Alþýðublaðið - 26.04.1961, Blaðsíða 13

<U' flU'S1' UEfn^v fuu^*a>(
af^ja'rS^ÍíííáíJSOl
fnöwxttjr. ujw Iftt. a »
pibí(t*t»i0uð&»tt5.o5ii
■ Rjutéiauþfefop crw-fó '
logi'íttá ertáfe ttS|ttni»í egi«.\íí
enítm ajmh- jf AmtÍM a þöfogp jfi &
Japa tfljMit^jjpíö'a al^jífö arftal
& emóm ewc ac tetiat^ ttc\tg(m>
t>5 £ jS'ÍTfc&a lost.ííf.e.ijtDaJittféS
tttttáatfiðss iýxix |á Íf&MM
-jagr ííl)2r ttj.3).í § gsf fatMfet
f ' 'ÍP Ef i&'íma fi«- jtfff »j rneJW
I.;- '. tWNgjj§q».tí»ttSáÆfeK-JfiSfe^
ft fe (§iájp*jí'
lc ifó'Sfýntí tefo. etlM qgo ifl ta aö
-^újí’ítnírt&vír nqj ccltfilrtíie-
fffat ðafe.cctt tefe» iJ)Sfr6j*y>ti
tittj-if tcs«Ko«l<íyiStt‘«> iii%a mc
3 ftn.i,at58!0 jw-fmwv xýlpf mí M
,ttt?Un ca jjikUOJp ^SiSjt tpgwte'%»
öje. œ pffe m»
af|j(£fj(U{œjn.itát
tfenr.TÓ^uJ

fW.ififei
- Wbfeffifiyjltttj
,y: ffjtctaá^íif^
! Ji arfftwi&mflma
:áfl»ítfen3

Brynjólfur bi.skuj) í Skál
hol.ti eignaðist þetta hanclrit
Saemundar Eddu off gaf það
FriSr.ik 151. Danakonungi á.
iö 1662. Þaðhefur verið i Kon
unglega bókasafninu í Ivaup
mannahöfn síðan.
Það er trú manna að Snorra
Edda væri samin upp úr ann
arri eidri Eddu eitir Sæmund
fróða í Oada, Og þegar. þetta
handrit kom í leitirnar sáu
menn, að þar, voru ýms kvæoi,
sem Snorri vitnaði til i Eddu
s'nni. Mefnn þóttust þar finna
sönnunina fyrir því, að hér
væri komin hiu gumla Eddia
frá hendi Sæmundar fróða.
Þetta er safn goðakvæða og
hetjukvæða, sem hafa verið
AíþýðJtbkðið — 26. apríH 1961 |_3
Á ÞESSAKI síðu eru mynd
ir af íveim blöðum úr íslenzk
um fornritum, sem eru á le'ið
inni heim. Efri mjndin er af
blaðsíðu úr Sæmundar Eddu,
kafia úr Vöiuspá. Þessi bók
er eina heillegt handrit Eddu
kvæða sem nú er til og um
leið eins konar. móðurfeandrit,
sent allar aðrar uppskriffir
eru runnar frá, fyrir ctan
örfá skinnbókarbrot annars
staðar, Inn'i í miðju þessu
handriti er eyða, þar sera ver
ið hafa hetjukvæði um Sigurð
Fáfnisbana. Sú eyða verður
áldre'i fyllt af því kvæðín eru
hvergi til. Hins vegar er entl
ursagn þeírra í Völsungasögu
í óbundnu máli.
sett í cina bók, ííklega á fyrri
hluta 13. aldar, eöa á dögum
Snorra Sturlusonar. Hefur
jafnvel verið álitið að Snorri
hafi safnað í þessa Eddu. Bók
in fékk heitið Sæmundar
Edda, en eftir að sýnt þótti
að Snorri hafði ekki óumdeilt
verið að vitna i gantla Eddu,
heldur hetjukvæði á vörum
fólksins, hefur bókijj fengíð
önpur nöfn, eins og Ljóða
Edda, Eldri Edda eða Erldu
kvæði.
ðlyndin hér að neðan er a£
blaði úr Grágás, sem stiind
uni er nefnd Konungsbók,
Codex Reg'ius á latínu, og hef
ur fengið heitið vegna þess,
að eins og Sæmundar Edda,
hefur hún verið til húsa í Kon
unglega bókasafninu i Kaup
anannahöfn. En vegna sæmdar
sinnar og tignar er Sæmundar
Edda hin eig'nlegi Codex Re
gius, en undir því nafni geng
ur hún manua á meðal erlend
is, þó Konungsbók hafi á hinn
bóginn festst við Grágás hér
heima, Sú Grágás, sem hér
uin ræðir var einnig gefin
Friðrik III. Danakonungi og
gefandinn var Brynjólfur
biskup. Grágtfs lenti í eíigu
konungs árið 1656. Þetta er
merkasta handrlt þjóðveldis
laga fornu og að stofni það
fyrsta sem skrífað var á ís
landi. Byrjað var að skrifa
lögin árið 1117—18 hjá Haf
liða Mássyni, Breiðabólstað.
Það handrit, sem hér um
ræðir er skrifað um 1250, en
sköminu síðar féll Grágás úr
gildi eða með cndalokum
Þjóðveídisins, Við tóku Járn
síða og síðan Jónsbók, en
sumt stóð eítir og var síðar
tck'ð upp í Jónsbók og lifir
það jafnvel enn í dag í íslenzk
um lögum.
Ekk’i er bægt að segja ákveð
ið um, hverjar ástajður, lágu
t’l þcss að íslenzkur lagabálk
ur hlaut nafnið Grágás. Cm
1190 kom fram handrit að
gömlum norskum lögum,
Frostaþingslögum og var sú
bók nefnd Grágás Talið vax
að þessi lög hefðu verið sett af
Magnúsi koungi góða um
1040, en að þau hafi verið að
stofni til runtfín frá Ólafi
helga. Síðan var það trú
mairna að Ólafnr helgl hefði
samið ÖU eldri íög Noregs og
einnig gömu íslenzbu lögin.
Grágásarnafnið færðist yfir
á hina íslenzku lögbók og er
cnn við lýði. En í Noregl er
það horfið fyrir öðrum •nafn
giftum svo sem Frostaþings
lögum og Gulaþingstögum.
Heimildarmaður biaðsins
um sögu þessara bandrita,
Jónas Krfcstjánsson magister,
sagð’i að trúin á iögbókarsama
ingu Ólafs helga handa íslend
ingum hefði ekki verið kveS
in niður fyrr en á átjándu öld.
HANDRITÁ HEIMLEIÐ