Alþýðublaðið - 11.04.1962, Blaðsíða 7

Jónas Jónsson frá Hriflu:
e m
MWMWWWWiMWWMWMMWMWÆWrnUWMiMWWW) <
NÚ er liðinn aldarfjórðungur
síðan höfuðprestur Alþýðuflokks
ins, skáldið Sigurður Einarsson
í Holti, vakti máls á því á þingi
að hér á landi þyrfti að stofna
garðyrkjuskóla. Þá voru hér
nokkrir gróðurhúsabændur
starfandi, sumir erlendir. Áttu
þeir að ýmsu leyti við erfiða að-
stöðu að búa. En séra Sigurður
Einarsson hafði hitt á óskastund,
er hann hreyfði þessu máli opin
berlega. Alþingi tók hugmynd
iMWWMMWwmwwww
Þagað um
Djilðs
Belgrad, 9. apríl.
(NTB-AFP).
Yfirvöld í Belgrad hafa
neitað að gefa nánari upp-
lýsingar um ástæðurnar. fyr
ir handtöku Milovan Djil-
as sl. laugardag. Opinberir
aðilar hafa hins vegar stað-
fest að hann liafi verið
settur í gæzluvarðhald, en
ekki var upplýst neitt um
hvar hann er hafður í haidi.
Almenningur í Júéóslavíu
veit enn eklti að hann hef-
ur verið tekinn.
Djilas var sennilega hand
tekinn vegna vissra upplýs
inga í nýrri bók hans, er
nefnist „Viðræður við Stal-
ín,“ sem bráðiega verður gef
in út í New York. Út-
dráttur úr bókinni birtist í
mörgum blöðum á vestur-
löndum.
Djilas, sem nú er hand-
tekinn í fjórða sinn, var lát
inn laus 20. janúar 1961,
en þá hafði hann afpiánað
um 4 ára fangelsisdóm af 9
árum. Hægt er að dæma i»
hann til að afplána alveg '
þennan dóm í viðbót við
strangari refsingu.

hans vel, stofnsetti garðyrkju-
skóla og lagði honum til írægt og
kostaríkt höfuðból, Reyki í Ölfusi
Þar hefur þessi skóli nú starfað í
aldarfjórðung. Þaðan hefur garð
yrkjumannastéttin íengið mikinn
liðsauka, vaska menn og athafna
sama, sem eru dreifðir víða um
land, og er af þeim góð saga.
Landnám þessara garðyrkju
manna ber vott um, að skóldið i
Hoiti hefur mælt heillavænleg
orð, er hann varð þess valdandi,
að garðyrkjuskóli var stofnsettur,
á stað þar sem margir vilja njóta
kostanna
Nokkrir iandskunnir athafna
menn biðja nú um landnámsrétt
og heimilisaðstöðu fyrir stórfyrir
tæki á Reykjum. Þar kemur Há
kon Bjarnason skógræktarstjóri
og vill koma þar upp skógræktar
stpð í sambandi við Norðmanna
gjafir. Þangað leitar Gísli Sigur
björnsson og telur sig finna þar
beztan stað fyrir heilsubótarstöð
á heimsmælikvarða. Þá vill Hanni
bal Valdimarsson fá á Reykjum
land gott í nánd við garðyrkju-
skólann fyrir hvíldarbyggð handa
íslenzkum verkamönnum. Þykist
hann þar fá bezta aðstöðu íil að
líkja eftir þeim ágætum sem Rúss
ar bjóða sínum verkamönnum á
hvíldar- og hressingarheimilum
við Svartahafið.. Reykjaskóli er
sýnilega á góðum stað. Nemendur
þaðan áhugasamir og vel starf
hæfir. Ríkið hefur lagt skólanum
til rúmgott og vel búið bráða-
birgða húsnæði fyrir nemandur
og kennara. Ingólfur ráðherra frá
Hellu er nú að láta reisa á Reykj
um fyrirmyndar húsakynni vegna
skólans. Unnsteinn skólastjóri er
búinn að reisa þar gróðurhús,
sem bera mjög af samskonar húsa
kynnum í nálægum löndum. Það
verður ekki íslenzka ríkinu um
að kenna, ef islenzk garðyrkja
verður ekki á komandi árum blóm
legur atvinnuvegur. En þar þarf
þó margs að gæta.
Óánægðir leiðtogar garðyrkju-
bænda hafa nýlega villst á hættu
legum vegamótum, er þeir vildu
efla ríki sitt með því að taka að
sér eggjasölu "yrir eggjabændur
landsins. Þetta voru mikil mistök
frá upphafi enda er þetta sam
félög nú söguþáttur um ferðalag
á villigötum. Garðyrkjubændur
dreifðu hér kröftum sínum frá
nauðsynlegum málum stéttarinn
ar og höfðu af því óþarft erfiði
og engan fjárhagshagnað. Betur
hefði farið um þeirra hag, ef hin
ir óánægðu leiðtogar garðyrkju-
bæn<ja hefðu snúið sér að mesta
vandamáli stéttarinnar, iðnaði og
niðursuðu á grænmeti á vissum
tíma sumars. Þá safnast fyrir dýr
mætur en stundum h'tt seljanleg
ur grænmetisforði, þegar fram
leiðslan selst ekki um leið og hún
kemur á markaðinn. Þar þarf að
koma til greina þýðingarmikil ný
breytni. Grænmetisverzlunin þarf
að koma upp nýjum og margþætt
um iðnaði, eins og gert er í öllum
bændalöndum til að tryggja tekj
ur grænmetisbænda af iðju
þeirra Með slíkum iðnaði er hægt
að gera verðmæti af framleiðslu
af tómötum, gúrkum og mörgúm
öðrum dáindis vörum, sem annars
er fleygt á hauginn, af því að
skyndisalan bregst þegar varan
kemur á markaðinn. Þá er stund
um kastað á glæ stórmiklum verð
mætum. Ef mjólkurbú og slátur
hús hefðu engan iðnað í sambandi
við almenna sölu til að gera verð
mætt allt magn mjólkur og kjöt
frá félagsmönnum, mundu tekjur
bænda sem eiga þessi fyrirtæki
lækka drjúgum frá því sem nú er.
Óánægðu garðyrkjubændurnir
ættu sem fyrst að kynna sér iðn
aðarstarfsemi sláturfélaga og
mjólkurbúa og nema af reynslu
þeirra og holla lærdóma.
Gróðurhúsabænjdur landsins
mega lengi vera þakklátir þeim
skörulega sveitapresti sem hratt
á stað stofnun sem býr nú við góð
vaxtar skilyrði. Gróðurhúsarækt
in á íslandi á að geta orðið mjög
blómlegur atvinnuvegur. Þar
sannast sem oftar, að margs þarf
búið með, en mest liggur stétt
garðyrkjubænda nú á þeirri fram
kvæmd, sem hér er að vikið, iðn
aðarframleiðslu, þar sem öll nýti
leg gróðurhúsvara verður sölu-
hæf og arðberandi fyrir glerhúsa
eigendur landsins.
Jónas Jónsson frá Hriflu
ÝMISLEGT er þaff, sem menn
starfa aff, og ekki verður í ask-
ana láíið, né til beinna líkam-
Iegra þarfa, en getur þó haft ó-
metanlega þýðingu fyrir mann
fólkið. Verður aðeins lítillega
vikið hér að einu atriði, sem
okkur íslendingum hættir við
að vera ailtaf áhugalausir um,
þótt mikið hafi til batnaðar
breytst á síðustu árum.
Umgengni öll, einkum á opin-
berum stöðum hefur verið fyr-
ir neðan allar hcllur. Skem\nd-
arverk unnin á hlutum þeim,
sem ætlaðir eru til almennings-
afnota, og venjulega fá að vera
í friði fyrir skemmdarvörgum
meff öffrum menningarþjóðum.
Þá má líka á það minnast, uö
umgangur og útlit á lóffum húsa
í bæjum og þorpum, er oft langt
fyrir neðan það sem sæmilegt
mætti teíjast. Má einnig heim-
færa þetta til sveitabæjaruia.
þótt víffa séu til heiðarlegar und
antekningar, bæði í borg og á
bæjum.'
Á síðustu árum hafa íslending
ar bætt stórum húsakynni sín
og sumir þannig að ofrausn má
teljast. Og þá engu síður b»áið
sig vel út, með innbú og fvá-
gang llan á íbúðum sínum. En
síður hefur veriff hugsað um
aff fegra og sny'-ta til á lóffuin
umhverfis íbúffirnar.
Fagurt umhverfi, fagrar bygg
ingar, hreinleiki og snyrli-
mennska í hvívetna, verkar sál-
rænt á manninn, án þess að
víff verðum þess beinlínis dag
lega vör. Allt, sem er ljótt, ó-
hreint og laust við snyrti-
mennsku, verkar neikvætt. —
Þess vegna ættu yfirvöld bæja
og borga aff ganga á undan með
góffu fordæmi fyrir borgarana.
Halda götum hreinum, sjá fyrir
því, eftir því sem bæirnir
stækka, að ávallt sé gert ráð
fyrir opnum svæðum, þar sem
trjáplöntur væru gróðursettar
og blómabeð prýddu umhverfið.
Ganga svo ríkt eftir að íbúar
bæjanna héldu ióðum . sínum
hreinum.
Þá er líka nauðsynlegt að all-
ar opinberar byggingar, hvort
sem ríki eða bæir byggðu, Iiafi
listrænt gildi fyrir framtíðina.
Þaff er vafasamur sparnaður að
byggja opinberar byggingar
stíllausar og snauðar af öllu því,
sem Iistrænt gildi Iiefur.
Við sjáum í höfuðborginni á-
takanleg dæmi þess, hve þetta
boöorff hefur veriff brotið. Ég
nefni af Iiandahófi byggingar
á Landspítalalóðinni, Fæðingar-
deildina og hús hjúkrunarskól-
ans. Fáránlegar að útliti,-sam-
anboriff við hiff tignarlega hús,
sem Landsspítalinn er, þ. e. a. s.,
þegar frá er dregin viðbygging-
in, sem meistara þóknaðist ekki
að byggja í sama stíl og fyrsta
stórhýsi spítalans.
Þaff skal viffurkennt að mik-
iff hefur áunnist að fegra og
prýða umhverfið. Fcgrunarfé-
lögin hafa unnið þarft verk, en
meira má að gera, ef duga skal
og verffur þá að gera kröfur til
hins almenna borgara, að hann
láti sitt ekki eftir liggja.
Fyrst og fremst að halda lóð-
unum hreinum. Fjarlægja rusl
og skran, sem of víða ber mik-
ið á í kringum hús. Og margir
hafa góða aðstöðu til að fegra
lóðir sínar, bæði með því að
gróffursetja trjáplöntur, og láta
blómabeð prýða þær. Það er
mannbætandi augnayndi, sem
hefur geysilegt menningarlegt
gildi, og ekki sízt fyrir ungu
kynslóðina.
Allt þetta kostar tíma og erf-
iði, sem ekki gefur arð þann,
sem viff erum vanir að reikna
í krónum og aurum, en efalaust
gefur annan og betri arð, sem
mölur og ryð fær ekki grandað.
Sumir staðir hér á iandi skera
sig vir með snyrtiinennsku og
fagurt útlit á lóðum og um-
hverfi. Nefni ég þá alveg sér-
staklega Akureyri, sem er fyr-
irmynd annarra bæja. Virðist
mér að þar fari saman áhugi
bæjarins og yfirvalda og hinna
almennu borgara.
Strax og hús eru byggð þar,
eru lóðirnar girtar og prýddar
trjáplöntum og blómagróðri. —
Skrautgarður bæjarins sönn fyr
irmynd. Bærinn yfirleitt lireinn
og þokkalegur. Þar hefur skap-
ast almenningsálit um þrifnað
á almannafæri og fallegan frá-
gang á lóðum og afgirtum svæð-
um. Mættum við aðrir íbúar í
bæjum og þorpum þessa lands
taka okkur Akureyringa til fyr-
irmyndar I þessu tilliti.
Ó. J.
c
ÚR ATVINNUUFINU
MHMHMMMWMMMMMMMMMMMtVmtMMMIMMMtMMI1
HAUSKÚPAN *
AF HERTOGA?
MEÍRIHÁTTAR viðgerð fer
fram ujn þessar mundir á
forsætisráðherrabústað Brcta
í Downing Street 10 í London.
í fyrri viku var verkamaöur
að grafa þar undir húsinu og
rakst þá á steinhylki nokkurt.
Inni í því fann hann hauskúpu.
ílli: nsijiiiúnöö
Nú vaknaði spurningin:
Hvers hauskúpa var þetta? —
Hafði verið framið morð í Nr.
10, eða var þetta höfuöið af
einhverjum miklum enskurn
stjórnmálamanni, sem varð-
veitt hafði verið af sögulegum
ástæðum?
■i m * n,i i
Sérfræðingar frá British
Muscum, sem rannsökuðu
fund verkainannsins, tóku eft-
ir því, að á hauskúpúnni sá-
ust merki um þungt högg, sem
fallið hefði á ennið, og merki
þess, að öxli hafði skilið höf-
uðið frá búknum. Þetta gaf
sagnfræðingum þá vísbendingu
sem þeir þurftu til að stað-
festa, að hauskúpan væri af
hertoganum af Monmoutii,
einum af lausaleikssonum hins
káta kóngs, Karls II.
Monmouth reyndi að steypa
föffur sínum af stóli 1683. Til-
raun hans misheppnaðist al-
gjörlega og neyddist hann til
í i t í i i,{ ;. i >: <f r f<*<. ift-i tt rt 11 > ?
að flýja land. Árið 1685 reyndi
Monmouth aftur og fékk nú
stuöning bænda úr vesturhluta
landsins til aff steypa af stóli
eftirkomanda Karls, hinum
kaþólska Jakobi II.
Aðalbardaginn stóð við Sed-
gemoor og beið Monmouth þar
lægri hlut og þótti koma sér-
lega lítið hetjulega fram, er
hann stökk á brott úr orrust-
unni, án þess aff skeyta hið
minnsta um örlög fylgis-
manna sinna. Hann fannst í
felum, búinn sem bóndi, þar
sem hann beið flutnings aftur
til Hollands, þar sem hann
hafði búið í útlegöinni. Hann
var fluttur ■ til London, þar
sem hcgffun hans þótti enn
lítilmannlegri, er hann g$át-r
bað konunginn um líf og var
jafnvel fús til aff taka kaþól-
ska trú til aff bjarga lífinu.-þó
að hann hefði einmitt talið
sig forvígismann mótmælenda,
cr hann hóf uppreisnina.
Hann var tekinn af lífi í
Tower of London og var höf-
uff hans haft til sýnis á starar.
Á tímum Victoríu drott.iingar
voru hlutar af líkama IijBr:>-
grafnir upp í Tower, en höfnð
hans fannst ekki fyrr en verlia
maðurinn fann þaff í fyrri vikt*
undir Downing Street 10.
ALÞYÐUBLÁÐIÐ - '1L apríi 1962 'y