gefa út önnur ný skuldabréf upp á
$300 miljónir. Með því móti hefði hún
fengið dálítið af peningum í sína tómu
fjárhirzlu. Lögin um þessi skuldabréfa-
skifti átti að senda hinu fyrirhugaða Cuba-
ráði, til staðfestingar, og sem líka hefði
fengist vandræðalaust, þar sem stjórnin
hefði haft allan fjölda ráðsmanna á sínu
bándi. Afieiðingarnar af því hefðu orðið
í hæzta máta alvarlegar fyrir Cuba. Ef
eyjarmenn skyldu ná því stigi að verða <5-
háðir Spáni, sérstakt lýðveldi, yrðu þeir á-
byrgðarmenn fvrir þeim 300 miij. doll.,
þar eð þeir á þingi sínu hefðu staðfest
samninginn. En eins og nú stendur, er
Spánarstjórn ein í ábyrgðinni. Cubamenn
út af fyrir sig eru skuldlausir alveg. Það
tók Cubamenn ekki lengi að læra hvaða
brögðum þeir voru beittir hér og uppgefn-
ir orðnir og það fyrir löngu síðan, að bíða
eftir marglofuðuin stjórnarbótum, sligaðir
undir óbærilegum sköttum og með alls-
herjar gjaldþrot Spánverja yfirvofandi, af-
réðu þeir að taka til vopna einu siuni enn
og berjast fyrir rétti sínum og frelsi. I
því skyni drógu þeir upp fána stríðs og
styrjaldar 24. Febrúar 1895, að hætta ekki
fyrri en flæmdir væru af Cuba allir Spán-
verjar, eða eyjan sjálf að öðrum kosti lögð
í eyði og Cubamenn sjálfir orpnir leiri í
rústunum. En hér á sú athugasemd við,
að friðelskandi Spánverjar allir, hvert held-
ur eignamenn eða umkomulausir daglauna-
menn, eru æfinlega boðnir og velkomnir
og eiga Víst friðsælt lieimkynni undir liin-
um frjálsa fána Cubamanna. Því það er
stjórnin, en ekki þjóðin á Spáni, sem eyjar-
skeggjar eru að berjast við.
Ástandið á Cuba þegar þessi síðasta,
yfirstandandi styrjöld hófst, var • í stuttu
máli þessi. Stjórnarskrá var til, en af al-
veg sama bergi brotin og hin nafnfrægu
“West India-lög”, með öðrum orðum:
allslaus beinagrind, — dauður bókstafur.
Undirkonunginum stóð alveg á sama um
hvað helzt innihald þeirra var, því hann
hafði ótakmarkað vald til að breyta eða
nema úr gildi hvaða helzt atriði laganna
sem var.
Það var látið heita að Cubamenn ær.tu
fulltrúa á þingi Spánverja, en kosninga-
lögin voru svo hagkvæmlega samin, að
búsettir Spánverjar á eyjunni höfðu að
heita mátti einveldi á kosningaréttinum.
Þó þeir væru ekki tíu talsins á móti hverj-
um 90 Cubamönnum, kusu þeir ætíð 7 og
stundum 10 þingmenn á móti einum þing-
manni er Cubamenn sjálfir gátu komið að.
Þar var ekkert frelsi einstaklingsins.
Enginn Cubamaður, hvert heldur karl,