Lögberg-Heimskringla - 23.07.1970, Blaðsíða 11

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 23. JÚLf 1970
11
„Saimtvinnuð nýlendunni í
Nýja íslandi er byggð fslend-
inga í Winnipeg, sem hefst
nokkrum dögum á undan
hinni og er því í raun réttri
þriðja nýlendumyndun land-
anna þetta ár og Nýja ísland
sú fjórða. Borgarbyggð þessi
hefir nú um langan aldur hýst
fjölmennasta hóp íslendinga
vestani hafs.“
Jafnframt hefir Winnipeg,
eins og alkunnugt er, verið
á ð a 1 menningarmiðstöð ís •
lendinga hér í álfu, og er það
enn, þótt margt hafi breytzt
í þeim efnum á langri leið.
En þáttur Winnipeg fslend-
inga í sögu Manitoba og í
sögu íslendinga í Vesturheimi
er svo víðtækur og marg-
slungin, að engin tilraun verð-
ur gerð til þess, að gera hon-
um nein skil hér, en vísað til
hinna mörgu ritgerða og rita
á íslenzku og ensku, sem um
það efni fjalla. Um hitt er
óþarft að fjölyrða, að hér í
borg, eins og annars staðar í
nýlendum fslendinga vestan
hafs, háðu þeir, er brautina
ruddu, einnig sína hörðu bar-
áttu með ýmsum hætti. Vitan-
lega hafa íslendingar í hinum
mörgu nýlendum þeirra, utan
Nýja íslands og Winnipeg,
sem gtofnaðar voru síðar víðs-
vegar í Manitoba, einnig lagt
sinn mikla og fjölþætta skerf
til þróunar fylkisins. Skylt er
jafnframt að geta þess, að
Nýja fsland varð líka, eins og
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson orð-
ar það vel og réttilega; „mjög
s n e m m a á árum móðir
tveggja farsælla nýlenda: Da-
kota byggðar í Bandaríkjun-
um 1878 og Argylebyggðar í
Manitoba 1881“.
Tímans vegna er þó þessi
ræða, með aldarafmæli Mani-
tobafylkis í huga, sérstaiklega
bundin við elztu nýlendumar
íslenzku í fylkinu og 95 ára
aifmæli stofnunar þeirra á
komandi hausti. Og hefir þó
e i n u n g i s verið stiklað á
nokkrum hæztu tindunum í
sögu Nýja íslands og aðeins
lauslega verið vikið að sögu
íslendinga hér í Winnipeg.
En í sambandi við baráttu-
og sigursögu íslenzkra land-
nema hér í Manitoba, þótt
hvergi væri sú barátta, góðu
heilli, eins hörð og á fyrstu
árunum í Nýja íslandi, vil ég
leyfa mér, lítið stundarkom,
að slá á léttari streng með
eftirfarandi s m á s ö g u , sem
hefir það til síns ágætis, að
hún er sönn.
Fyrir allmörgum árum
bauð ríkisstjórn Noregs rit-
stjórum norsk-ameríska í
heimsókn til „gamla lands-
ins“ í þakkar skyni fyrir
menningar- og landkynning-
arstarf þeirra í þágu Noregs.
f hópnum var ritstjóri viku-
blaðsins Nordmanden í Fargo
í Norður-Dakota.
Hann var maður hæglát-
ur, en bráðgreindur og orð-
heppinn. Norskur blaðamaður
átti viðtal við hann og sagði
meðal annars: „Það hefir ver-
ið mikið og gott land, sem
skaparinn gaf ykkur þarna
vestur á sléttimum í Norður
Dakota.“ — „Óneitanlega var
það,“ svaraði norsk-ameríski
ritstjórinn, og bætti við: „En
þið hefðuð átt að sjá landið,
þegar við tókum við því.“
Þetta var vitanlega í spaugi
sagt, en þó felst í rauninni
mikill sannleikur í þessum
gamansömu orðum ritstjór-
ans. Þau draga athyglina að
grundvallaratriði í landnáms-
sögunni, og það tekur auðvit-
að alveg eins til íslenzkra
landnema hér í Manitobafylki
og norskra frænda vorra í
Norður-Dakota. Það var ekki
nóg, að lendnemunum væri
fengið í hendur gott og víð-
feðmt land með miklum rækt-
unar- og framtíðarmöguleik-
um. Það þurfti að vinna land-
ið og gera sér það undirgefið,
plægja það, ryðja skógana og
breyta þeim í frjósama akra.
Glíman við ræktun fangvíðr-
ar sléttunnar var harðsnúin;
hún útheimti þrek og þolgæði,
viljafestu og óbifanlega fram-
tíðartrú. En vegna þess, að
íslenzku landnemamir hér í
Manitobafylki, og annars
staðar vestan hafs, voru
gæddir þessum eðliskostum í
ríkum mæli, gengu þeir sigr-
andi af hólmi. Um þá má
segja, eins og ég komst að
orði í kvæði um þá fyrir
nokkrum árum:
COMPLIMENTS
OF
LUNDAR
BAKERY
A. V. Olson, Proprietor
PHONE
LUNDAR 762-5341
"The Home of the Breod
that made Mother Quit
Baking"
Þeir manndómsgull úr
grjóti þrauta unnu
og gæfuþræði kynslóð
nýrri spunnu.-
Landnemarnir íslenzku í
Nýja íslandi og annars stað-
ar vestan hafs fengu afkom-
endum sínum í hendur ómet-
anleg verðmæti í menningar-
og hugsjóna erfðum. Um það
fór Einar Páll Jónsson, rit-
stjóri og skáld, þessum eftir-
tektarverðu orðum í ritstjórn-
argrein í Lögbergi 3. ágúst
1950, í tilefni af 75 ára af-
mæli íslenzka landnámsins í
Nýja íslandi.
„Minnisvarðar eru reistir
og myndir greyptar í marm-
ara, og hefir hvort tveggja
sitt táknræna gildi; en sá
verður minnisvarðinn hald-
beztur og stendur af sér flest-
ar ágjafir, er mennirnir með
nytsömu ævistarfi reisa sér
sjálfir; átök frumherjanna
breyttu villimörk í frjósamt
akurlendi, og það út af fyrir
sig, er vert órjúfandi þakkar;
en þó er hitt meira um vert,
ive frumherjarnir lögðu
mikla áherzlu á það, að rækta
í brjóstum bama sinna trún-
að við manndyggðir og vits-
munalegan þroska.
Hver þjóð, sem í gæfu og
gengi vill búa,
á guð sinn og land sitt
skal trúa.
Þessar ljóðlínur verða aldrei
of sagðar og aldrei of oft end-
urteknar, því 1 þeim felst
máttur þeirrar raunspeki, sem
aldrei bregst, og sú trú sem
flytur fjöU.“ —
Mikil gæfa er það að hljóta
slíka arfleifð og hér um rœð-
ir, en henni fylgir einnig sú
ábyrgð, að viðtakandi hennar
geri hana sem ávaxtaríkasta
í lífi sínu og starfi. „Ættgöfgi
skuldbindur“, segir gamalt
orðtak, og stendur enn í gildi.
Heilum huga óska ég Mani-
tobafylki til hámingju með
aldarafmæli sitt og íslending-
um með sitt landnámsafmæli.
Fylkisbúum öllum óska óg
gæfu og gengis um ókomin
ár.
Lýk ég svo máli mínu með
lokaerindinu úr kvæðinu
„Minni frumbyggja Argyle“,
sem frú Jakobína Johnson
skáldkona, dóttir eins land-
nemans þar í byggð, orti fyr-
ir mörgum árum, en felur í
sér þá áminningu og eggjan
til framsóknar, sem algild er:
Minnumst hlýtt og munum
lengi,
manndóm, trú og þrótt! —
Landneminn sá árdagselda
einn um svarta nótt!
Ennþá ljóma ljós í fjarska,
landnámstíð er enn!
Allir þeir, sem eldinn
sækja,
eru landnámsmenn!
ONLY $100
ROUND-TRIP T0 ICELAND! From New York
Lowest fares ever! New jet service! In 1970, there's a new
low fare to Iceland for everyone — young, old, students,
groups! There's an Iceland for everyone loo. The beaulifuí
Iceland you remember. The modem Iceland you never imag-
ined. The exciling Iceland you've heard about from famiiy
and friends — and that you can lell about when you gel
home.
NEW FARES FROM NEW YORK — only $100* round-trip
in groups of 15 or more. Or for individuals, only $120* round-
trip for 29 to 45 days in Iceland; only $145* round-trip for up
lo 28 days. Only $87* one-way for students who go to school
in Iceland for 6 months or more. Many other low fares to
meet your needs!
*Low Season. Add up to $50 for high season, June 1 - August 9.
LOWEST AIR FARES TO ICELAND, SWEDEN, NOR-
WAY, DENMARK, ENGLAND, SCOTLAND AND
LUXEMBOURG.
ICELANDIC aÍrunís~
QÆIFijMlMUD
630 Fiflh Avenue, New York, N.Y. 10020; Phone (212) 757-8585
37 Soulh Wabash Avenue, Chicago, 111. 60603;
Phone (312) 372-4792
For full detadls folder, contact your travel agent or Ioelandic
Airlines.