Alþýðublaðið - 14.09.1961, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 14.09.1961, Blaðsíða 5
ÞEÍSU TÖPUM VI3 VECNA VERÐ " L/TKKUNAR AFURÐA AíiÐA-Ð VIÐ 1959 Alþýðublaðíð — 14. sept. 1961 $ RÍKISSTJÓRNIN gaf í gær út ýtarlega greinargerð um efna- hagsmál þjóðarinnar. Þar er að finna skýringar á mörgum atrið um, sem almenningur hefur spurt um, og svör við hinni á- toyrgðarlausu gagnrýni stjórnar andstöðunnar Alþýðublaðið hef ur tekið saman úr þessari skýrslu nokkrar þær spurning- ar, sem fólk veltir mest fyrir sér, og svör ríkisstjórnarinnar við þeim. Hafa greiðslujöfnuður og ) gjaldeyrisstaða þjóðarinn- ar raunverulega batnað? SVAR: Á árunum 1956—59 var að meðaltali 345 milljóna halli á greiðslujöfunði árlega, ef skip Og flugvélar eru ekki meðtaiin. Bráðabirgðatölur úr 1960 foenda til, að þessi halli hafi foorfið að mestu eða eliu í árs lck 1959 var enginn gjaldeyris forði tii og lausaskuldir miklar erlendis. Gjaldeyrisstaðan batn aði 1960 um 239,5 milljónir og um síðustu áramót var til Íl2 milljóna gjaldeyrisforði Þetta er mikil bót, en þó of líiið, þvi gjaldeyrisforði þarf að nægja fyrir þriggja mánaða þörfum, eða 750 milljónum. Hefur ástand innflutnings um áramót bundið 67 milijómr, en á móti því lánað tii spari- sjóða og banka 76 milljónir, sem gengu fyrst og fremst til að meeta aukinni rekstursfjárþörf sjávarútvegsins í Vestmannaeyj um og á Norður- og Vesturlandi. Slík binding á innistæðum er þýðingarmikið tæki í stjórri bankamála og er notað um all- an heim til að seðlabankar geti befht sparifjáraukningu þangað, sem hennar er mest þörf. Var þörf á svo mikill; mála raunverulega batn- að? SVAR: S'íðan Viðreisnin kom til framkvæmda hefur 60% inn- flutningsins verið alfrjáls og 40% frjáls frá jafnkaupalönd- nm og háður leyfum frá öðrum löndum Öll framkvæmd inn flutnings- og gjaldeyrismála hefur verið gerð stórum einfald ari en áður, og hefur sú breyt ing sparað ríkinu og einkaaðil um stórfé. Þessar bréytingar hafa orðið atvinnureksíri og al menningi til stórra hagsbóta. Hefur sparifé aukizt? SVAR: Mánaðarlpg aukning spariinnlária frá apríl 1960 til júní 1961 hefur verið 67% meiri en á árinu 1959. Rangt er að dæma þróun sparnaðar eftir breytingum samanlagðra spari- og veltiinnlána, enda eru fjár- festingasjóðir, rembusar og fleira blandað véltiino .ánum Minnkun veltiinnlána 1960 er jþví vottur um árangur á sviði peningamálanna. Hefur ekki binding inni- ' stæffia hjá Seðlabankanum dregið úr atvinnurekstri? SVAR: Nei. Seðlabankinn hafði vaxtahækkun? SVAR: Vaxtahækkunin átti mikinn þátt í því jafnvægi, sem náðst hefur í peningamálum. Þess vegna var hægt að lækka vexti nokkuð aftur strax um áramót, og frekari vaxtalækkan ir koma, ef jafnvægið helzt, en sérhver truflun á jafnvæginu tefur fyrir vaxtalækkunum. Vaxtalækkun munc’i hafa sömu áhrif og kauphækkun á efna- hagslífið, þ. e auka eftirspurn eftir vörum og þjónustu. í tveim nágrannaríkjum íslands hafa vextir nýlega verið hækk aðir til að sporna við áhrifum kauphækkana, sem taldar voru meiri en efnahagskerfið þoldi. Hvernig er fjárha£rur rík- kaup standi í stað eða rýrni að kaupmætti, verður að taka ti!- lit til þess, að heildartekjur geta samt aukizt. Samkvæmt skattaframtölum sjómanr.a, verkamanna og iðnaðarmanna nam slík hækkun 6% árið 1960 Sennilegt er, að síðustu mánuði 1960 og fyrstu 1961 hafi dregið úr yfirvinnu og þar með úr tekj um og lífskjör versnað í bili en hitt skiptir meginmáli, að lífs kjör'n geti batnað varanlega á komandi árum. Hvernig er afkoma sjáv- issjóðs? SVAR; Með viðreisninni var ekki stefnt að miklum greiðslu- afgangi hjá ríkissjóði Til þess hefði þurft að hafa gengislækk- un meiri, hækka skatta og lækka framlög tii trygginga, niður- greiðlsu eða framkvæmda. Ekk í ert af þessu v.ildi ríkisstjórnin ' gera. Þess vegna var aðeins ' stefnt að jafnvægi ríkissjóðs og tókst það 1960, en hingað til ' hefur afkoma ríkissjóðs 1 1961 verið erfjð vegna þess að tekjur af hátollavörum og einkasölu- vörum hafa brugðizt e.ð nokkru Hvað um lífskjör almenn ings? SVAR: Ríkisstjórnin hefur aldr éi dregið dul á, að vöreisnin I.ækkaði vernlega verð innfluttr ar vöru, sem mundi þýða alvar lega lífskjaraskerðinpu, .ef ekk- ert kæmi á móti Mötaðgerðirn ar voru aukning fjölskyldubóta og ellilífeyris, lækkun tekju- skatts og útsvars og hækkun é niðurgreiðslum Kauplagsnefnd, skipuð fulltrúum Alþýðusam- I bandsins, Vinnuveitendasam- : bandsins og Hagstofunnar met ur hækkun vísitölunnar að öllu þessu athuguðu 5% frá febriiar 1960 til júlí 1961. Þótt tírr.a- _ arútvegsins? SVAR: í fyrra og framan af þessú ári var afkoma útgerðar- innar ekki eins góð og stefnt var að vegna verðfalls á mjöli og lýsi, slæmri síldarvertíð 1960 og vetrarVertíð 1961, svo og aflabrests togara. Við þetta bæt ast skuldabaggar frá uppbótaár unum. Úr þessu hefur ríkis- stjórnin reynt að bæta með lög gjcf um stofnlán sjávarútvegs- ins Enda þótt verðla? hafi nú aftur hækkað nokkuð og síld- veiði verið mikil, væri æskilegt að afkoma sjávarútvegsins stæði traustari fótum en raun ber vitni. Það getur þó ekki orðið nema með því að leggja að sama skapi þyngri byrðar á aðra landsmenn. Er hægt að hjálpa sjáv'ar- útveginum með lækkun vaxta? SVAR: Enginn atvinnuvegur á eins mikið undir jafnvægi í efnahagsmálum og sjávarútveg- urinn og vextirnir eru mikil vægt tæki til að halda því jr<fn vægi. Erfiðleikar útvegsins stafa mest af jafnvægisleysi und anfarinna ára Kostnaður sjáv- arútvegs af vaxtahækkuninni er múri minni en af er látið. Hann nemur nú um 20 milljónum eða ínnan við 1% af framleiðsluverð mæti útvegsins. Getur ekki aukin fram- leiðsla og hækkandi verð afurða staðið untlir þeim kauphækkunum, sem orð- iff hafa? SVAR: Því miður, nei. Enda þótt síldveiði hafi verið góð, hcf | ur afli togaranna enn minnkað | mikið. Það vantar tæplega 10ö | milljónir á að verðmæti heildt araflans sé sama og 1959, þótt verðlag afurða hefði verið ó-» ' breytt. Nú hefur verð sumra afí urða hækkað aftur, en ekki tií. að ná sama verði og 1959. Þjóð arframleiðslan í heild hefur þvi enn ekki tekið að aukast. Núi nema allar launahækkanirnar 5 —600 milljónum. Auk þess eé f jölgun þjóðarinnar og tilfærslur manna úr verr launuðum í bet ur launuð störf varla undir 300 milljónum. Þegar framleiðsla þjóðarinnar hefur ckki aukizt getur hún sýnilega ekki staðicJ undir 8—900 milljóna hækkun- um á heildar launagreiðslum Þannig lítur dæmið út í heilc5» Þess vegna var gersamlega ó- hjákvæmilegt að lækka gengiÉÍ aftur. Hefði það ekki veriS (gert, hefði komið að greiðsiu l þrotum með gjaldeyri, höft kora ið til sögunnar og samdráttué atvinnureksturs Stjórnarskýrslan ÞETIA HETBUM l/IÐ FLNUÐ FyRlfí AFLANN. EF VERÐ AFURÐA IIEFDI EKK/ L/ÍKKA0 Frh. af 1. síðu. skýrshim og rökstuðningi, að aflabresíur og verðlækkanir á afurðum erlendis hafi 1960 kostað þjóðina um 400 millj. króna. Á þessu ári hefur afli aukizt á síldveiðum, en minnkað hjá togurum. Verð- lag á sumum afurðum hefur hækkað nokkuð aftur, en á öðrum ekki, og í heild er verð Iag ekki komið upp í sama og 1959, Samkvæmt áætlun- um vaníar á þessu ári um 170 milljónir til að aflj og afurða verð jafnist við 1959.. Við þetta bætist, að fiskiskipa flotinn hefur aukizt gífurlega, þótt aflamagn hafi ekki auk- izt. Nýir bátar eru 70 og togar ar 6 mlðað við 1959. Þetta vddur auknum reksturskostn aði og afskriftum, sem gerir rc-hstur flotans a.m.k. 150 irJSIjónum dýrari cn hann var 1959. Þegar áhrif aflabrests, 'verð lags afurðanna erlendis og aiíkins reksturskostnaðar eru tekin saman, er afkoma sjávar útvegsins í ár áætluð 320 milljónum verri en 1959. Þetta eru þeir erfiðleikar, sem vega þjrngst á móti þeim ár- angri, sem hefur náðst af við- feishihni. í skýrslu stjórnarinnar seg- ir, að viðreisnin hafi tiltölu- lega fljótt haft veruleg áhfif í þá átt að bæta hagkvæmni í atvinnurekstri og beina fjáié festingu á eðlilegar brautir. Spamaður jókst, jafnframft þvf sem lánstraust þjóðarinr- ar erlendis var endurreist. Um teljandi aukningu þjóðarfrarm leiðslu gat þó ekki verið aí5 ræða fyrst í stað, allra sízt, þegar til kom aflabrestur cg verðfall. Það var því aug* ljóst, að ekki máttu verðsv verulegar kaupbækkanir, efc hægt ættj að vera að ná þei.m þýðingarmiklu framtíðarmark miðnm, sem viðreisnin stefmii að, og tryggja mundu kjarr- bætur almennings í framtí'S™ inni. Tilboðum um kauphækV* anir frá sáttasemjara var hafnað og samið um 13—19 prósent kauphækkun og 4% viðbótarhæk-kun á næsta árú Samkvæmt útreikningura Framkvæmdabankans þýðtL* 1% kauphækkun fyrir alla þjóðina 30—40 milljón króna hækkun heildartekna. Launc * hækkanirnar hlutu því von bráðar að leiða til 5—600 millj, króna tekjuhækkunar lands * manna. í viðbót kemur tekjví aukning, sem stafar af aukn> um fjölda vinnandi fólks og tilflutningi manna í betm* launuð störf, sem er áætlac* ekkj undir 300 milljónum. — Ileildar tekjuaukningin eh* Friamhald á 15. síðn..

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.