Alþýðublaðið - 09.12.1962, Blaðsíða 3

„ÞORA MEIRA,
VELJA UM FLEIRA,
KUNNA MIKID,
GETA MARGT"
Viðtal við Þóru Friðriksdóttur í Stokkhólmi.
Benedikt Gröndal skriíar um helgina:
Skynsamleg
gagnrýni jákvæð
Stokkhólmi, í des. 1962.
ÞÓRA Friðriksdóttir leikkona
heíur dvalizt hér í Stokkhólmi
í rúma viku, á norrænni leikara-
viku. Þessar leikaravikur eru
fastur þáttur í leikhúslífi Norð-
urlanda. Frú Þóra féllst góðfús-
lega á að segja lesendum blaðs-
ins frá því helzta, sem gerðist á
þessari Ieikaraviku og þeirri þýð-
ingu, sem þetta kynningarstarf
hefur fyrir leikarana.
— Hver er tilgangurinn með
þessum ieikaravikum?
Ilann er fyrst og fremst að efla
Þóra Friðriksdóttir.
vináttutengsl og stofna til per-
sónulegra kynna milli leikara á
Norðurlöndum. Það var Svenska
Teaterförbundet, sem bauð til
þessarar leikaraviku og sá um
uppihald þátttakenda í Sviþjóð,
en Félag íslenzkra leikara borgar
fargjöldin fyrir mig fram og aft-
ur. Ýmsir aðilar bera annan kostn
að, bjóða í miðdegisverði og ann-
að slíkt.
Þeir voru 7, tveir frá Sviþjóð,
Stina Stáhle frá Gautaborg og
Palle Granditsky, en sænsku þátt-
takendurnir eru jafnan frá leik-
húsum utan Stokkhólms. Frá
Finnlandi komu og tveir lista-
menn, Sunneva Isaksson og óperu
söngvarinn Jorma Huttunen, sem
margir íslendingar kannast við
frá því hann söng aðaltenórhlut-
verkið í Österbottingarna, er
Finnska óperan kom heim fyrlr
nokkrum árum. Frá Danmörku
kom Jessie Rindon Laurin og
frá Noregi Arne Bang-Hansen. —
Allt er þetta mjög elskulegt fólk
og gaman að kynnast því.
— Hvemig var leikaravikan
skipulögð?
Dagurinn byrjaði venjulega
með því, að farið var að skoða
söfn og því um líkt, til dæmis
var farið á Vasasafnið, þar sem
Vasaskipið er geymt, og einn dag
inn fórum við út á Höstsol, en
það er dvalarheimili aldraðra
leikara skammt fyrir utan Stokk-
hólm, einnig sáum við Drottn-
inghólmsteatret, en þar eru eng-
ar leiksýningar á veturna. Eins
og fyrr segir, vom ýmsir aðilar,
sem buðu í mat, og á kvöldin var
farið í Ieikhús. Eg er búin a'ff
sjá tíu leiksýningar á rúmri viku.
— Hvað hreif þig mest af þeim
sýningum, sem þú sást?
Hið nýja leikrit O’Neill, Bygg
dig allt högra boningar (More
statly mansions), sem frumsýnt
var á Dramaten hér í Stokkhólmi
fyrir skömmu. Það var frábær
svning. Einnig sá ég mjög
skemmtilega sýningu, Party, á
litlu leikhúsi hér. Það er eigin-
lega revía, en mjög listrænt á
svið sett, hrífandi og fjömg. Þá
sá ég Tarrnffe með Anders Ek í
titilhlutverkinu og þrjá einhátt-
i'tira eftir Dario Fo, sviðsetta af
H'ms Dahlin, sem íslenzkt leik-
VIÐ ALÞÝÐUFLOKKS-
MENN höfum í meira en þrjá-
tíu ár átt í samfelldri deilu
við kommúnista. Við höfum
neitað að sameinast þeim í
einum verkalýðsflokki, og bor-
ið við þeirri skýringu, að
þeir væru einræðissinnar,
sem vildu einstaklingsfrelsi
feigt og væru undir stjórn
hins alþjóðlega kommúnisma
í Moskvu.
Það hefur verið ógæfa ís-
lenzkrar alþýðu, hversu mik-
inn stuðning hún hefur veitt
kommúnistum í þessari deilu.
Af því stafar sá klofningur,
sem hefur lamað alþýðuhreyf-
inguna og hindrað, að hún
næði þeim árangri, sem hún
hefur hlotið sameinuð undir
merkjum jafnaðarmanna í
nágrannalöndum okkar.
Þegar litið er um öxl og
athuguð hin veigamestu deilu-
atriði milli Alþýðuflokksins
og kommúnista, hlýtur það að
vekja athygli hugsandi manna,
hversu oft Alþýðuflokksmenn
hafa haft rétt fyrir sér 1 þess-
um deilum.
Þegar Héðinsklofningurinn
varð, hélt Alþýðublaðið fram,
að sameiningarlína kommún-
ista væri ákveðin austur í
Moskvu. Þeir mótmæltu þessu
algerlega, kölluðu þetta Rússa
galdur, ofstæki og annað slíkt.
En 25 árum síðar skýrði
Brynjólfur Bjamason frá því
í fyrirlestri í Greifswald í
Austur-Þýzkalandi, að samein-
ingarlínan hefði verið tekin
upp samkvæmt fyrirskipunum
Komintern! Alþýðuflokks-
renmatt, en þaff Iéikrit á aff sýna
í Iðnó seinna i vetur. Þaff er gott
leikrit og interessant aff taka þaff
til flutnings heima. í gær sá ég
lokaæfingu á leikriti eftir Samu-
el Beckett, Happy days heitir
þaff á ensku. Mér fannst sú sýn-
ing vægast sagt leiffinleg.
— Hvaffa þýffingu telur þú, aff
leikaravikur hafi?
Þaff er ákaflega gaman aff fá
tækifæri til þess aff kynnast nýju
fólki, eignast nýja vini og sjá
mörg leikrit. Einkum á þetta viff
um íslenzka leikara, sem hafa fá
tækifæri til þess aff sjá leiksýn-
ingar erlendis. Viff erum svo fá
og bundin og höfum gott af aff
losna úr einangruninni við og
viff.
— Hvaff virffist þér um sænska
leiklist?
Svíar eiga marga mjög góffa
leikara, og enginn vafi leikur á
aff þeir eiga bezta leikhús á
Norffurlöndum. Þaff, sem ég
þekki til finnst mér þó Bretar
standa þeim framar, en ef til vill
er ég ekki búin aff vera hér nógu
menn höfðu haft rétt fyrir
sér.
Margir muna skrif Alþýðu-
blaðsins um hreinsanir Stalíns
og ógnarstjóm hans í Rúss-
landi. Var ekki Stefán Pjet-
ursson ritstjóri talinn óalandi
ofstækismaður, þegar hann
skrifaði um þau mál ár eftir
ár? Og hvað gerðist? Krúst-
jov kom til skjalanna og fletti
ofan af illvirkjum Stalíns,
staðfesti allt það, sem Al-
þýðuflokksmenn höfðu sagt og
miklu meira til.
Alþýðuflokksmenn hafa alla
tíð haldið fram, að íslenzkir
kommúnistar væru — rétt eins
og erlendir — einræðissinnar.
Þeir vildu fótum troða lýð-
ræðið, koma á alræði öreig-
anna (sem er ekkert nema ein-
veldi kommúnista sjálfra). Við
höfum sagt, að venjulegar
reglur lýðræðis væru ekki
hafðar í hávegum, heldur ríkti
allt annar andi í röðum kom-
múnista.
Þetta hefur oft verið kallað
ofstæki og menn hafa sagt, að
kommúnistamir okkar væru
ekkert nema róttækir vinstri
memi, eins lýðræðissinnaðir og
annað fólk. Það kann að vera
að margir einstaklingar, sem
kjósa kommúnista og starfa í
röðum þeirra séu einlægir og
hafi aldrei hugsað sér að víkja
langt frá lýðræði.
En fyrir nokkrum dögum var
opnuð örlítil glufa inn í heim
þeirra manna, sem raunveru-
lega stjórna flokknum. Þessi
glufa opnaðist á flokksþingi
þeirra, er gerð var samþykkt
um viðhorf Sósíalistaflokksins
lengi til þess aff fella slíkan dóm.
Einkum er áberandi hve leikstjór-
ar hér eru góffir. Þeir þora meira
en leikstjórar á íslandi, hafa úr
meira að velja, kunna mikiff og
geta margt.
til annarra landa. í þessari sam
þykkt stendur meðal annars
þessi setning:
„Skynsamleg gagnrýni er
jákvæð.”
í fyrstu virðist fráleitt, að
stjómmálaflokkur, sem hefm-
starfað í 26 ár á íslandi, skuli
þurfa að gera formlega sam-
þykkt á flokksþingi þess eðlis,
að gagnrýni sé góð og leyfileg.
Slík samþykkt hefur eftir því
sem bezt verður vitað ekki ver-
ið gerð fyrr í flokknum og
verður því að telja, að hann
hafi nú fyrst komizt að þeirri
niðurstöðu, að skynsamleg
gagnrýni sé jákvæð.
Er það ekki játning á því,
hvernig ráðamenn kommúnista
hafa litið á málin í 25 ár, að
nú fyrst skuli þeir telja gagn-
rýni leyfilega? Nú fyrst, þegar
heimsfylking kommúnista er
að klofna og þeir verða að taka
afstöðu?
Orðið „skynsamleg“ er at-
hyglisvert. Svnilega verður nú
úr því skorið í flokknum í
næstu framtíð, hvaða gagn-
rýni sé skynsamleg og þar með
leyfileg, og hvaða gagnrýni sé
ekki skynsamleg og því ekki
jákvæð. Ætli það reynist ekki
svo, þegar frá líður, að gagn-
rýni á Albani og Kínverja
teljist jákvæð. en gagnrýni á
Krústjov verði neikvæð og ó-
leyfileg? Við skulum sjá til.
En mikið er gott að vera í
flokki, þar sem gagnrýni hefur
alltaf verið talin sjálfsögð og
leyfileg, og ekki hefur þurft að
gera neinar samþykktir þar að
lútandi.
Aff lokum vildi ég óska þess,
að sem flestir íslenzkir leikarar
fengju tækifæri til aff vera á
slíkri leikaraviku, þaff er bæði
gagnlegt og skemmtilegt.
Haraldur.
búsf"Ik kannast vel við. Einn’g
sá ég Efflisfræffinga eftir DUr
Jólaljósin i Fossvogskirkjugarði
Afgreiðsla hefst þ. 14. des. og verður opið alla
daga frá kl. 9—19 nema á Þorláksmessu, að-
eins til hádegis. Eftir það verður ekkert hægt
að afgreiða vegna frágangs á kerfinu.
Afgreitt verður úr skúr við norðurhliðið. (Við
hliðina á duftreitunum).
Guðrún Runólfsson.
Bent skal á að hægt verður að fá jálatré, grein-
ar, krossa og kransa á staðnum.
------- --------- _ --------------------------------■
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 9. des. 1962 3
' N<jti -'iyi