Alþýðublaðið - 25.04.1962, Qupperneq 4

RAOUL SALAN, fyrrverandi
hershöfðingi og yfirmaður
ógnahreyfingarinnar OAS í Al-
gier, var tekinn fastur, er hús-
leit var gerð í húsi nokkru í
miðhluta Algeirsborgar á föstu-
daginn langa. Skömmu eftir
handtökuna var hann fluttur
flugleiðis til Parísar, þar sem
hann hefur síðan verið ákærð-
ur, bæði sem yfirmaður OAS
og fyrir þátttöku I uppreisn-
inni í apríl í fyrra. Fyrir það
hefur hann áður verið dæmd-
ur til dauða, fjarverandi.
Ifandtaka Salans vakti
mikla ánægju meðal Serkja,
svo sem við var að búast, og
kvað Yazid, upplýsingamála-
ráðherra, OAS aldrei muntíu
ná sér eftir þetta áfail.
Eftir liandtöku Salans hefur
mikið verið talað um, að OAS
mundi ef til vill leysast upp
vegna ósamkomulags þeirra,
sem teldu sig sjálfkjörna til að
taka við störfum af honum.
Leynileg útvarpsstöð í Oran
hefur hins vegar tilkynnt, að
eini fyrrverandi hershöfðing-
inn meðal forystumanna OAS,
sem enn hefur ekki verið hand-
tekinn, Gardy, fyrrum yfir-
maður útlendingahersveitar-
innar, hafi lýst yfir, að hann
tæki við yfirstjórn samtakanna.
En víst er um það, að hann erf-
ir eftir Salan langvinnan ríg
milli manna eins og fasistans
Susini og ofurstanna Gardes,
Argaud og Godard, sem allir
miða að því að beita aðferðum
„sálfræðilegs hernaðar”, að
ekki sé minnzt á aðra stjórn-
málamenn og ofursta, sem Saí-
an átti oft erfitt með að halda
í hemilinn á. Ómögulegt er að
sjá fyrir hvaða áhrif slíkt á-
stand kann að hafa.
En hver svo sem áhrif hand-
töku Salans eru á OAS, þá virð
ist ljóst að hún liafi haft lam-
andi áhrif á marga Evrópumenn
í Algier, því að enginn efi er
á því, að meðal þeirra var Sal-
an sérlega vinsæll. í kringum
nafn hans hafði skapazt eins
konar þjóðsaga og almennt var
talið, að hann mundi aldrei
nást. Þegar það, sem hann var-
ast vann, hefur nú komið yfir
liann, hefur dregið mikið kjark
úr Evrópumönnum. Þeir flykkj
ast nú burtu frá Algier. Á
páskadag var flugstöðvarbygg-
ingin í Algeirsborg troðfull af
fólki, sem beið eftir fari til
Frakklands cða annað. Var tal-
ið, að lun 1500 manns væru þar
saman komin. Þrengslin voru
svo mikil, að lögreglan hélt í
burtu miklum fjölda manna,
sem þá bara bjóst um í bílum
sínum og náði bílaröðin marga
kílómetra.
Franska fréttastofan Agence
France Presse hefur sent frá
sér frétt, þar sem ýmis orð eru
höfð eftir Salan, og virðist
hann hafa viðhaft þau, án þess
að vera spurður, hvað þá
neyddur til þess. Þegar lög-
reglumaður kom til hans í fang-
elsið til að lesa honum stefn-
una, sagði Salan: „Ég er eng-,
inn glæpamaður Þér getið tek-
ið í hönd mér ...”. Lögreglu-
maðurinn hikaði og hershöfð-
inginn lét hönd sína síga og
muldraði: „Ég er raunverulega
ekki morðingi eða gangster ...
Ég var hershöfðingi”. Þá sagði
hann, að handtaka sín hefði
verið óumflýjanleg. „Ég hitti
of margt fólk, sem ég ekki
þekkti, til að tala um bjána-
legt smáræði. Ég býst við, að
það hafi verið þess vegna sem
þeir náðu mér”. Um OAS sagði
hann „allt var að hrynja kring-
um okkur”. Hann bætti við.
„OAS í Algier er prýðilegt
fólk, en yfirleitt of æst. Þcir,
sem í kringum mig voru, höfðu
enga stjórn á sér lengur. Og
ástandið var ekki miklu betra
í Frakklandi sjálfu — ég varð
að svipta umboðs-liershöfðingj-
ann störfum”. Salan hélt áfram
og sagðist liafa haft í huga að
endurskipuleggja OAS í
Frakklandi „til að koma reglu
á fjárþvinganirnar og spreng-
ingarnar” og ennfremur hefðu
þeir haft í huga að ræna Juin
hersliöfðingja og gera hann að
yfirmanni hreyfingar Frjáls
Algier.
Frétt AFP lauk með þvi að
skýra frá því, að Salan hefði
skýrt frá því, að þegar liefði
komið babb í bátinn milli hans
og „brjáluðu ofurstanna” inn-
an OAS. Kvað hann skoöana-
muninn hafa verið mjög djúp-
stæðan. Þeir hafi aðeins hat't
áhuga á að gera upp sínar sak-
ir og drepa menn. „Hvað mér
sjálfum viðkom, gat ég ekki
gcrt allt einn”.
Það er enginn efi á því að
bandta'^i Salan hefur varið
mikið reiðarslag fyrir OAS, en
engan veginn víst, að það riði
hreyfingunni að fullu, því mið-
ur. Salan hefur að vísu verið
sameiningartáknið í Algier, svo
einkennilegt sem það val á yf-
irmanni kann að virðast, og
margir Evrópumenn munu
missa kjarkinn, eins og raun-
ar er augsýnilegt af flóttanum,
sem þegar er hafinn. En trú
margra Evrópumanna í Algier
á það, aff nauðsynlegt sé að
berjast er svo sterk, að varla er
ástæða til að ætla annað en bar
áttunni verði haldið áfram a.
m. k.-enn um stund. Ef forusta
OAS klofnar hins vegar, eins
og ráða má af orðum Salans að
hætta sé á, þá er ekki víst að sú
barátta verði löng. Á hinu er
liins vegar hætta, að öfvænting
in, sem gripið hefur um sig,
kunni að leiða til meiri óhæfu-
verka um stund og þau kunna
að verða ægilegri einmiít
vegna örvæntlngarinnar. En
harðari afstaða franskra yfir-
valda í Algier nú virðist hins
vegar lofa góðu um, að unnt
muni reynast að kveða OAS
alveg niður á næstunni.
En hvað verður um æstustu
fylgismenn OAS og Algérie
francaise? Þeir eru til bæði í
Algier og Frakklandi. Ef OAS
Frambald á 11. síðu.
. 4 S25. apríl 1962
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Minningarorð:
Kjartan Ólafsson
múrarameisfari
KJARTAN ÓLAFSSON múrara-
meistari, Njarðargötu 47, lézt að
Elliheimilinu Grund á Pálma-
sunnudag og verður jarðsunginn
í dag frá Dómkirkjunni. — Með
honum er fallinn í valinn einn
glæsilegasti fulltrúi hinnar eldri
kynslóðar, sem stofnaði verklýðs
samtökin og átti þátt í stjórn
þeirra fram eftir árum.
Kjartan Ólafsson fæddist að
Dísastöðum í Árnessýslu 12.
febrúar 1880, og var því rúmlega
82 ára þegar hann lézt. Hann var
sonur Katrinar Magnúsdóttur og
Ólafs Jóhannessonar, bónda þar,
aflamanns og formanns í Þorláks
höfn. Ólafur fórst með skipshöfn
sinni, 15 manns, í al'takaveðri.
1883, en þá hurfu tvö skip úr
Þorlákshöfn, en skipshöfn ann-
ars bjargaðist í franska fislci-
skútu fyrir einskæra tilviljun,
og kom fram tíu dögum seinna,
en allir höfðu þá talið bæði skip-
in af. Aldrei spurðist neitt um
afdrif Ólafs og skipshafnar hans.
Frá þessum skipsskaða er sagt í
bókum.
•Katrín, ekkja Ólafs, hélt bú-
skapnum áfram, en tók ráðs-
mann, sem starfaði að búi henn-
ar þar til hún giftist aftur. Kjart-
an var yngri bróðir af lijóna-
bandi þeirra Katrínar og Ólafs.
Hann vann heima við þar til
hann varð 16 ára, en þá fór hann
til útróðra eins og títt var um
drengi og reri ú vertíðum úr
Grindavík, en þar var hann á
sama skipi i 6 vertíðir. Á sumr-
um var hann heima við slátt á
næstu árum, en þegar hann var
19 ára fór hann upp í Borgar-
fjörð í kaupavinnu. Næstu 6 ver-
tíðir var hann á skútum, en þar
af var hann vinnumaður í Gríms-
nesi.
Þegar Kjartan var 23 ára.
flutti móðir hans og stjúpi til
Reykjavíkur og Kjartan um leið.
Atti hann þá heima í Oddgeirs-
bæ við Framnesveg. Upp úr því
lagði hann fyrir sig steinsmíði og
vann að gatnagerð og húsabygg-
ingum. Steinsteypa var þá varla
lcomin til sögu, og stein.smíðin í
því fólgin að höggva grjót- og
snytta svo að hnullungarnir féllu
vel saman. Yanri hann aðallega að
þessu í blágrýtinu í Skólavörðu-
holti, eða þar til hafnargerðin
vhófst, en þá var meginliluti holts
ins tekinn og fluttur niður í
flæðarmál og myndar því grund-
völl og undirstöður hafnarbakk-
anna. Kjartan og félagar hans
urðu þá að leita nýrra náma, og
fluttu sig í Rauðarárholtið og
Öskjuhlíðina. Þegar Milljónafé-
lagið var stofnað, leitaði það eft-
' ir vönduðum og handlægnum
steinsmiðum og réðzt Kjartan til
þess út í Viðey, en þar réðist fé-
lagið í mikil mannvirki. Þaðan
fór svo Kjartan þegar verki var
að mestu lokið og vann við hafn-
argerðina hjá Kirk, en Kirk þessi
var mikið hörkutól og afburða
duglegur. Hann ýakti yfir hverju
einasta verki starfsmanna sinna
og var ekki gefinn fyrir það, að
lofa verk þeirra. En vottorðið,
sem þessi orðknappi maður ga£
Kjartani að lokum, sýnir það og
sannar hve frábær verkmaður
hann var. Þá byggði hann og á
næstu árum fjölmörg hús, smá
og stór, og telja verkfróðir menn
enn í dag að þau séu hin mesta
smíð.
Kjartan var snemma stéttvís
' maður og jafnaðarmaður í hugs-
un allri. Hann var einn af stofn-
endum Dagsbrúnar og vann fyr-
ir það félag' af lífi og sál áratug-
um saman. Hann átti oft sæti í
stjórn félagsins og var fuiitrúi
þess árum saman í Fulltrúaráði
verklýðsfélaganna og þingum Al-
þýðusambandsins. Mjög snemma
gekkst Kjartan fyrir því, að
Framhald á 14. «íSn.
Kjartan Ólafsson
MÓRARAMEISTARI
Fæddur 12. febrúar 1880.
Dáínn 15. apríl 1962
K v e ð j a
frá kvæðamannafélaginu Iðunni.
Einn er genginn ennþá hér,
— óðar þrengir kostinn.
Hagur drengur horfinn er,
— liörpustrengur brostinn.
Blikaði á skjöldinn skyggða — sól
skín þó kvöldi og líði.
Árafjölda í formannsstól
fór með völd af prýði.
í raddarhæð og hlýju óms,
hlynnti fræðum rannsins.
Lék í æðum lista og hljóms
leikni kvæðamannsins.
Tónaflæði, er flestir dá,
fluttu æðaslögin,
— stuðlafræða sterka þrá,
stöku og kvæðalögin.
Tungur bærast hljótt og hlýtt,
hugsa um tæra óma.
„Iðunn“ kærast þakkar þítt,
þessa skæru hljóma.
Vona blakar vængjum — hljóð
vorsól — þakinn beðinn.
Minning vakir mild og góð, v
meðan staka er kveðin.
skf.
i